انتقاد از پروژه‌های بزرگ به‌ویژه تأثیر آنها بر زیرساخت‌ها و اکوسیستم‌های محلی متمرکز بوده که به درخواست‌هایی برای برنامه‌ریزی بهتر و تعیین اهداف سازگار با محیط زیست تبدیل شده است. برنامه‌ریزان راه‌هایی را برای ترکیب فن‌آوری‌ها در پروژه‌هایی که به نفع محیط‌زیست هستند یا تطبیق پروژه‌ها برای ارائه راه‌حل‌هایی برای چالش‌های مختلف، اعم از اقتصادی یا زیست‌محیطی، ارائه می‌کنند.

به گزارش نصر، نسل جدیدی از ابرپروژه‌ها شامل شهرهای جدید «هوشمند» است که گامی مسئولانه به سوی پایداری است. سایر پروژه‌های بزرگ به مردم کمک می‌کنند تا در هماهنگی با محیط زیست زندگی کنند که از حفظ منابع گرفته تا محافظت از مردم در برابر بلایای طبیعی و در عین حال منافع اقتصادی را در بر می‌گیرد. توسعه مجدد شهری به لطف پروژه‌های محلی گام‌های بزرگی به جلو برداشته است، اما رویکردهای جدید به طور ایده ­آل به شهرهای پررونق در مقیاس بزرگ کمک می‌کنند. ابرپروژه‌ها، عظیم، غول پیکر و آینده‌نگر هستند. اینها ممکن است برای مثال، آسمان­‌خراش‌­هایی با سیستم­‌های حمل و نقل "چندهسته‌ای" یا پل‌های مقاوم در برابر زلزله باشند.
در این یادداشت در مورد ابرپروژه‌­ها، به ویژگی­‌های آنها و آنچه آنها را به ابزارهای شگفت‌­انگیزی برای توسعه در جوامع همیشه در حال تغییر ما تبدیل می‌­کند، نگاهی می‌اندازیم.
پروژه‌­های بزرگ علی‌­رغم ماهیت متنوع آنها که بسیار وسیع، پیچیده و منحصر به فرد هستند، چشم‌­اندازی آینده‌­نگرانه و نوآورانه به ارمغان می‌آورند که قادر به تغییر محیط‌­های ما است. پروژه‌های بزرگ معمولاً به سرمایه­‌گذاری‌های کلان - که گاهی به میلیاردها می‌رسد - و مشارکت‌های مطمئن و جدی در ورای مرزها و بخش‌ها نیاز دارند. نوآورانه و پیچیده، آنها خود با برنامه­‌های کاربردی متعددی سر و کار دارند. این پروژه‌ها که به بهترین فن­آوری‌ها مجهز شده‌اند، اغلب در آستانه طراحی و مهندسی قرار دارند و پایه‌های توسعه آینده را می‌سازند. پروژه‌های بزرگ اغلب در پاسخ به جمعیت رو به رشد، زیرساخت‌های فرسوده یا عدم دسترسی به آب، انرژی یا فن­آوری‌های هوشمند پیشرفت می­‌کنند. همانطور که برای سیستم­‌های حمل و نقل، آنها گاهی اوقات به پل‌­های طولانی­‌تر یا شبکه­‌های عرضی گسترده نیاز دارند.

