كارشناسان نسبت به پيامدهاي اعتياد اينترنتي، تلفن همراه و ماهواره در ميان جوانان هشدار مي‌دهند
آسيب‌پذيري خانواده‌ها از فناوري‌هاي جديد ارتباطي
«شيوع هرزه‌گردي اينترنتي، افزايش شيطان‌پرستي، وابستگي‌هاي بيمارگونه به ماهواره و اينترنت و....» اينها همه آسيب‌هاي اجتماعي نوپديدي هستند كه ديروز مديران بهزيستي را برآن داشت تا در نشستي تخصصي به چاره‌انديشي درباره‌شان بپردازند.
به گزارش «جام‌جم»، هرچند نخستين روز از همايش مديران بهزيستي ـ كه عنوان جشن ملي توانمندسازي گرفته بود ـ در شنبه‌اي كه گذشت بيشتر به بيان موضوعاتي تكراري در حوزه وظايف بهزيستي اختصاص داشت، در برنامه روز گذشته اين همايش، مديران بهزيستي حرفهاي تازه‌اي داشتند و از آسيب‌هايي سخن گفتند كه سال‌هاي زيادي از ظهورشان نمي‌گذرد، اما كيفيت زندگي افراد جامعه را به شكل خطرناكي تغيير داده و همين نوظهوري‌شان باعث شده است مسوولان هنوز درباره شيوه‌هاي مهارشان اتفاق نظر نداشته باشند.
دامنه وسيع آسيب‌هاي اجتماعي
مهرداد احترامي، كارشناس دفتر مشاوره سازمان بهزيستي كشور در اين همايش، آسيب‌هاي اجتماعي نوپديد را به 3 بخش تقسيم كرد و گفت: دسته اول آسيب‌هاي اجتماعي بر اثر پيشرفت‌هاي تكنولوژي به‌وجود آمده‌اند؛ از جمله اعتياد به رايانه، اينترنت، موبايل و بازي‌هاي رايانه‌اي.
او افزود: دسته دوم، آسيب‌هايي هستند كه مربوط به مسائل اقتصادي و شرايط آن مي‌شوند مانند اختلاس، كلاهبرداري، مشاغل كاذب و آسيب‌هاي اجتماعي دسته سوم مربوط به تغييرات فرهنگي از جمله شيطان‌پرستي، بي‌مبالاتي اخلاقي و تعلق فرهنگي مي‌شود.آن‌گونه كه احترامي توضيح داد: بي‌توجهي به نيازهاي اقشار مختلف جامعه و از جمله بي‌پاسخ گذاشتن آنها، يكي از دلايل به وجود آمدن آسيب‌هاي اجتماعي نوپديد است و بنابر اين مسوولان براي حل اين آسيب‌ها بايد نيازهايي را كه به واسطه عدم پاسخگويي صحيح منحرف شده‌اند، شناسايي كنند.
هرز نپريد! خطر دارد!
يكي از آسيب‌هاي اجتماعي نوپديدي كه در اين همايش درباره آن بحث شد «هرزه‌گردي» در اينترنت بود. اين اصطلاح به گوش خيلي‌ها كاملا ناآشناست؛ اما درصدي از همان خيلي‌ها جزو هرزه‌گردهاي اينترنتي به حساب مي‌آيند.
هرزه‌گردها از ديدگاه آسيب‌شناسان اجتماعي كاربران اينترنتي هستند كه با استفاده از فيلتر شكن، در اينترنت‌گردي‌هاي روزانه به سايت‌هاي اينترنتي مستهجن نيز سر مي‌زنند.
سايت‌هاي اينترنتي مستهجني كه درباره آنها مي‌گوييم، معمولا شامل تصاويري از زنان و دختران جوان در وضعيت‌هاي نادرست هستند، بعلاوه مطالب و داستان‌هايي درباره روابط جنسي، تصاويري از دوربين‌هاي مخفي در محيط‌هاي بسيار خصوصي مثل منزل يا باشگاه‌هاي بدنسازي زنان يا استخرهاي زنانه، تصاويري غير اخلاقي از چهره‌هاي سرشناس و بخصوص هنرپيشه‌ها و خلاصه همه آن چيزهايي كه ما آنها را در دنياي واقعي جزو خط قرمزهايمان مي‌دانيم.
اما همين خط قرمزها در دنياي مجازي كمرنگ مي‌شوند، شايد به اين دليل كه كاربران اينترنتي گمان مي‌كنند در اين فضا ديده نمي‌شوند و قابل پيگيري نيستند، كه البته گزارش‌هاي پليس مبارزه با جرايم اينترنتي، گواهي بر نادرستي اين باور است.
آن‌طور كه فرهاد اقطار، مدير كل پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي سازمان بهزيستي كشور در اين همايش، تشريح كرد هرچند شماري از هرزه‌گردها حرفهاي هستند، اما گروهي از آنها نيز كساني هستند كه دلمشغولي اصلي شان در اينترنت هرزه‌گردي نيست بلكه به هواي سر زدن به سايت‌هاي اينترنتي ديگر وارد فضاي مجازي مي‌شوند و نمي‌توانند كنجكاوي‌شان را درباره سايت‌هاي مستهجن كنترل كنند و روي لينك آنها هم كليك مي‌كنند. اما به هر حال، اين كاربران همان‌هايي هستند كه شيوع هرزه‌گردي را در كشورمان بشدت بالا برده‌اند.
