با دكتر حميد فاضلي، رئيس سازمان فضايي ايران
آمادگي ايران براي ارسال ماهواره ديگر كشورها به فضا
با توجه به وعده‌هاي مكرر مسوولان، همه انتظار مي‌كشيدند تا با توجه به فرارسيدن روز فناوري فضايي، بار ديگر يك ماهواره ايراني با جا خوش كردن در مدار زمين موجي از غرور و افتخار را به دانش دوستان هديه كند. انتظاري كه در نخستين ساعات چهاردهم بهمن مصادف با روز فناوري فضايي به سر رسيد و نخستين سيگنال‌ها از سومين ماهواره ايراني در فضا به زمين ارسال شد. نويد علم و صنعت كه پس از 2 ماهواره اميد و رصد به فضا رفت، ماهواره دانشجويي كوچكي بود به وزن 50 كيلوگرم كه مي‌رفت تا نخستين تصوير ماهواره‌اي ايراني را به زمين مخابره كند. ايران كه از سال 1387 و با ارسال ماهواره اميد به مداري تقريبا شبيه مدار ماهواره نويد، رسما به باشگاه كشورهاي فضايي سياره زمين پيوسته است، برنامه‌هاي فضايي بلندپروازانه‌اي در سر مي‌پروراند. اعلام رسمي ارسال نخستين فضانورد ايراني با تكيه بر توانمندي داخلي در 10 سال آينده، نشان از حجم وسيع كار و مطالعه دارد كه خود به تنهايي مي‌تواند موتور محرك بخش عظيمي از اقتصاد دانش بنيان كشور باشد. پرواز موفقيت آميز ماهواره نويد را بهانه قرار داديم تا گفت‌وگويي با دكتر حميد فاضلي، رئيس سازمان فضايي ايران درباره آنچه روي داده و برنامه‌هاي آينده ايران در فضا داشته باشيم. شما را به خواندن اين گفت وگو دعوت مي‌كنيم.
از جمعه 14 بهمن و از آن صبح زود بگوييد. چه اتفاقي افتاد و شما و همكارانتان چه حس و حالي داشتيد؟
ما پيش‌بيني كرده بوديم در اين ايام ماهواره نويد را به فضا پرتاب كنيم. البته پيش‌بيني ما براي پرتاب روز 13 بهمن اواخر شب بود؛ اما بدي آب و هوا و بارش باران و حتي لحظاتي برف و باد و بوران شديد باعث تاخير ناچيزي در فرآيند پرتاب گرديد كه البته باعث شد ماهواره نويد دقيقا در اولين ساعات روز 14 بهمن ـ كه همانطور كه مي‌دانيد روز فناوري فضايي در ايران است ـ راهي فضا بشود و بعد از آن هم همه چيز طبق برنامه زمانبندي دوستانمان در واحد پرتاب و بازيابي ماهواره پيش رفت. در كل عوامل متعددي در يك پرتاب فضايي دخيل هستند كه همواره نيازمند يك مديريت يكپارچه دقيق است و تا وقتي اولين سيگنال از ماهواره دريافت ميشود بايد توجه داشت اينچنين پرتاب‌هايي حاصل يك سال كار هزاران متخصص و كارشناس و كارگر در خيلي از عرصه‌هاي علمي، تحقيقاتي و صنعتي كشور است. البته زيرساخت‌هاي ايجاد شده در كشور باسال‌هاي مجاهدت علمي در محيط‌هاي دانشگاهي به دست آمده است و در واقع ارسال ماهواره حاصل توكلمان به خداست. با دستور شخص رئيس‌جمهور فرمان پرتاب سفير 1ـ B صادر شد و چند دقيقه بعد دريافت اولين نشانه از ماهواره كه در مدار زمين قرار گرفته بود موجي از شادي و سرور بين همه ايجاد كرد كه مطمئن هستم همه مردم ايران در اين شادي با ما سهيم بودند.