مزایای پایدار ابرپروژه‌­ها
دو دهه گذشته شاهد افزایش پروژه‌­های بزرگ، طرح‌­های ساخت­‌و­ساز عظیم در همه بخش‌­ها و هزینه­‌های میلیاردها دلاری بوده است. گستره وسیع ژئوپلیتیک راه را بیش از پیش جهت مشارکت­‌های فرامرزی خصوصی و دولتی هموار کرده است و هم سرمایه­‌گذاران و هم تصمیم­‌گیرندگان را به این پروژه‌­های پرسود جذب می­‌کند.
ابرپروژه ها اغلب با حل چالش‌های بزرگ همراه هستند، اما تاریخ نشان داده است که اطمینان از اینکه راه‌حل‌های وعده داده شده بدون آسیب رساندن به محیط زیست واقعاً ارائه می‌شوند یا نه، امری بسیار پیچیده است. امروزه دیگر منافع سرمایه­‌گذاران در بطن یک پروژه مطرح نیست، بلکه دستیابی به نتایج پایدار اهمیت دارد. شیوه‌های ساخت‌وساز - که به دلیل نیاز به صرفه‌جویی در منابع و «راه‌حل‌های سبز» جدیدی که توسط دیجیتالی‌سازی به وجود آمده است - در حال حاضر پروژه‌هایی را ایجاد می‌کنند که محیط‌زیست را در اولویت قرار می‌دهند. ابرپروژه­‌های جدید حتی فراتر از این هم رفته، از حفظ منابع طبیعی و شهرهای هوشمند گرفته تا حفاظت از جوامع در برابر تغییرات آب و هوایی را نیز مدنظر قرار می‌­دهند.

ساخت‌­وساز آینده شهری به نفع محیط زیست
به جای واکنش به اثرات مضر اعمالی که به محیط زیست آسیب می‌­زند، چرا ساختارهایی ایجاد نکنیم که به نفع محیط زیست باشد؟ مثال‌هایی چون شهر هوشمند و سرمایه‌­گذاری در پروژه‌های چندملیتی مانند شبکه‌های عظیم انرژی تجدیدپذیر که انتشار کربن و وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهند را می‌­توان در نظر گرفت.
این کلان­شهرها از A تا Z ساخته شده‌اند و از آنجایی که آنها مجبور نیستند با چالش‌های زیست‌محیطی که قبلاً در شهرهای فعلی ریشه‌دار شده‌اند، دست و پنجه نرم کنند، وقتی نوبت به محیط‌زیست می‌رسد، کار خود را با یک طرح خام شروع می­‌کنند. بُعد دیجیتال از ابتدا در زیرساخت­‌های کلیدی مانند جاده‌­ها، سیستم‌­های آب و شبکه‌­های برق به منظور بهینه‌­سازی مصرف انرژی ادغام شده است. از مرکز فن­آوری Konza  در کنیا تا منطقه تجاری بین‌المللی سونگدو در کره، این ابرشهرهای آینده از نظر اندازه و وسعت منابع و همچنین به عنوان زمینه‌های آزمایشی برای استفاده گسترده از فن­آوری‌های هوشمند که بالقوه قادر به کاهش آسیب‌های مراکز شهری روی محیط زیست هستند الهام‌بخش بوده‌­اند.

کنترل هزینه‌­ها در بطن ابرپروژه‌­ها
برنامه‌­ریزان پیش‌بینی‌ها برای حفظ مشارکت‌ها و همچنین هزینه‌ها را در طول اجرای پروژه‌­های بزرگ کاهش می‌دهند و ثبات بلندمدت پروژه را به خطر می‌اندازند. ابرپروژه‌­های موفق به خوبی برنامه­‌ریزی شده­‌اند و به مهارت­‌های گسترده، کنترل‌­های قابل اعتماد و تجزیه و تحلیل دقیق ریسک نیاز دارند. در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی، اجتماعی و نهادی از ابتدای فرآیند تضمین کننده بازده قابل توجه سرمایه‌­گذاری در بلندمدت و تأثیر مثبت و پایدار بر جامعه است.
یک پروژه بزرگ بهترین راه برای پیوند ملت­ها، فن­آوری­‌ها و ذهن‌­های نوآور است. این مجموعه از منابع در مورد دستیابی به چیزهای دست نیافتنی بی‌­نظیر است. به عنوان مثال، افزایش سطح دریاها، اسکان میلیون‌­ها نفر و امکان دسترسی به فن­آوری‌­های آینده برای کل مناطق. پروژه­‌های بزرگ در سرتاسر جهان به صورت جاه‌طلبانه‌­ای در حال توسعه هستند و زندگی روزمره روستائیان و ساکنان شهرها را به شدت متحول می‌­کنند. برخی در آستانه تکمیل هستند، برخی دیگر در دهه‌های آینده انتظار می‌­رود به سرانجام برسند. هنگامی که به درستی برنامه‌­ریزی شوند، بسیاری از آنها محور تغییرات مثبت هستند.