گاهي هم سايتي كه كاربر اينترنتي وارد آن مي‌شود در ظاهر يك سايت مستهجن نيست و حتي براي ورود به آن به فيلترشكن هم نيازي نيست، بلكه يك اتاق گفت‌وگوي مجازي است كه كاربران را شكار مي‌كند و بعد در طول گفت‌وگو، جهت بحث‌ها به سمت مطالب غيراخلاقي و مبتذل تغيير مي‌كند.
مديركل پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي بهزيستي اصلي‌ترين دليل اين مشكلات را جاي خالي فرهنگ صحيح استفاده از اينترنت دانست و گفت: هم‌اكنون روابطي در اينترنت شكل مي‌گيرد كه واقعي نيست و از كنترل والدين هم خارج است و اين روابط گاه به ازدواج‌هاي شومي مي‌انجامد و سبب اختلال در روابط اجتماعي مي‌شود.
اقطار رشد نرخ بروز آسيب‌هاي نوپديد در كشور را سبب‌ساز آموزش‌هاي نامناسب خارج از سن و بلوغ زودرس در ميان نوجوانان دانست و اضافه كرد: حتي در حال حاضر مشاهده مي‌شود كه آموزش مصرف مواد مخدر هم در اينترنت يافت مي‌شود.
خودتان را به تلويزيون زنجير نكنيد
از ديگر آسيب‌هاي اجتماعي نوپديدي كه در اين همايش مورد بررسي قرار گرفت، تاثيرگيري اقشار مختلف جامعه از ماهواره‌ها و وابستگي آنها به اين ابزار بود.
اقطار درباره وابستگي شديد كودكان به تلويزيون هشدار داد و تاكيد كرد كه در حال حاضر تلويزيون از پدر و مادر كودكان نيز به آنها نزديك‌تر شده است و اين وضعيت بستر مناسبي را براي ظهور آسيب‌هاي اجتماعي به‌وجود مي‌آورد.به گفته او، وابستگي شديد مردم به رسانه‌هاي تصويري چه ماهواره‌هاي خارجي و چه شبكه‌هاي داخلي، ممكن است به خيالپردازي، كاهش روابط اجتماعي، خشونت، تغيير ارزش‌ها، تغيير عقايد، تاثيرات سياسي و جايگزيني روابط بين افراد خانواده منجر شود.
مراقب كارتون‌هاي سيندرلايي باشيد
مدير كل پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي بهزيستي در بخش ديگري از سخنانش به تاثير منفي تلفن همراه در زندگي افراد اشاره كرد: كاهش تعاملات اجتماعي، تزلزل ارزش‌ها، ظهور تخلفات سايبري، كاركرد مخرب بلوتوث، پيامك‌هاي مستهجن و عدم‌كنترل نوجوانان و دوست‌يابي از كاركردهاي منفي تلفن همراه است.
ابزارهاي خطرناكي كه اقطار درباره آنها هشدار داد، به اينترنت و ماهواره و تلفن همراه ختم نشد. از نگاه تيزبين مديركل پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي سازمان بهزيستي خيلي از چيزهايي كه دور و بر ما را احاطه كرده‌اند ممكن است خطراتي بالقوه محسوب شوند.
او حتي درباره داستان كارتون‌هاي موجود در بازار نيز هشدار داد: روابطي كه اين انيميشن‌ها به تصوير مي‌كشند، آموزش دوست‌يابي از سنين كودكي است؛ موضوعي كه در سيستم‌هاي آموزشي و از طريق يادگيري مهارت‌هاي زندگي هم رفع نمي‌شود و فاجعه ايجاد مي‌كند.
به اعتقاد او، خيالپردازي‌هاي سيندرلايي كودكان را از واقعيت‌هاي زندگي دور مي‌كند. او تاكيد كرد: در حال حاضر قيمت عروسك‌هاي دارا و سارا و اسباب بازي‌ها در بازار 40 تا 50 هزار تومان است و در عين حال ساير عروسك‌ها هم داراي ظاهر نامناسبي هستند.
چه كساني شيطان را مي‌پرستند؟
در اين همايش همچنين درباره جريان‌هاي نوظهور معنويت گرا نيز حرف‌هايي به ميان آمد. مديركل پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي بهزيستي تصريح كرد: در استان‌هاي بزرگ كتاب‌هايي به فروش مي‌رسد كه اوشن، معنويت هندي، معنويت آمريكايي و شيطان پرستي را ترويج مي‌كنند.او با پرده برداشتن از اين واقعيت كه هنوز در برخي استان‌هاي كشور مواردي از شيطان‌پرستي سنتي يافت مي‌شود، افزود: شيطان‌پرستي نوين در قالب نمادهايي نظير 666 يا آويزهاي خاصي براي كودكان و نوجوانان ظاهر شده است.
مريم يوشي‌زاده / گروه جامعه