چه زماني خيال همه شما در مركز كنترل راحت شد كه يك ماهواره زنده در مدار داريد؟
درست لحظاتي پس از اتمام فرآيند پرتاب كه حدود 5 دقيقه‌اي طول كشيد، سيگنال‌هاي رنجينگ از تجهيزات نصب شده روي ماهواره توسط همكاران ما در تيم پرتاب ماهواره بر دريافت شد. عمليات آماده سازي، نصب و پرتاب موشك فضايي سفير از آنجايي كه فرآيندي پيچيده و تخصصي است توسط يك تيم مشخص رهبري و انجام ميشود و آنها وظيفه دارند پس از تزريق محموله فضايي در مدار با دريافت سيگنال‌هاي رنجينگ، موقعيت دقيق محموله را شناسايي و به تيم هدايت و كنترل ماهواره اعلام كنند و از آن به بعد مسووليت ماهواره به تيم بعدي منتقل ميشود. ما همچنين در اولين گذر ماهواره از فراز سرزمين ايران همچنان كه پيش‌بيني مي‌كرديم سيگنال‌هاي رنجينگ را توسط يكي از ايستگاه‌هاي زميني دريافت كرديم و مطمئن شديم ماهواره به درستي از موشك حامل خود جدا شده و در مدار صحيح تزريق شده و سامانه‌هاي آن، كار خود را شروع كرده‌اند تا وضعيت مناسب ماهواره را تامين و آن را آماده كار كنند.
شما در اطلاعيه‌اي كه به مناسبت پرتاب موفقيت آميز ماهواره نويد علم و صنعت منتشر كرديد، متذكر شده‌ايد موشك فضايي سفير نويد از اسلاف خود كه ماهواره‌هاي اميد و رصد را به مدار زمين برده بودند حدود 20 درصد قويتر است. راز اين قدرت بيشتر درچيست؟
همانطور كه احتمالا خوانندگان شما مي‌دانند حامل‌هايي نظير سفير يا ماهواره‌هايي كه به فضا پرتاب مي‌شوند توسط پيمانكاران مختلفي طراحي و ساخته مي‌شوند. تيم سازنده حامل فضايي سفير براي پرتاب 2 ماهواره قبلي از نمونه موشك سفير استفاده كرده بود كه ما آن را با عنوان سفير ـ 1ـ A مي‌شناسيم. سفير 1ـ A كلاسي از ماهواره بر بود كه موتور مرحله اول آن حدود 32 تن نيروي پيشران توليد مي‌كرد. تيم طراح و سازنده سفير از آنجا كه همه اجزاي كار را خودشان كار كرده بودند تصميم مي‌گيرند پيش از آن‌كه ما كار روي يك كلاس بالاتر از موشك‌هاي ماهواره‌بر را آغاز كنيم، همين موشك سفير موجود را تا حد ممكن بهينه‌سازي كنند تا توانايي وزني و انرژتيك موشك افزايش پيدا كند. مطمئن هستم شما از اخبار منتشر شده در اين يكي دو سال اخير شنيده‌ايد كه ما كار روي موشك ماهواره بر سيمرغ را در دستور كار داريم و مراحل مختلف طراحي، تست زميني و نمونه‌سازي آن با سرعت در حال انجام است. سيمرغ كلاس بعدي اسكادران حامل‌هاي فضايي ايران است كه مي‌تواند يك محموله حدود 100 كيلوگرمي را به مدارهايي به ارتفاع حدود 400 كيلومتر برساند. حالا خوب است من همين جا اعلام كنم موتور سيمرغ به خاطر نگاه جديد و كار نويني كه در تجميع موتور داشته برنده جايزه جشنواره خوارزمي امسال هم شده است.