فن­آوری­‌های همیشه هوشمند
نوآوری در مقیاس بزرگ در رابطه با فن­آوری هوشمند می‌تواند برای اپلیکیشن ‌هایی با هر اندازه در مراکز شهری مفید باشد. هر شهری که در معرض مشکل رشد جمعیت و زیرساخت­‌های قدیمی قرار دارد، نمی­تواند کاربرد پتانسیل داده‌­های بزرگ و اینترنت اشیاء را نادیده بگیرد. به عنوان مثال، شهر سانتاندر در اسپانیا به عنوان شهر آینده مورد تحسین بسیاری قرار می‌­گیرد و اکنون به عنوان متصل­‌ترین شهر اروپا به حساب می­‌آید که از سال ۲۰۱۰، هزاران حسگر برای نظارت بر پارکینگ، سطح مونوکسیدکربن و موارد دیگر نصب شده است. داده‌­های جمع­‌آوری شده در حال حاضر به کاهش ۲۵ درصدی هزینه­‌های انرژی کمک کرده است. کلان­شهرهای دیگری مانند سنگاپور، بوستون و آرهوس از نوآورترین شهر اسپانیا که موفقیت خود را مدیون رویکرد منسجم خود در پذیرش فن­آوری­‌هایی است که می­تواند ردپای اکولوژیکی آن را کاهش دهد، مشاوره دریافت کرده­‌اند.

ابرپروژه‌­های آینده در خدمت منافع زیست‌­محیطی
گزارش‌های سلامت با محوریت محیط‌زیست نیاز به اقدام فوری و شدید دارند که ابرپروژه­‌ها می­‌توانند سهم بزرگی در این رابطه داشته باشند. در اینجا چند ایده آینده­‌نگرانه وجود دارد که برخی از آنها هنوز کامل نشده‌­اند:
· نیروگاه‌­های زمین­‌گرمایی: برای مدیریت افزایش شدید تقاضا برای باتری­‌های لیتیومی، استارت­آپ کالیفرنیایی پیشنهاد ساخت نیروگاه‌­هایی با قابلیت استخراج لیتیوم، روی و منگنز از آب دریا را دارد.
• آکوانت، دریاچه­‌هایی در صحرا: شرکت ژاپنی شیمیزو قصد دارد دریاچه‌­های مصنوعی در بیابان­‌ها ایجاد کند. گفته می‌شود که این دریاچه‌ها که از طریق شبکه‌ای از کانال‌ها از آب دریا پر شده‌اند، دما را کاهش داده و رطوبت را افزایش می‌دهند.
• باستان‌شناسی شهری: این پروژه که به ادغام معماری و اکولوژی در شهر می­‌پردازد، پس از طوفان کاترینا، یک ابرساختار شناور به نام NOAH در شهر نیواورلئان را طرح­‌ریزی کرد. این معماری- اکولوژی شهری که شامل صفحات خورشیدی، توربین‌های بادی و سیستم‌های جمع‌آوری و ذخیره‌سازی آب است، می‌تواند در تمام مناطق شهری ساحلی مورد استفاده قرار گیرد.

