اجراي طرح پزشك خانواده از سال 84 آغاز شده و هنوز سراسري نشده است

حال «پزشك خانواده» خوب نيست

روزگاري تخت گاز مي‌رفت و حالا موتور سوزانده است! اين خلاصه روالي است كه پزشك خانواده در سال‌هاي اخير طي كرده و گرچه زماني هدفي سهل‌الوصول براي وزارت بهداشتي‌ها محسوب مي‌شد، حالا رويايي دور است كه خيلي‌ها به عملي شدنش با ديده ترديد مي‌نگرند؛‌ همان چراغي كه وزير بهداشت مي‌گويد نمي‌خواهد بگذارد خاموش شود اما....


تقريبا محال است كسي در كشورمان با رسانه‌ها دوست باشد و چيزي از طرح پزشك خانواده نشنيده باشد. طرح پزشك خانواده، از سال 84 در كشور آغاز شد و حالا در چهار استان كشور به شكل سراسري در حال اجراست.

اين طرح به شكل رسمي از حدود شش سال پيش در كشور آغاز شد و هدف از آن توزيع عادلانه درمان بين همه اقشار و كاهش پرداخت‌ها از جيب مردم است. همچنين طرح پزشك خانواده روشي موثر براي ارتقاي سطح سلامت عمومي و رساندن پيام‌هاي بهداشتي مهم متوليان بهداشت و درمان در كشور به عموم مردم است و در غربالگري‌هاي عمومي نيز به كار مي‌آيد.

بخشي از اعتبارات اين طرح سهم وزارت بهداشت و مقداري هم سهم سازمان‌هاي بيمه‌گر است و از آنجا كه مصوبه دولت است، تامين اعتباراتش به عهده دولت است.

اين طرح قرار است مشكل بيكاري پزشكان عمومي را نيز حل كند زيرا ركن اصلي‌اش اين گروه از پزشكان هستند. براساس اين طرح هر پزشك بايد 2500 بيمار را درمان كند و به‌ازاي هر نفر نيز 2100 تومان دريافت مي‌كند.

طرح پزشك خانواده هم‌اكنون در استان‌هاي تهران، مازندران، فارس و سيستان و بلوچستان اجرايي شده و به گفته وزارت بهداشتي‌ها قرار است با اجراي كامل آن در كشور بيش از ۵۳ميليون نفر در شهرهاي بالاي ۲۰ هزار نفر جمعيت تحت پوشش قرار بگيرند.

با اين حال گرچه برخي وزارت بهداشتي‌ها مي‌گويند در آينده‌اي نزديك به شهر ري و اسلامشهر نيز مي‌رسد و حتي قرار است به زودي همه كشور را دربر بگيرد، مدتي است گفته‌هاي مسئولان نشان مي‌دهد اوضاع پيشرفت اين طرح به آن خوبي‌ها كه پيشتر گفته مي‌شد، نيست و با آن كه وزارت بهداشت در مراحل ابتدايي اجراي آن عزمش را جزم كرده بود، اما آرام‌آرام تك‌تك مسئولان، لب به افشاگري گشوده‌اند تا دلايل اجرانشدن احتمالي‌اش را توجيه كنند.

اجراي طرح پزشك خانواده اكنون به حدي با مشكل مواجه شده است كه بتازگي سيد عبدالله عمادي، معاون رفاه اجتماعي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي درباره اين طرح كه قرار بود كاملا رايگان باشد، در گفت‌وگو با ايسنا اعلام كرده قرار است مراجعه ماهانه بيماران به پزشك خانواده محدود شود و به اين ترتيب هر بيمار ماهانه دو تا سه مرتبه بيشتر نمي‌تواند از خدمات رايگان استفاده كند.

نبضش به ضربان افتاد، فكري كنيد!


يكي از مسئولاني كه اخيرا از موانع موجود بر سر راه پزشك خانواده حرف زده است سيدحسن امامي‌رضوي، معاون درمان وزير بهداشت است كه هنوز يادش نرفته، قرار بود مجلس 6000 ميليارد تومان اعتبار براي اجرايي شدن اين طرح در اختيار وزارت بهداشت بگذارد ؛ همان 6000 ميليارد توماني كه روي كاغذ باقي مانده و دست وزارت بهداشتي‌ها از آن خالي مانده است.

او در گفت‌وگو با فارس تصريح مي‌كند: امروز تنها نگراني ما بحث بودجه است كه اگر تامين شود ديگر وزارت بهداشت هيچ مانعي براي اجرايي كردن طرح نخواهد داشت و دقيقا همان‌طور كه رئيس‌جمهور دستور داده است طرح را دو ساله اجرايي مي‌كند.

گلايه‌ها اما فقط از اتاق معاون درمان در وزارت بهداشت به گوش نمي‌رسد. حالا كه قرار است طرح پزشك خانواده گسترش پيدا كند و نسخه 02 آن اجرايي شود، حرف و حديث‌ها درباره احتمال شكست خوردنش بيشتر شده است، تا جايي كه شريعتي، دبير اجرايي پزشك خانواده در كشور، در واكنش به انتقادها به مهر مي‌گويد: «اگر وقت داشتم به اين نقدها پاسخ مشروح مي‌دادم، ولي عجالتا بدانيد در يك بند از ابلاغيه برنامه ۰۲ توسط دولت، اجازه تصحيح اين نسخه و ابلاغ همزمان آن به ستاد اجرايي پزشك خانواده داده شده است و مي‌توان تمام نواقص برنامه را از اين طريق رفع كرد، كما اين‌كه تاكنون در برخي موارد اصلاحاتي در نسخه اوليه انجام شده است.»