هدف اصلي بهينه‌سازي موشك ماهواره‌بر سفير ـ 1ـ B حمل ماهواره‌هاي سنگين‌تر به همان مدار 250 كيلومتري زمين بود. خب همه مي‌دانند ماهواره اميد حدود 27 كيلو و ماهواره رصد هم حدود 15 كيلوگرم وزن داشت. هر دوي اين ماهواره‌ها توسط همان ماهواره‌بر سفير ـ 1ـ A پرتاب شد. دوستان ما در صنايع هوافضا مطالعات خودشان را براي ارتقاي توانمندي سفير آغاز كردند و با اعمال تغييراتي در سوخت كه باعث افزايش انرژي آزاد شده آن مي‌شد و اعمال تغييراتي در سخت افزار سيستم موتور به نتايج خوبي رسيدند و توانستند نيروي پيشران توليدي توسط موتور مرحله اول را به 37 تن برسانند. خوشبختانه تست‌هاي زميني نشان داد براي استفاده از اين سوخت جديد كه ارزش انرژتيكي بيشتري داشت نيازي به اعمال تغييرات زيادي در موتورهاي 2 مرحله موشك نبود و با اندك بهينه‌سازي‌هاي انجام شده توانستيم كل موشك را حدود 20 درصد قويتر كنيم. البته از آنجا كه محموله سنگين‌تر مي‌شد تغييراتي هم در زيرسيستم جدايش صورت مي‌گرفت و شبيه‌سازي‌هاي مسير حركت بايد دوباره برنامه‌ريزي و آزمايش مي‌شد كه خوشبختانه همه چيز خوب پيش رفت و ما توانستيم محموله سنگين‌تري را به مدار زمين بفرستيم. ماهواره نويد حدودا 2 برابر ماهواره اميد و 3 برابر ماهواره رصد وزن داشت و اين از نظر ما يك بهينه‌سازي عالي و بي‌نظير بود. حالا ما يك مدل ارتقا يافته از سري ماهواره‌برهاي سفير داشتيم كه آن را سفير ـ 1ـ B نام گذاشتيم.
با توجه به سومين پرتاب فضايي موفق توسط خانواده ماهواره‌برهاي سفير و احراز موفقيت و قابل اطمينان بودن آن، آيا سازمان فضايي ايران برنامه‌اي براي تجاري سازي پرتاب‌هاي فضايي خود و ارسال ماهواره‌هاي كوچك ساير كشورها به مدار زمين با استفاده از اين موشك دارد؟
بله، دقيقا اين برنامه را داريم و به جد پيگير آن هستيم. ما حتي در اين زمينه با مجموعه‌هاي سازنده ماهواره برمان هم در اين زمينه گفتگو كرديم و آنها اعلام آمادگي كرده‌اند براي راه اندازي خط توليد مناسبي كه بتواند جوابگوي نيازهاي بازار پرتاب‌هاي فضايي كلاس نانو و ميكرو ماهواره‌ها كه همان محدوده وزني سفير است، باشد. در ضمن ما امروزه فرصت‌هاي خوبي براي حضور در عرصه‌هاي بين‌المللي فضايي پيدا كرده‌ايم و تقريبا در همه حضورهاي بين‌المللي ما حالا چه در نشست‌ها يا حضورهاي نمايشگاهي شاهد تقاضاهاي بسياري مخصوصا از طرف استادان دانشگاه‌هايي كه پروژه‌هاي ماهواره دانشجويي داشته‌اند بوديم كه بعضا حتي تا 2 سال بايد در نوبت پرتاب شدن ماهواره ساخته شده توسط دانشجويانشان باشند. از طرف ديگر، ما در سازمان فضايي ايران يك نهاد حاكميتي هستيم و مسووليت برنامه‌ريزي و هماهنگ‌سازي اين موضوع را بر عهده داريم و قطعا عمليات و پرتاب و مطالعات بايد در جاهاي ديگري انجام شود و ما تلاش داريم از وارد شدن به عرصه اجرا اجتناب كنيم تا راه براي همه كار‌ها در اين عرصه باز باشد. سازمان فضايي ايران درست است كه نوبنياد است و تنها چند سالي از عمر آن مي‌گذرد اما حضور بين‌المللي ايران در عرصه فضايي تقريبا به قدمت خود عصر فضا است. ما جزو بنيانگذاران كوپوس بوديم و حدود 50 سال پيش كه هنوز معدود كشورهايي جرات فكر كردن به سفر به فضا را نداشتند ما در كنار 24 كشور پيشرفته جهان در تاسيس كميته استفاده صلح‌آميز در فضاي ماوراء جو مشاركت داشتيم. جالب اينجاست كه مشاركت ما خيلي هم فعال بوده و ايران منشا خيلي از تصميم‌گيري‌ها در آن زمان بوده است و امروز هم حضور فعال، در عرصه‌هاي بين‌المللي سبب اثرگذاري زيادي شده است؛ توسعه سياست خارجي از اولويت‌هاي دولت نهم و دهم بوده و همواره جناب آقاي رئيس‌جمهور بر حضور فعال در عرصه‌هاي بين‌المللي تاكيد داشته‌اند كه سازمان فضايي هم تمام تلاش خود را به كار گرفته است.
