رئيس ثبت‌احوال درباره خطر افزايش تجرد قطعي در كشور هشدار داد
دود كنترل جمعيت به چشم دختران رفت
برنامه كنترل جمعيت اگر در ايران سيستم مشخص و شفافي داشت، هرگز خبر نگراني از افزايش تجرد قطعي در جامعه ديروز از سوي رئيس سازمان ثبت احوال اعلام نمي‌شد.
اگر سياست‌هاي كنترل جمعيت درست بود، تعداد متولدان دهه 50 به اندازه تعداد متولدان دهه 60 مي‌شد، نه اين‌كه سياست‌هاي سفت و سخت كنترل جمعيت در دهه 50 و رهاسازي اين مباحث در دهه 60 سبب به‌هم ريختگي تناسب آمار پسران و دختران آماده به ازدواج شود. البته اتفاقي كه دودش بيشتر از همه به چشم دختران رفت.

مي‌پرسيد چرا؟ پس تحليل جامعه‌شناسان و كارشناسان آمار را بخوانيد.

ماجرا از اين قرار است كه با شروع برنامه كنترل جمعيت در سال‌هاي اوليه دهه 50 تعداد مواليد در اين سال‌ها به ميزان قابل توجهي كاهش يافت، در حالي كه در دهه بعدي آن، يعني سال‌هاي دهه 60 برنامه كنترل جمعيت در كشور ما رها و مواليد با رشد صعودي روبه‌رو شد.

سال‌ها گذشت و متولدان پسر دهه 50 در آغاز دهه 70 به سن ازدواج رسيدند. از آنجا كه در فرهنگ و عرف كشور ما پسران با دختراني كه به طور متوسط پنج سال از آنها كوچك‌تر هستند، ازدواج مي‌كنند، اين پسرها به دنبال ازدواج با دختران متولد دهه 60 بودند.

مشكل دقيقا از همين جا شروع شد، مثلا فرض كنيد در شهري مثل تهران تعداد متولدان پسر در دهه 50 رقم فرضي 50 هزار بود، اما مسلما تعداد متولدان دختري كه براساس عرف مناسب ازدواج با آنها مي‌شدند و متولد دهه 60 بودند، حتما بيشتر از آنها و با عدد فرضي 70 هزار بود چرا كه در دهه 60 سياست‌هاي كنترل جمعيت وجود نداشته و زادو ولد زياد شده بود.

بر اين اساس تعداد پسران آماده ازدواج دهه 50 كمتر از تعداد دختران آماده ازدواج دهه 60 مي‌شد و اين همان تيتري مي‌شد كه چند سال پيش در نشريات زرد با فونت درشت زده شد: «افزايش تعداد دختران نسبت به پسران!»

هر چند كه اين تيتر غلط بود و هيچ گاه تعداد مواليد دختران از پسران بيشتر نبوده، اما در ذهن‌ها اين‌گونه جا گرفت.

جمعيت‌شناسان و جامعه‌شناسان بررسي سن ازدواج را در رده‌هاي سني با پنج سال اختلاف بررسي مي‌كنند. با توجه به همين موضوع، پسران آماده براي ازدواج (از لحاظ سني) كه در دهه آغازين كنترل جمعيت در كشور ما متولد شده‌اند، قاعدتا با دختراني در دهه بعدي ازدواج مي‌كردند كه مواليد در آن دهه با توقف كنترل جمعيت همراه بوده است.

افزايش تجرد قطعي

دو سال پيش وقتي كه معاون پژوهشي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه اعلام كرد بيش از يك ميليون دختر مجرد در كشور ما وجود دارد كه ممكن است تعدادي از اين آمار به جمعيت تجرد قطعي كشور اضافه شوند، كسي فكرش را نمي‌كرد كه همين افزايش تجرد قطعي نه تنها حتمي مي‌شود، بلكه گريبان پسرها را هم مي‌گيرد.

بيشتر دختران و پسران در سن ازدواج و حتي آنهايي كه از سن ازدواج فاصله گرفته‌اند، روياي تشكيل زندگي مشترك دارند و همين رويا بازي گاهي سبب مي‌شود قدر موقعيت‌ها را ندانند، بنابراين خبر دو سال پيش را خيلي جدي نگرفتند.

