براساس گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، آفت تعطيلات در ايران پديده بين‌التعطيلي است
تعطيلات تمام شد؛ ادارات همچنان نيمه‌تعطيل
باوري وجود دارد كه مي‌گويد تعطيلات در ايران زياد است، باوري كه حتي سبب شد بحث ساماندهي تعطيلات در ايران به كار كارشناسي در مجلس شوراي اسلامي برسد و نتيجه برخلاف تصور همگان شود.

بر اساس گزارش رسمي مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي نه تنها تعطيلات در ايران زياد نيست بلكه نسبت به برخي از كشورهاي كم است، اما آنچه باعث شده اين تعداد اندك تعطيلات به عنوان چالش جدي در جامعه مطرح شود، پديده بين‌التعطيلي ناشي از تعطيلات و زيان‌هاي اقتصادي مرتبط به آن است.

گذشته از پديده بين‌التعطيلي، مساله تداوم خودسرانه تعطيلات نيز حكايت ديگري است كه خصوصا در فضاي ادارات دولتي، مدارس و دانشگاه‌هاي كشور به شدت رايج شده است.

بر اين اساس اگر در روزهاي 5 تا 12 فروردين و حتي 14 و 15 همين ماه به دنبال انجام كاري اداري هستيد احتمال اين‌كه بتوانيد به نتيجه برسيد، بسيار كم است. اگر حتي يكي از كارمندان مرتبط به مساله شما در محل كارش حاضر باشد، رئيس يا مافوق او در مرخصي بسر مي‌برد و بالاخره در انجام كارتان به بن‌بستي مي‌رسيد كه حكايت از تعطيلات و مرخصي دارد.

يكي از شهروندان تهراني كه 6 فروردين‌ماه به يكي از ادارات دولتي مراجعه كرده است، به او گفته شده بعد از 13 فروردين مراجعه كند و به‌رغم مراجعه مجدد در 14 فروردين به دليل مرخصي كارمندان، به او گفته شده روزهاي آينده مراجعه كند.اين مساله براي اغلب شهروندان كه در روزهاي بين‌التعطيلي به مراكز دولتي مراجعه مي‌كنند، تكرار مي‌شود و گذشته از اين موضوع حتي بعد از پايان تعطيلات نوروز خبري از رونق كاري در اغلب فضاهاي دولتي نيست.

در مدارس نيز روز 14 فروردين كلاس‌هاي درس نيمه‌تعطيل است و دانشجوها هم اولين روز تحصيلي در سال جديد را معمولا اولين شنبه بعد از 13 فروردين درنظر مي‌گيرند.

هادي مقدسي، رئيس كميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي با تاييد اين موضوع به «جام‌جم» مي‌گويد: بررسي ساماندهي تعطيلات در كميسيون اجتماعي مجلس نشان داد كه تعطيلات در ايران زياد نيست و در نهايت قرار شد بررسي اين موضوع كه تعديل كردن تعطيلات به صلاح كشور است در كميسيون فرهنگي مورد بررسي قرار گيرد.

او ادامه مي‌دهد: تعطيلات براي استحكام خانواده، افزايش بازده و توان كاري شاغلان مفيد بوده و برآن تاكيد شده است، بر اين اساس بايد توجه كنيم كه در كشور ما بحث افزايش تعطيلات مطرح نيست بلكه ضعيف بودن بهره‌وري، علاقه و مسووليت كاري مد نظر است.

واي از اين بين‌التعطيلي

تا چند سال پيش هر چهارشنبه يا يكشنبه قرمز در تقويم‌ها خبر خوشي بود براي كساني كه مي‌خواستند يك مسافرت چندروزه داشته باشند. پنجشنبه يا شنبه‌اي كه به اصطلاح بين تعطيلات مورد نظر قرار مي‌گرفت، حتما تعطيل مي‌شد اما حالا چند سالي است كه اين تعطيلي حتمي جايش را با يك تعارف عوض كرده است.

مدارس و دانشگاه‌ها اغلب تعطيل مي‌شود و به همه كارمندان دولت اجازه داده مي‌شود در صورت درخواست مرخصي بتوانند از اين فرصت استفاده كنند.گذشته از اين‌كه تعطيلي فرزندان و نيمه‌تعطيل بودن والدين شاغل خودش مشكل جديدي را فراهم مي‌كند، اما معمولا اين مشكل با مرخصي حل مي‌شود و باز كار به جايي مي‌رسد كه حضور در ادارات دولتي لزوما به معناي انجام كار ارباب رجوع نخواهد بود.

گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي نيز نشان مي‌دهد كه ضربه بين‌التعطيلات بيشتر از تعطيلات رسمي كشور است.

اين گزارش مي‌گويد: پراكندگي اين تعطيلات به گونه‌اي است كه نسبت به كشورهاي با 2 برابر تعطيلات، بيشترين چالش را براي كشور از حيث اقتصادي و آشفتگي و به‌هم ريختگي امور به همراه دارد. در واقع چالش اصلي تعطيلات در كشور توالي تعطيلات رسمي (مذهبي، ملي و حكومتي) با تعطيلات پايان هفته و ايجاد پديده بين‌التعطيلي در كشور است. مهم‌ترين علت اين پديده به تعيين تعطيلات مذهبي بر اساس تقويم هجري قمري بازمي‌گردد. بر اساس گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي به دليل چرخش ماه قمري در موارد متعددي تعطيلات مذهبي به گونه‌اي در توالي با تعطيلات (آخر هفته، ملي و حكومتي) كه بر اساس تقويم شمسي تعيين شده است، قرار مي‌گيرد كه بخش عمده يك هفته كاري را به تعطيلي مي‌كشاند و پديده‌اي كه به بين‌التعطيلي معروف است، ايجاد مي‌كند.

نكته حائز اهميت در خصوص تعطيلات مذهبي در كشور اين است كه ميانگين تعطيلات مذهبي در جهان 5‌/‌3 روز است در حالي كه در ايران 15 روز يعني 2‌/‌4 برابر ميانگين جهاني است. البته اين تعطيلات با توجه به ماهيت ديني نظام اسلامي امري طبيعي و عادي است؛ اما در هر حال زياد بودن تعطيلات مذهبي و پراكندگي آنها در تمام ماه‌هاي قمري و تعيين اين تعطيلات در تقويم بر اساس تقويم قمري باعث تلاقي و توالي آنها با تعطيلات ملي، حكومتي و پايان هفته مي‌شود.

تقويم تعطيلات در ايران

بر اساس ماده يك پيش‌نويس طرح ساماندهي تعطيلات رسمي در ايران، تعطيلات رسمي قطعي در تقويم كشور شامل 4 روز نخست نوروز، روز 13 فروردين‌ماه، روز عيد فطر، روز عيد غدير، روز عيد قربان، روز نيمه شعبان، روز 28 ماه صفر، روز 21 ماه رمضان، روزهاي تاسوعا و عاشوراي حسيني، روز 22 بهمن، روز 14 خرداد و اربعين حسيني خواهد بود.

مطابق تبصره «1» اين ماده، در صورتي كه روز عيد فطر در روز جمعه واقع شود تعطيلي عيد فطر 2 روز خواهد بود.

بر مبناي اين طرح، روز ولادت و شهادت امام رضا (ع) در استان خراسان رضوي و روز شهادت امام صادق (ع) و حضرت زهرا (س) در استان قم تعطيل رسمي خواهد بود؛ اما در اين 4 روز در همه نقاط كشور ساعت كار يك ساعت ديرتر شروع مي‌شود و روز 29 اسفند نيمه‌تعطيل و ساعت كاري تا 12 ظهر خواهد بود. همچنين مطابق اين طرح، روز 11 ارديبهشت فقط براي كارگران كشور تعطيل محسوب مي‌شود.

روح تعطيلات ادامه دارد

حالا كه تعطيلات در ايران به روزهاي قرمز تقويم محدود نمي‌شود، لازم است دولت براي نظام كاري ادارات دولتي برنامه جديدي ارائه دهد. بر اين اساس لازم است با برنامه‌ريزي جديد از يك طرف انگيزه كاري و بهره‌وري افزايش يابد و از سوي ديگر نحوه ارائه كار در ادارات دولتي در ايام بين‌تعطيلات كاملا تضمين شده باشد تا شهروندان دچار سردرگمي نشوند.

مستوره برادران‌نصيري / گروه جامعه