از سوي ديگر، در اين ايام ما بشدت در پي ايجاد زمينه‌هاي مناسب همكاري در استفاده صلح‌آميز از فضاي ماوراي جو هستيم. ملت ايران همواره در طول تاريخ منشا صلح و دوستي بوده‌اند؛ خب روزگاري ما بايد دنبال بعضي كشورها مي‌دويديم كه به ما براي سفر به فضا كمك كنند، اما حالا ما با دست پر مي‌رويم و به كشورهاي دوستمان پيشنهاد كمك مي‌دهيم تا از همين توانمندي ما در حدي كه هست همه ملت‌هاي دنيا بهره مند شوند. براي مثال چندي پيش كه همراه آقاي رئيس‌جمهور به آمريكاي جنوبي سفر كرده بوديم. جمع‌بندي‌هاي بسيار خوبي صورت گرفت تا محموله‌هاي كوچك و دانشجويي آنها را در قالب برنامه‌هاي مشترك به فضا ارسال كنيم.
آينده اسكادران موشك هاي فضايي ايران را چگونه پيش بيني مي‌كنيد؟
فاضلي: درست است كه سازمان فضايي ايران، نوبنياد است و تنها چند سالي از عمر آن مي‌گذرد اما حضور بين‌المللي ايران در عرصه فضايي تقريبا به قدمت خود عصر فضاست
ان‌شاالله تا سال آينده شاهد آماده شدن ماهواره‌بر سيمرغ و پرتاب آن خواهيم بود كه در آن صورت مي‌توانيم ادعا كنيم مي‌توانيم محموله‌هايي تا 100 كيلوگرم را تا ارتفاع 400 كيلومتر پرتاب كنيم كه رسما كلاس ماهواره كوچك در مدار مناسب كم ارتفاع (LEO) محسوب ميشود. ماهواره‌بر سيمرغ دارد به سرعت آماده پر گشودن ميشود و ما اميدواريم خيلي زود تجهيزات آزمايش موتور آن آماده شود و براي اولين بار غرش اين موتور قدرتمند حس غرور را در همه ما دوباره زنده كند. بعد از تست موتورها پيش‌بيني مي‌كنيم اوايل سال بعد ما شاهد نخستين پرواز اين ماهواره‌بر قوي و بزرگ باشيم كه توان وزني و انرژتيك فضايي ايران را با يك جهش روبه‌رو خواهد كرد.
البته ما در آن نقطه متوقف نخواهيم شد. برنامه ما براي فرستادن انسان به فضا كه علاوه بر خواست ملي به عنوان تكاليف قانوني در برنامه‌هاي آتي سازمان فضايي قرار گرفته است و نگاه ما به خودكفايي در ارسال ماهواره‌هاي مخابراتي به مدار زمين ثابت كه 36 هزار كيلومتر ارتفاع دارند خود شاهدي است كه توان موشك‌هاي فضايي ما بايد دائم رشد كند و ما هر سال شاهد يك ارتقا كمي وكيفي در مشخصه‌هاي ماهواره بر خواهيم بود.
اعلام شده بود ماهواره نويد يك ماهواره سنجش از دور تك طيفي است. مفهوم اين اصطلاح چيست؟
در واقع تصويربرداري ماهواره نويد توسط تجهيزات تصويربرداري اپتيكي در نور مرئي است. تجهيزات تصويربرداري اين ماهواره در واقع قادر است فقط در طيف نور مرئي تصاوير سياه و سفيد آن هم در روز تهيه كند. خب ما ابتداي كار قرار داريم و تلاش مي‌كنيم اندك اندك به فناوري لازم براي ساخت زيرسيستم‌ها و تجميع آنها دست پيدا كنيم. محققان عزيز دانشگاهي در خيلي از مراكز تحقيقاتي طرف قرارداد با ما مثل صاايران سخت مشغول كار براي ساخت تجهيزات پيشرفته و دقيق هستند كه به اميد خدا روي ماهواره‌هاي آينده نصب خواهد شد. دركل ماهواره‌هاي سنجش از دوري بايد قادر باشند در طيف‌هاي مرئي، مادون قرمز، ماوراء بنفش و حرارتي تصويربرداري كنند.