اما حالا رئيس سازمان ثبت احوال كشور نسبت به افزايش تجرد قطعي در كشور خبر مي‌دهد.

به گفته ناظمي اردكاني سن ازدواج براي مردان و زنان نسبت به سال‌هاي گذشته افزايش يافته و به ميانگين 2/27 سال براي مردان و حدود بيست‌وسه سال براي زنان رسيده كه اين آمارها زنگ خطري براي افزايش تجرد قطعي در جامعه است.

پيش از اين رئيس مركز آمار ايران نيز اعلام كرده بود كه خانواده‌هاي تك نفره در سال 85 حدود 2/5 درصد جمعيت را تشكيل مي‌دادند كه اين رقم در سال 90 به 1/7 درصد افزايش يافته است.

هشداري كه پيش از اين اعلام شده بود

در تمامي رده‌هاي سني تعداد دختران مجرد همان رنج سني از ميزان پسران مجرد كمتر است، بر همين اساس در حال حاضر، تعداد دختران مجرد مثلا در دوره سني پانزده تا نوزده ساله در ايران از ميزان پسرهاي مجرد پانزده تا نوزده ساله به ميزان اندك و انگشت‌شماري كمتر است.

اما به دليل اين كه در فرهنگ و عرف ما بين سن ازدواج دختران و پسرها به طور متوسط 5 سال فاصله وجود دارد در مقايسه تعداد دخترهاي مجرد پانزده تا سي‌وپنج ساله با پسرهاي مجرد بيست تا چهل ساله، تعداد دختران حدود يك ميليون نفر بيشتر است.

شهلا كاظمي‌پور، معاون پژوهشي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه با اعلام اين آمار علت اين بحث را اين گونه تفسير مي‌كند: به دليل افزايش تعداد مواليد در دهه اول انقلاب، كشور ما داراي يك هرم سني با قاعده وسيع بوده و تعداد جمعيت پانزده تا نوزده ساله كشور از جمعيت بيست تا بيست‌وچهار ساله بيشتر بود و زماني كه تعداد دختران را يك رنج سني پايين‌تر مي‌گيريم، اين قاعده سني متورم تر است و دخترهاي بيشتري در اين رده قرار دارند.

وي با بيان اين كه با كاهش تعداد مواليد قاعده هرم سني در ايران در حال كوچك شدن است، ادامه مي‌دهد: با جمع شدن اين قاعده هرم سني، تعداد جمعيت پانزده تا نوزده ساله از بيست تا بيست‌وچهار ساله كمتر شده و تعداد دخترهاي مجرد پانزده تا سي‌وپنج ساله از پسرهاي بيست تا چهل ساله كمتر مي‌شود و در يك دهه آينده پسرهاي در معرض ازدواج از دخترهاي در معرض ازدواج بيشتر مي‌شوند.

وي با بيان اين كه اين مشكل از سوي كارشناسان از دهه 70 گوشزد شده است، به مهر مي‌گويد: در حال حاضر تعداد پسران مجرد از دختران مجرد در هر رده سني بيشتر است، ولي تعداد دختران از پسران در يك رده سني پايين‌تر كمتر است و راه حل جلوگيري از تجرد قطعي اين تعداد دختر، همسن‌گزيني پسران در ازدواج است.

ترويج همسن‌گزيني

مشكل فعلي جامعه ما اين است كه مردان ما با دختراني در سنين پايين‌تر ازدواج مي‌كنند و تنها راه حل مشكل تجرد قطعي دختران از نگاه جامعه‌شناسان اين است كه همسن‌گزيني در كشور رخ دهد به اين معنا كه در خصوص ازدواج با همسن و سال‌هاي خود فرهنگ‌سازي كنيم تا مشكل زياد شدن تعداد دختران آماده ازدواج حل شود.

ناگفته نماند كه مشكلات اقتصادي، نبود فرهنگ ترويج ازدواج، مشكل بيكاري و مسكن نيز از جمله مسائلي است كه بايد براي رفع اين مشكل مورد تجديد نظر قرار گيرد.