وقتی شهر به یک ابرپروژه تبدیل می­ شود
"توسعه شهری" اغلب با حفاظت از بناهای تاریخی یا با سرمایه‌­گذاری در مناطق کم‌­برخوردار شهر همراه است. با این حال، پارامترهای پروژه‌­های توسعه شهری در حال تغییر است. از احیای چند بلوک ساختمانی گرفته تا بیرون آوردن کل شهرها از زمین که یک بعد کاملاً جدید است. در مواجهه با رشد مداوم جمعیت و مهاجرت آنها به مراکز شهری، باید بدانیم که چگونه نیازهای شهرنشینان امروزی را برآورده کنیم و در عین حال امکانات جدیدی برای کیفیت زندگی "سبز" و پایدار را بررسی کنیم.
توسعه کلان­شهری با نیاز اساسی به تهیه مسکن ارزان قیمت و جذب فعالیت­‌های اقتصادی جدید تقویت می‌­شود. این پروژه‌های بزرگ به طور فزاینده‌ای حول اهداف جدید، مانند ایجاد شهرهای کاملاً خودکفا و پایدار یا بهره‌­گیری از نقاط قوت دیجیتالی‌سازی برای ایجاد «شهرهای هوشمند» برنامه‌ریزی می‌شوند. در حالی که اهداف ابرپروژه‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد - چه در مصر، خاورمیانه یا کنیا - پروژه‌های جدید سطح توسعه شهری عظیم را بالاتر می‌برند. برای بازنگری در نحوه ساخت شهرها، آنها از نوآوری در پایداری، سبک زندگی هوشمند و فن­آوری­های دیجیتال الهام گرفته‌­اند.

اولویت با محیط زیست
پروژه­‌های کلان توسعه شهری در حال تبدیل شدن به آزمایشگاه­‌های زنده هستند. آنها منعکس کننده شیوه جدیدی از تفکر با هدف ادغام وسعت و پایداری هستند. در حالی که عده‌­ای منتقد این ایده را قبول نکردند، برخی دیگر خاطرنشان کردند که ابرپروژه­‌های شهری حرف نهایی خود را نگفته‌­اند. برعکس، آن‌ها طرز تفکر ما را در مورد شهرها متحول می­‌کنند و به سادگی ما را به یافتن راه ­حل­­‌های بیشتری برای رویارویی با چالش‌های‌ خود سوق می‌دهند. ولی در حالت کلی، تجارب اخیر نشان می­‌دهد که ابرپروژه‌­ها و محیط زیست پیوند نزدیکی با هم دارند. یک پروژه بزرگ حتی می‌تواند راه‌حل‌های بزرگ مورد نیاز برای مقابله با بلایای زیست‌محیطی فزاینده، از جمله خشکسالی، افزایش جمعیت و کاهش منابع طبیعی را فراهم کند. در ذیل به چند نمونه از این ابرپروژه­‌ها اشاره می­‌کنیم که هر کدام در نوع خود بی­‌نظیر هستند :

پروژه بزرگ شگفت‌­انگیز - پل هنگ کنگ
پل هنگ کنگ که سه شهر را به هم متصل می­‌کند و دسترسی مؤثر به منطقه دلتای رودخانه مروارید را تسهیل می­‌کند، یک محرک اقتصادی فوق‌­العاده خواهد بود. این ابرپروژه ساختاری متشکل از یک پل و یک تونل است که از ۵۰ کیلومتری دهانه لینگدیانگ عبور می­‌کند. این ساخت­‌وساز مبتکرانه نه تنها مانع از عبور قایق‌­ها یا کشتی­‌های باری نمی­‌شود بلکه زمان سفر بین ژوهای و هنگ کنگ از بیش از سه ساعت به تنها ۳۰ دقیقه کاهش می­‌یابد. ساخت این پل در سال ۲۰۰۹ آغاز شد و در ابتدا قرار بود در سال ۲۰۱۶ افتتاح شود، مهلتی که با این حال به سال ۲۰۱۸ موکول شد و پایان ساخت آن برای امسال برنامه‌­ریزی شده بود.