شما اشاره كرديد كه ماهواره‌برهاي فضايي مورد نياز شما توسط پيمانكاران ساخته ميشود و ماهواره‌ها را هم كه گويا دانشگاه‌ها مي‌سازند، در اين ميانه جايگاه و نقش سازمان فضايي ايران چيست؟
سازمان فضايي ايران در همين چند سال انگشت شماري كه از عمر كوتاهش مي‌گذرد چند بار پوست انداخته و به نظر مي‌رسد اين ويژگي يك سازمان پوياست. ما در همين سال گذشته شاهد يك ارتقاي خيلي مهم و تغيير اساسي در ساختار داخلي سازمان بوديم. سازمان فضايي ايران در سال گذشته با پيگيري و نظر ويژه رياست محترم جمهور طبق مصوبه شوراي عالي اداري از وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات ارتقاء يافته و مستقيما زير نظر رياست جمهوري قرار گرفتيم و ذيل آن پژوهشگاه هوافضا از وزارت علوم و تحقيقات فناوري و پژوهشكده مهندسي وزارت جهاد كشاورزي نيز به مجموعه ما اضافه شد. اين خود نشان مي‌دهد از سازمان فضايي انتظار مي‌رود محوريت در طراحي، ساخت و اجرا با نگاه يكپارچه سازي سيستمي داشته باشد. اين نگاه سيستمي امروزه نقش بسيار مهمي در پيشبرد پروژه‌هاي حساس و پيچيده ايفا مي‌كند و به طور مختصر به اين معني است كه محور اصلي اجرا و پاسخگويي و تضمين‌كننده اصلي مأموريت و كيفيت آن همگي از ويژگي‌هاي يك سيستم تجميع كننده است. ما در سازمان فضايي داريم به اين بلوغ دست پيدا مي‌كنيم و امروز شعار اصلي ما همين روحيه تجميع‌كنندگي يكپارچه‌سازي است و ما به آن پايبند هستيم. ما اين ادبيات را با پيمانكاران به بحث گذاشتيم و مطمئن هستيم اين روش همانند مجموعه‌هاي موفق ديگركشوربه زودي نهادينه و پياده‌سازي ميشود كه البته چالش هم دارد و ما هم با آن مواجه هستيم اصولا طبيعت كار فضايي اين را از ما طلب مي‌كند و چاره‌اي هم از آن نيست. امروزه سازمان‌ها و آژانس‌هاي فضايي دنيا همين نقش را دارند ايفا مي‌كنند و همين كار را انجام مي دهند. در واقع آنها هستند كه فعاليت‌هاي فضايي يك كشور را نيازسنجي مي‌كنند، پروژه تعريف مي‌كنند، كار را توزيع و نتايج را جمع مي‌كنند و در نهايت آنها مسوول همه چيز هستند و پاسخگو در برابر دولت و مردم هستند. كارهاي فضايي بسيار پر هزينه و نيازمند فناوري پيچيده است. سفر به فضا چه از نوع سرنشين‌دار و چه بدون سرنشين، بسيار پيچيده و پرهزينه است كه واقعا ديگر امروزه از پس يك كشور برنمي‌آيد. اما از آنجايي كه يك رسوب علمي و تكنولوژيكي در سطح بالا مي‌كند معمولا به عنوان موتور پيشران صنعت و تكنولوژي در كشورهاي پيشرفته عمل مي‌نمايد. در گذشته كشورهاي صاحب فناوري به تنهايي به گسترش فعاليت‌هاي فضايي مي‌پرداختند. اما امروزه شاهد يك نوع بلوغ و پختگي ميان ملت ها و مديران فضايي هستيم؛ كم نيستند مجموعه‌هايي كه در فضا از كشورهاي مختلف به فعاليت مي‌پردازند و حتي ايستگاه‌هاي فضايي مشترك ايجاد مي‌كنند؛ اين نشان‌دهنده رشد و كمال انسان‌هاست.
