قال الإمام الباقر علیهالسلام: خَطَبَ رَسولُ الله صلىاللهعلیهوآله النّاسَ فی آخِرِ جُمُعَةٍ مِن شَعبانَ، فَحَمِدَ اللهَ و أثنى عَلَیهِ، ثُمَّ قالَ:
«أیُّهَا النّاسُ، قَد أظَلَّكُم شَهرٌ فیهِ لَیلَةٌ خَیرٌ مِن ألفِ شَهرٍ، و هُوَ شَهرُ رَمَضانَ؛ فَرَضَ اللّهُ عز و جل صِیامَهُ، و جَعَلَ قِیامَ لَیلِهِ نافِلَةً، فَمَن تَطَوَّعَ بِصَلاةِ لَیلَةٍ فیهِ كانَ كَمَن تَطَوَّعَ بِسَبعینَ لَیلَةً فیما سِواهُ مِنَ الشُّهورِ، و جَعَلَ لِمَن تَطَوَّعَ فیهِ بِخَصلَةٍ مِن خِصالِ الخَیرِ وَالبِرِّ كَأَجرِ مَن أَدّى فَریضَةً مِن فَرائِضِ اللّهِ تَعالى، و مَن أدّى فیهِ فَریضَةً مِن فَرائِضِ اللهِ تَعالى كانَ كَمَن أدّى سَبعینَ فَریضَةً مِن فَرائِضِ اللهِ تَعالى فیما سِواهُ مِنَ الشُّهورِ ... . (1)
امام باقر علیهالسلام روایت میكند: پیامبر خدا در آخرین جمعه شعبان، خطبه خواند. خدا را حمد و ثنا گفت و سپس فرمود:
«اى مردم! ماهى بر شما سایه افكنده كه در آن، شبى است بهتر از هزار ماه، و آن، ماه رمضان است . خداوند، روزهاش را واجب ساخته و نماز در شبش را مستحب قرار داده است . پس هر كس یك شب در آن، نماز مستحب بخواند، گویا هفتاد شب نماز مستحب در ماههاى دیگر خوانده است. و براى كسى كه در آن، كار نیك مستحبّى از كارهاى نیك انجام دهد، پاداشى همچون پاداش كسى قرار داده كه واجبى از واجبات الهى را انجام داده است، و هر كس در آن، واجبى از واجبات خداوند را ادا كند، همچون كسى خواهد بود كه در ماههاى دیگر، هفتاد واجب از واجبات الهى را انجام داده است.
پیامبر اکرم فرمودند: شما از چهار خصلت، بىنیاز نیستید: دو خصلت كه خدا را با آنها راضى مىكنید، و دو خصلت كه از آن دو، بىنیاز نیستید. امّا آن دو خصلتى كه خدا را با آنها راضى مىكنید، شهادت به این است كه: معبودى جز خداوند نیست و من فرستاده خدایم. و اما دو خصلتى كه از آن بىنیاز نیستید، از خداوند، نیازهایتان و بهشت را بطلبید و از خداوند، عافیت بخواهید و از آتش به خداوند پناه ببرید.»
این ماه، ماه صبر است و پاداش صبر، بهشت است. این ماه، ماه مواسات (همدردى با دیگران در نیازها) است و ماهى است كه در آن، خداوند، روزىِ مؤمن را مىافزاید. هر كس مؤمن روزهدارى را در آن افطار دهد، نزد خداوند، پاداش آزاد كردن یك بنده و آمرزش گناهان گذشتهاش را دارد.»
گفتند: اى پیامبر خدا! همه ما توان افطار دادن به روزهدار را نداریم .
فرمود: «خداوند، كریم است؛ این ثواب را به كسى نیز مىدهد كه براى افطار دادن، جز بر جرعهاى شیر یا جرعهاى آب و یا چند خرما قدرت ندارد و بیش از این را نمىتواند .
هر كس در این ماه بر برده خویش سبك بگیرد، خداوند هم حسابش را سبك مىگیرد .
ماه رمضان، ماهى است كه آغازش رحمت، میانش آمرزش، و پایانش اجابت و آزادى از آتش دوزخ است.
شما از چهار خصلت، بىنیاز نیستید: دو خصلت كه خدا را با آنها راضى مىكنید، و دو خصلت كه از آن دو، بىنیاز نیستید. امّا آن دو خصلتى كه خدا را با آنها راضى مىكنید، شهادت به این است كه: معبودى جز خداوند نیست و من فرستاده خدایم. و اما دو خصلتى كه از آن بىنیاز نیستید، از خداوند،
نیازهایتان و بهشت را بطلبید و از خداوند، عافیت بخواهید و از آتش به خداوند پناه ببرید.»
پینوشت:
1- المقنعة: 306، الكافی: 4/66/4، تهذیب الأحكام: 3/57/198 و ج 4/152/423، من لا یحضره الفقیه: 2/94/1831، فضائل الأشهر الثلاثة: 71/51، بحار الأنوار: 96/359/26 .
منبع:
كتاب ماه خدا، محمدی ری شهری، ج 1، ص 166.