بزرگ­ترین پروژه نروژ با پیچیدگی ساده
پروژه چشمگیر نروژ برای بهبود حمل و نقل در امتداد ساحل خود در واقع چندین پروژه بزرگ است که در یک پروژه ترکیب شده­‌اند. در این میان، پل­‌های غول ­پیکر یا طولانی­‌ترین و عمیق‌­ترین تونل زیرزمینی در جهان را شامل شده و دارای راه‌­حل فنی پیچیده­ای است که هدف آن پیوند بهتر شهرهای نروژی با یکدیگر است.
آسمان­خراش چوبی - استفاده مجدد از مواد قدیمی
ساختن خانه برای جمعیت رو به رشد شهری جهان یک معما است و انجام این کار با استفاده از مصالح پایدار حتی دشوارتر است. معماران جاه‌­طلب بیشتر و بیشتری از چوب برای ساخت ساختمان‌­های بلند استفاده می‌­کنند، به ویژه چوبِ چند لایه متقاطع (CLT) به اندازه کافی مستحکم بوده و آلودگی کمتری نسبت به فولاد یا بتن دارد.

آسانسورهای فضایی
برج خلیفه با ارتفاع ۸۲۸ متر، بلندترین آسمان­خراش جهان است، اما برای چه مدتی؟ مصالح جدید و راه‌­حل­‌های حمل و نقل مسافر برای ساختمان­‌ها، مانند TWIN، به معماران این امکان را می­دهد که ساختمان­‌های بلندتری را طراحی کنند. ایده ساخت یک برج برای رسیدن به یک ایستگاه فضایی در مدار ثابت زمین همچون "آسانسوری فضایی"  به طور قابل توجهی به­ وجود آمد.

چاپ ۴ بعدی – (self-build )
اگر چاپ سه بعدی برای شما یک فن­آوری آینده‌­نگر است، نظر شما در مورد چاپ چهار بعدی چیست؟ این فن­آوری اشکالی را چاپ می­‌کند که "هوشمندانه" خم می‌شوند تا به شکل یا ساختار مورد نظر دست یابند. پس از چاپ، آنها به طور خودکار در یکدیگر لانه می‌­کنند. هنگامی که این فن­آوری تجاری­‌سازی می­‌شود، می­‌توان از آن برای ساخت خانه‌­ها در زمین، فضا یا زیر اقیانوس‌­ها استفاده کرد.

آسمان­خراش آبی
با توجه به افزایش روزافزون قیمت زمین شهری، گام منطقی بعدی گسترش شهرها به دریاها است. ما در اینجا در مورد زمین­‌های احیا شده، آسمان­خراش‌­های زیرزمینی یا شهرهای شناور صحبت نمی‌­کنیم. بلکه در رابطه با امکان ساخت آسمان‌خراش‌های «آبی» بحث می­‌کنیم، یعنی ساختمان‌های غوطه‌ور و ضدآب که از شناور طبیعی آب برای پشتیبانی از ساختار خود و بهره‌برداری از فن­آوری‌های مختلف جدید برای اطمینان از پایداری خود استفاده می‌کنند.

مرکز فن­آوری کنزا
شهر فن­آوری کنزا یک پروژه بزرگ است که به تأسیس یک «دره سیلیکونی» (Silicon Valley ) آفریقایی در جنوب نایروبی اختصاص دارد. این سایت ۲۰۱۱ هکتاری با هدف جذب شرکت­‌های فن­آوری در صنایعی مانند علوم زیستی، آموزش و برون­‌سپاری فرآیند کسب و کار  طراحی شده است. انتظار می­‌رود ساخت آن ۲۰ سال طول بکشد و حدود ۱۴.۵ میلیارد دلار هزینه داشته باشد. ساکنان آن از یک شبکه ارتباطی یکپارچه بهره خواهند برد. در سرتاسر شهر، دستگاه‌ها داده‌هایی را برای نرم‌افزار تحلیلی جمع‌آوری می‌کنند که اطلاعات بلادرنگ را در اختیار کارمندان و ساکنان شهر قرار می‌دهد و همراه با تمام «دارایی‌های هوشمند» آن، مناسب عابران پیاده بوده و مسکن سبز ارائه می‌­دهد.

ترجمه: آذر کریم زاده