اگر ايران بخواهد در اين بخش حرف‌هاي جدي داشته باشد، بايد همه فعاليت‌ها گسترش يابد، كشور ما در طول تاريخ هميشه منشاء خير و بركت بوده و همان طوري كه رئيس‌جمهور در مراسم پرتاب ماهواره فرمودند حتما حضور ايران در فضا خير و بركت براي تمامي انسان‌ها و صلح براي بشريت به همراه خواهد داشت. ساختار سازماني ما امروزه با توجه به 3 پژوهشگاه زيرمجموعه نشان‌دهنده اين موضوع است كه ما در مسير كسب همه فناوري‌هاي لازم براي اين كار هستيم به گونه‌اي كه خودمان بتوانيم سامانه‌هاي فضايي مورد نيازمان را طراحي كنيم، بسازيم و سر هم كنيم و به فضا ارسال نماييم و استفاده كنيم. در واقع ما در حال ادغام پژوهشگاه فضايي خودمان با پژوهشگاه هوافضا و پژوهشگاه مهندسي هستيم تا يك واحد تحقيقات يكپارچه داشته باشيم. اما اين به آن معني نيست كه ما در تمام حيطه‌ها ورود كنيم. بلكه ما به عنوان متولي فعاليت‌هاي فضايي ايران ساير مراكز تحقيقاتي و دانشگاه‌ها را به ايجاد پژوهشكده‌هاي كوچك محلي ترغيب مي‌كنيم. با اين مدل پروژه‌هاي عظيم به قطعات كوچك‌تر تبديل شده و تمام مجموعه‌هاي تحقيقاتي كشور از آن بهره‌مند بوده و در اين كار دخيل هستند. ما حتي در اين زمينه به دنبال همكاري‌هاي بين‌المللي هستيم تا بتوانيم نقشمان را به بهترين شكل ممكن و با كمترين هزينه و بالاترين بازده انجام دهيم.
چند سالي است كه همكاري خوبي بين سازمان فضايي ايران و دانشگاه‌ها شكل گرفته كه محصول آن همين 3 ماهواره پرتاب شده و ماهواره‌هاي در صف انتظار پرتاب است. از آن طرف شما همكاري خوبي هم با صنايع بزرگ مثل سازمان صنايع هوافضا داريد كه محصول آن هم ماهواره‌بر سفير يا سيمرغ است. آيا سازمان فضايي ايران برنامه‌اي براي استفاده از ظرفيت‌هاي شركت‌هاي خصوصي كوچك در فعاليت‌هاي فضايي كشور دارد؟
ما تلاش مي‌كنيم تا قراردادهاي پيمانكاري‌مان را با مجموعه‌هاي دانشگاهي و صنعتي بزرگ به‌گونه‌اي طراحي كنيم كه سهم شركت‌هاي خصوصي لحاظ شود و از طرفي خودمان هم همكاري مستقيم با شركت‌هاي خصوصي داريم. ما با يكي از مجموعه‌هاي دانش بنيان خصوصي حتي مذاكرات اوليه طراحي و ساخت يك ماهواره سنجش از دور را آغاز كرده‌ايم. اما بخش خصوصي در ايران و حتي كشورهاي پرسابقه در بحث فضا همواره با محدوديت‌هايي روبه‌روست. نگاه كلي ما در سازمان توانمندسازي بخش خصوصي است. مجموعه‌هاي دانش‌بنيان به‌حمدالله در زمينه طراحي مفهومي و زيرسيستم‌هاي پروژه‌هاي فضايي موفقيت‌هاي خوبي داشتند، اما انتظار ايجاد زيرساخت‌هاي مناسب و كامل براي كارهاي عملياتي به صورت صددرصد از بخش خصوصي كمي دوراز ذهن است. طي يك سال اخيرجلسات متعددي بامجموعه‌هاي خصوصي برقرار شده و تمام سعي ما در استفاده حداكثري از توانمندي اين مجموعه‌هاست.