گره اصلي اين جريان را شريعتي در حرف‌هايش رو مي‌كند و پرده‌پوشي را كنار مي‌گذارد تا به مردم اعلام كند كه اعتبار اجراي برنامه پزشك خانواده در بودجه سال 91 ديده نشده است.

در نسخه 02 پزشک خانواده قرار است اين طرح در همه شهرهاي با جمعيت بالاي يکصد هزار نفر اجرا شود.

چراغش كم‌سو شده؟

گفته‌هاي مسئولان حكايت از آن دارد كه حال طرح پزشك خانواده خوب نيست و با اين حال مرضيه وحيددستجردي، وزير بهداشت از آن دست پزشك‌هايي است كه تا لحظه آخر نااميد نمي‌شوند و بر بالين بيمار بدحالشان به انتظار بهبود مي‌نشينند و برايش حرف‌هاي اميدواركننده مي‌زنند.

دستجردي هنوز هم اميدوار است و حتي انتقادهايش را هم با زباني نرم و ملايم بيان مي‌كند، اما به هر حال پشت همه اين توصيه‌هاي ملايم، هشدارهاي جدي پنهان شده است. براي مثال وقتي وزير بهداشت مي‌گويد: «نمي‌گذاريم چراغ پزشك خانواده كم‌سو شود» يعني شرايطي پيش آمده است كه او را نگران كم‌سو شدن اين چراغ كرده يا وقتي مي‌گويد: «۸۰۰ تا ۹۰۰ ميليارد تومان بودجه جهت تحت پوشش قرار دادن شهرهاي كشور نياز است كه اميدواريم معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رياست جمهوري اين بودجه را در اختيار سازمان‌هاي بيمه‌گر قرار دهد» يعني هنوز اين معاونت بودجه را به سازمان‌هاي‌هاي بيمه‌گر نداده است.

همه پزشكان اما لحن ملايم دستجردي را ندارند، براي مثال عابد فتاحي، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس رك و بي پرده گفته است در شرايط كنوني اميدي به آينده اين طرح ندارد و حسينعلي شهرياري رئيس كميسيون بهداشت و درمان مجلس نيز بارها و بارها اعلام كرده است كه هرچند طرح پزشك خانواده جزو اولويت‌هاي نظام سلامت كشور بوده، اما نبود اعتبارات در حوزه سلامت، مانع اجرايي شدن طرح پزشك خانواده شده است.

بيمه‌ها مي‌نالند

از سوي ديگر با آن كه وزير بهداشت مي‌گويد سهم بيمه‌ها در اجراي طرح پزشك خانواده 900ـ800 ميليارد تومان است، سيدعبدالله عمادي، معاون وزير تعاون كار و رفاه اجتماعي نظر ديگري دارد و در گفت‌وگو با فارس تصريح مي‌كند: قرار بود هزار ميليارد تومان اعتبار به اين طرح اختصاص داده شود تا بشود در شش ماه تمام كشور را تحت پوشش اين طرح قرار داد، اما هنوز معاونت نظارت و راهبردي رياست جمهوري اين اعتبار را تخصيص نداده و بيمه‌ها از اعتباراتشان براي اجراي آن استفاده نمي‌كنند.

عمادي به فارس مي‌گويد: به ما قول دادند كه در سال 92 اعتبار مورد نياز براي اجراي اين طرح تخصيص داده شود.

بخت يار دستجردي مي‌شود؟

تقريبا سه ماه تا پايان سال فرصت باقي مانده است و تجربه‌هاي پيشين از روند تخصيص اعتبار به مصوبات گوياي آن است كه زمستان، فصل تخصيص اعتبار نيست و احتمالا اعتباري كه متوليان سلامت در كشور به دنبال آن هستند دست‌كم تا فروردين سال آينده به دستشان نمي‌رسد و طرحي كه قرار است اقشار فقير و ضعيف را از خدمات بهداشتي و درماني برخوردار كند و از هزينه‌هاي غير ضروري مردم بكاهد به اين زودي‌ها قرار نيست سراسري شود.

با اين حال مي‌شود اميدوار بود كه بخت يار وزير بهداشتي باشد كه بيش از ديگر وزراي بهداشت در دوره‌هاي پيشين به بهبود وضع سلامت اقشار فقير فكر كرده است. مي‌شود اميدوار بود كه اعتبار مورد نياز اجرايي شدن طرح پزشك خانواده ميان تجربه‌هايي كه ما از روند تخصيص اعتبار داريم يك استثناي طلايي باشد و در همين چند ماه باقيمانده به پايان سال تامين شود و دل وزارت بهداشتي‌ها را خوش كند و مردم را راضي، فقط به شرطي كه مسئولان ايمان بياورند اين طرح، اولويت نظام سلامت است و به هيچ قيمتي نبايد متوقف شود.

مريم يوشي‌زاده / گروه جامعه