در گذشته که همه افراد خانواده در یک خانه حیاط‌دار کنار یکدیگر زندگی می‌کردند، این زندگی جمعی دارای مزیت‌های بسیاری بود که از آن جمله می‌توان به تکریم و احترام بزرگ‌ترهای فامیل و خانواده و پیوند و تحکیم بنیان خانواده اشاره کرد، اما با پیشرفت تکنولوژی امروز انسان‌ها در آپارتمان‌ها زندانی شده‌اند و هر روز از یکدیگر فاصله بیشتری می‌گیرند.
به گزارش ایسنا، روزنامه «جوان» در ادامه نوشت: گسترش آپارتمان‌نشینی و زندگی در مجتمع‌های مسکونی توجه بیش ازپیش به مسائل همسایگی را می‌طلبد. از آن جایی که هر کاری قوانین و آداب خاص خود را دارد در مورد آپارتمان‌نشینی نیز آداب و قوانینی وجود دارد که با آگاهی و رعایت کردن آن‌ها می‌توان هم زندگی را برای خود خوشایند کرد هم باعث رضایت همسایگان شد.
اهمیت همسایه‌داری و فرهنگ آپارتمان‌نشینی
در دین اسلام به موضوع همسایه و همسایه‌داری سفارش اکید شده است و اکنون که ما به ناچار وارد زندگی آپارتمانی شده‌ایم باید حساسیت بیشتری به خرج دهیم و روش‌های همسایه‌داری در آپارتمان‌ها را نیز یاد بگیریم. متأسفانه به‌رغم توسعه آپارتمان‌نشینی در تمام شهرهای کشور، فرهنگ آن در کشور ما آن چنان که باید و شاید جا نیفتاده و هنوز مردم حق همسایگان خود را به درستی رعایت نمی‌کنند. در رابطه با فقدان فرهنگ آپارتمان‌نشینی به طور مثال می‌توان بی‌توجهی برخی از ساکنان آپارتمان‌ها نسبت به نظافت و تمیزی محیط را عنوان کرد زیرا در هر آپارتمان افرادی هستند که با بی‌توجهی خود نسبت به نظافت مجتمع، علاوه بر آلودگی محیط پیرامون خود، باعث ناراحتی و آزار دیگر همسایگان می‌شوند. آپارتمان‌ها باید طوری طراحی شوند که تأسیسات مربوط به آب و برق با کنتور جداگانه نصب باشند.
یک قانون بسیار مهم
قانون تملک آپارتمان‌ها در سال ۱۳۴۳ به تصویب رسیده است، تقریباً اوایل گسترش آپارتمان‌نشینی این قانون مصوب شده است. شاید تدوین‌کنندگان این قانون نمی‌دانسته‌اند که در حال نوشتن چه قانون مهم و مؤثری هستند. با گذشت بیش از ۵۵ سال از تصویب این قانون امروز بسیاری از مشکلات ساکنان آپارتمان با مراجعه به این قانون و آیین‌نامه آن برطرف می‌شود. در این قانون پیش‌بینی شده است که آپارتمان دارای دو بخش مختلف خواهد بود که بر هر یک قواعد حقوقی مختلفی حاکم است؛ بخش‌های مشترک و بخش‌های اختصاصی آپارتمان.
چهاردیواری اختیاری ولی به شرط حفظ حقوق دیگران
سند رسمی مالکیت که بعد از خرید یک ملک اعطا می‌شود یکی از محکم‌ترین و معتبرترین دلایلی است که در قانون پذیرفته می‌شود. آن بخش‌هایی از آپارتمان که در این سند به طور واضح به آن اشاره شده در ملکیت اختصاصی شماست. به این قسمت‌ها «بخش‌های اختصاصی ساختمان» می‌گویند. مشخصات کامل قسمت اختصاصی مانند حدود طبقه، شماره، مساحت قسمت‌های وابسته و ارزش در سند مالکیت بیان شده است.
در قانون آپارتمان بخش‌های اختصاصی و انحصاری ساختمان این‌طور تعریف شده است: «قسمت‌هایی از بنا اختصاصی تلقی می‌شود که عرفاً برای استفاده انحصاری شریک ملک معین یا قائم‌مقام او تخصیص یافته باشد.» پس آن بخشی از ساختمان که به وسیله مالک یا کسی که از مالک اجازه دارد، به صورت انحصاری مورد استفاده قرار می‌گیرد قسمت‌های اختصاصی ساختمان است. برای نمونه، بالکن یا انباری یک ملک، به صورت انحصاری مورد استفاده صاحب آن ملک است، بنابراین از بخش‌های اختصاصی محسوب می‌شود. اگر چه مالکیت حقی است که قانون اساسی به رسمیت شناخته و مالک حق استفاده مطلق، دائمی و انحصاری از ملک خود را دارد ولی آزادی مالک و چهاردیواری اختیاری او تا جایی به رسمیت شناخته می‌شود که به حقوق و آزادی‌های دیگران خدشه‌ای وارد نکند.