حدود 3 سال از اولين پرتاب فضايي مي‌گذرد و در اين مدت كوتاه ديده شده كه تعداد زيادي دانشجو و استاد دانشگاه و مراكز تحقيقاتي دانشگاهي درگير پروژه‌هاي مختلف فضايي شده‌اند. نگراني كه وجود دارد اين است كه آيا سازمان فضايي ايران برنامه‌اي براي گردآوري و ادامه استفاده از اين انرژي بالقوه كه حالا بالفعل شده است را دارد؟
اين سوال در راهبرد و هدف‌گذاري‌هاي كلان كشور قرار مي‌گيرد .بحث فضا مختص يك زمان و يا دوره گذرا نيست.
همان طور كه عرض كردم در كشور هاي توسعه يافته بسياري در تكنولوژي‌ها از تحقيقات فضايي رسوب كرده و امروز تجاري شده است . طبق اسناد بالا دستي كشور نظير سند چشم‌انداز و برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور فعاليت‌هاي فضايي جزو اولويت‌هاي اصلي هستند. خوشبختانه تا به امروز زيرساخت‌هاي خوبي شكل گرفته و به خاطر همين توانمندي‌ها بوده كه پروژه‌هايي سنگين طراحي و به مرحله اجرا درآمده است. قطعا ساختارهاي فعلي و مجموعه‌هاي عظيم تحقيقاتي كه در اسناد بالادستي و يا شوراي عالي فضايي تصويب شده‌اند نظير آزمايشگاه ملي فضايي ايران شهرك فضايي يا پايگاه ملي پرتاب‌هاي فضايي راه را براي توسعه و رشد و پيشرفت پيش روي محققان و انديشمندان كشورخواهند گشود.
با اين منطق وجهش فناوري فضايي را با استفاده از توانمندي داخل ايجاد كرديم. كشورها در زمينه دستاوردهاي علمي و تحقيقاتي خود بسيار سختگير هستند. امروز در صنعت دنيا به خصوص صنايع پيشرفته اصولا كسي دانش فني صنعت يا محصول را براحتي در اختيار شما قرار نمي‌دهد مضاف بر اين كه اگر اين دانش سبب تقويت جايگاه كشور شود قطعا شامل انواع و اقسام تحريم‌ها ميشود. تنها ابزار براي اكتساب اين فناوري استفاده از توانمندي داخلي است و همانطور كه همه مي‌دانند نيروي انساني مهم‌ترين سرمايه هر مجموعه است: قطعا استفاده بهينه از متخصصان داخل و ارتقا مجموعه‌هاي علمي از اولويت‌هاي كشور است. مطلب جالب در مورد اين قسم تحقيقات در كشور حضور برخي از ايرانيان متخصص خارج از كشور در پروژه‌هاست كه باعث دلگرمي هر چه بيشتر سازمان فضايي ايران براي دسترسي به آخرين فناوري‌هاي روز دنيا ميشود.
اما متناسب با اين راهبرد زيرساختي و لايه‌هاي زيربنايي ما بايد نقشه راه توسعه و تربيت منابع انساني را بنويسيم و آماده داشته باشيم. يعني ما بايد بتوانيم ايده داشته باشيم كه مثلا در 10 سال آينده كشور به چه تعداد مهندس و متخصص و مدير و غيره و در چه تخصص‌هايي نياز دارد. به همين دليل بود كه از دانشگاه‌ها خواستيم بيايند با كمك مالي و اجرايي ما كار كنند و متناسب با راهبردهاي ما متخصص هم پرورش دهند و آزمايشگاه‌هايي طبق برنامه تاسيس كنند. طبيعي است كه دانشگاه‌ها از اين كه توسط برنامه‌اي محدود شوند، چندان راضي نبودند و نگران خارج شدن امور از كنترل و هدايت خودشان بودند كه ما خوشبختانه توانستيم با همكاري خوب اين نگراني‌ها را رفع كنيم.