در ماده ۱۳۲ قانون مدنی حدود اختیار مالک در استفاده از ملک خود به این صورت محدود شده است: «کسی نمی‌تواند در ملک خود تصرفی کند که مستلزم تضرر همسایه شود مگر تصرفی که به قدر متعارف و برای رفع حاجت یا رفع ضرر از خود باشد.»
یعنی مالک در استفاده از ملک خود نمی‌تواند از حدود معمول و متعارف عبور کند زیرا چنین کاربری موجب آسیب به همسایه‌ها خواهد بود.
این بخش‌ها اشتراکی است
بخش مشترک ساختمان قسمت‌هایی است که مالکیت آن بین مالکان قسمت‌های اختصاصی آپارتمان مشترک است. قواعدی که بر این قسمت‌ها جاری است متفاوت از قوانین عمومی مثل کوچه‌ها و خیابان‌هاست، زیرا قسمت‌های مشترک یک آپارتمان، مربوط به تمام مالکان آپارتمان است و دیگران در آن حقی ندارند و این نوع مالکیت با مالکیت قسمت‌های اختصاصی متفاوت است. کسی نمی‌تواند ادعای انحصار بخش اشتراکی را داشته باشد. به طور کلی قسمت‌هایی که برای استفاده اختصاصی نیست یا در اسناد مالکیت، ملک اختصاصی یک یا چند نفر از مالکان تلقی نشده از قسمت‌های مشترک محسوب می‌شود. زمین و اسکلت ساختمان از جمله قسمت‌های مشترک ساختمان است، تأسیسات قسمت‌های مشترک از قبیل چاه آب و پمپ، منبع آب، مرکز حرارت و تهویه، کنتورها، تلفن مرکزی، انبار عمومی ساختمان، اتاق سرایدار، دستگاه آسانسور و محل آن، چاه‌های فاضلاب، لوله‌ها، گذرگاه‌های زباله و محل جمع‌آوری آن، همه جزو قسمت‌های مشترک ساختمان است. حقوق هر مالک در قسمت اختصاصی و سهم او در قسمت‌های مشترک آپارتمان را نمی‌توان از یکدیگر جدا کرد. در صورت انتقال قسمت اختصاصی ملک به هر صورتی که باشد قسمت مشترک نیز وابسته به آن منتقل می‌شود. مراد این است که هیچ مالکی نمی‌تواند مالکیت خود را در راهروها یا آسانسور جداگانه به دیگری واگذار کند، بلکه مالکیت بخش‌های اختصاصی و عمومی به یکدیگر متصل هستند. قسمت‌های اشتراکی ساختمان، مشترک بین تمامی ساکنان است و پیش از استفاده باید تمامی ساکنان مجتمع رضایت داشته باشند.
مواردی که باید رعایت کنیم
از قرار دادن کفش، گلدان یا وسایل دیگر در راه‌پله‌ها و راهروها خودداری کنید. در راه پله‌ها یا پنجره آپارتمان، از بلند صحبت کردن خودداری کنید زیرا به دور از ادب همسایگی است. از ساعت یک تا چهار بعد از ظهر و ۹ شب تا ۹ صبح روز بعد ایجاد سر و صدای غیرمتعارف ممنوع است. قرار دادن زباله در حیاط، آسانسور و ... به دور از ادب است. برای برگزاری مراسمی که تا دیروقت طول می‌کشد باید به دیگر همسایگان اطلاع دهید و رضایت آن‌ها را جلب کنید. ایجاد سر و صداهای نامتعارف به ویژه در ساعات استراحت خانواده‌ها، نگهداری حیوانات اهلی که ممکن است ناقل بیماری به دیگران باشند، اسراف در مصرف آب و برق عمومی مانند شستن خودرو درست نیست. به طور کلی در استفاده از قسمت‌های اشتراکی نباید آسایش و آرامش را از دیگر همسایگان سلب کرد. یکی از معضلات آپارتمان‌نشینی نحوه تأمین هزینه‌های بخش‌های مشترک آپارتمان و چالش‌های ناشی از آن است که باید مالکان آپارتمان آن را پرداخت کنند. این پرداختی‌ها شامل هزینه‌های لازم برای حفظ و نگهداری بنا، تأسیسات و تجهیزات ساختمان و نیز حق‌الزحمه مدیر ساختمان می‌باشد. نکته قابل توجه این است که به‌رغم تصور برخی از مالکان که هزینه‌ها را تعداد اعضای هر خانواده می‌پندارند، مساحت قسمت‌های اختصاصی در پرداخت این هزینه‌ها مؤثر است. بهتر است تمامی قوانین مربوط به آپارتمان‌نشینی را بدانید و درباره آن‌ها اطلاعات لازم را کسب کنید تا زندگی خوشایند و همراه با آسایش برای همدیگر را فراهم کنید.