وقتی کسی بابت اشتباهی که مرتکب نشده‌اید، بهتان تهمت می‌زند، چه واکنشی نشان می‌دهید؟ احتمالا عصبانی می‌شوید. بعد طرف مقابل خشم شما را نشانه درست‌بودن اتهام می‌داند، با این توجیه که «اگه کاری نکردی، پس چرا به‌ هم ریختی؟» و واکنش بعدی شما که انفجاری از خشم خواهد بود، اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند.

به گزارش ایسنا، روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت: «لسلی کِی. جان» استاد مدرسه کسب‌وکار هاروارد و همکارانش درباره این موضوع پژوهشی ترتیب‌ داده‌اند و طی مجموعه آزمایش‌هایی به این نتیجه رسیدند که خشم ممکن است باعث شود فرد، حتی اگر در واقع بی‌گناه باشد، گناهکار دانسته ‌شود. این پژوهش نشان می‌دهد که چه آسان براساس احساساتی که دیگران بروز می‌دهند، درباره خطاکاربودن یا نبودن‌شان دچار اشتباه می‌شویم. مطلب حاضر خلاصه مقاله‌ای است با عنوان «اگر اتهامی دروغ به شما زده‌اند، بدترین کار خشمگین شدن است» که از وب‌سایت «ترجمان» نقل می‌کنیم.

هنگام قضاوت فریب احساسات را نخورید

پژوهشگران در یک آزمایش، کلیپ‌هایی را از برنامه تلویزیونی واقع‌نمای «قاضی فِیث» به شرکت‌کنندگان نشان دادند. این کلیپ‌ها در دادگاه می‌گذشتند و اتهامات متنوعی را تصویر می‌کردند ازجمله شکایت از همسایگان مشکوک، سوانح شرکت‌های باربری و رانندگان بی‌احتیاط. شرکت‌کنندگان آزمایش با تماشای این کلیپ‌ها می‌سنجیدند که طرف های دعوی در دادگاه تلویزیونی چقدر عصبانی و گناهکارند و بر آن اساس به هر یک نمره می‌دادند. آن‌ها هرچه متهم را عصبانی‌تر می‌پنداشتند، باور می‌کردند که گناهکارتر است. پژوهشگران مستنداتی را هم برای توضیح این اثر آوردند که تأیید می‌کرد کسانی که خشم خود را اظهار می‌کنند، غیرقابل‌اعتماد و نامعتمدتر جلوه می‌کنند. این گروه پژوهشی در آزمایشی دیگر سناریوهایی خیالی درباره مردی به‌نام «نِیتِن» به شرکت‌کنندگان دادند. در این سناریوها یا شریک زندگی نیتن او را به خیانت متهم می‌کرد یا یکی از همکاران به او انگ دزدی می‌زد. پژوهشگران در هر سناریو پاسخ نیتن را به‌طور تصادفی گنجاندند. در یک حالت به شرکت‌کنندگان می‌گفتند نیتن اتهامی را که به او زده‌بودند با ملایمت رد کرد یا با شنیدن آن از کوره در رفت و با خشم فریاد زد. میانگین نمره شرکت‌کنندگان به میزان گناهکاری نیتنِ خشمگین ۶.۳ از ۷ بود که نشانه محکوم کردن او بود درحالی‌که نمره نیتنِ خونسرد فقط ۲.۹ بود. نتیجه این‌که مردم گرایش دارند خشم را، حتی خشم نامحسوس را، گواه گناهکاری بدانند.

احساس بی‌عدالتی باعث خشم می‌شود

در گام بعد پژوهشگران بررسی کردند که آیا این درک و دریافت صحیح است یا نه؛ آیا فرد گناهکار خشمگین‌تر از فرد بی‌گناه است؟ به بیان دیگر آیا خشم نشانه گناهکاری است؟ معلوم شد که پاسخ منفی است. پژوهشگران برای رسیدن به پاسخ این سوالات از مردم خواستند واقعه‌ای را به‌یاد آورند که در آن متهم شده‌اند، چه آن اتهام مربوط به تخلفی کوچک بوده ‌باشد مثل دروغ‌گفتن یا موضوعی جدی مثل ارتکاب جرم. سپس از آن‌ها پرسیدند که در آن موقعیت چقدر خشمگین بودند و چقدر خشم خود را بروز دادند. شرکت‌کنندگان به‌خاطر آوردند که همواره وقتی به‌غلط متهم شده‌اند، خشم بیشتری بروز داده‌اند تا وقتی که واقعا کار اشتباهی انجام داده‌اند و به هر اندازه که اتهام جدی‌تر بوده، خشم آن‌ها هم بیشتر شده‌ است. خیلی‌ها گفتند چیزی که حسابی کفری‌شان می‌کرد این بود که غیرمنصفانه قضاوت شده‌اند. این آزمایش هم شواهد بیشتری فراهم کرد در تأیید این‌که وقتی مردم خشم را نشانه‌ای از گناهکاری می‌بینند، اغلب نتیجه‌گیری‌های زودهنگام و اشتباه می‌کنند. جان می‌گوید «درواقع خشم بیشتر احتمال دارد نشانه بی‌گناهی باشد تا گناهکاری. آزاردهنده‌تر است که بابت کارِ نکرده متهم شوید، چون عنصر ناعادلانه‌بودن هم به ماجرا اضافه می‌شود».

از کوره درنروید

براساس نتایج این پژوهش توصیه می‌شود که وقتی نامنصفانه مقصر دانسته می‌شوید، آرامش خود را حفظ کنید. البته خونسرد ماندن در چنین موقعیتی سخت به‌نظر می‌رسد اما محققان می‌گویند؛ «از پژوهش دیگری می‌دانیم که وقتی متهم شده‌اید، خوب است که خودتان را متمایل به همکاری نشان دهید. خشم، سیگنالِ متضادی به دیگران می‌دهد؛ این‌که دارید چیزی را پنهان می‌کنید. اگر اتهامی که به شما وارد شده ازطریق ایمیل به دست‌تان رسیده، شاید بهتر باشد که در پاسخ‌دادن به آن کمی فاصله بیندازید تا بتوانید وقتی آرامش خودتان را بازیافته‌اید جواب بدهید. به روی دیگر ماجرا هم نگاه کنیم؛ اگر شما در شرکتی مدیر هستید و در جایگاهی قرار دارید که به دلیل مشکلی که در محیط کار به‌وجود آمده، باید بگویید که کارمندتان گناهکار است یا بی‌گناه، احتمالا عاقلانه‌تر این باشد که به حالت احساسی افراد اعتنا نکنید. اگر ظنین شده‌اید که کارمندی تخلف می‌کند، به‌جای اتکا بر حالات چهره او یا دیگر واکنش‌هایش، تلاش کنید داده‌های واقعی به‌دست بیاورید تا پیش از تصمیم‌گیری درباره گناهکار بودنش، ببینید آیا این ادعای درخور توجهی است یا نه». احتمالا کسانی هم که گناهکار هستند، وقتی اتهامی به آنان زده می‌شود اظهار عصبانیت کنند؛ شاید از آن به‌عنوان استراتژی‌ استفاده کنند که نشان دهند به‌خاطر اخلاقیات خشمگین شده‌اند یا از مشکلات و کاستی‌های جریان دادرسی خشمگین شده‌باشند تا خود اتهام یا حتی شاید به این دلیل که اصلا خبط و خطای خود را به‌درستی به‌یاد نمی‌آورند، اما این پژوهش نشان می‌دهد که به‌نظر می‌رسد به‌طور متوسط، افرادِ به اشتباه متهم‌شده درمقایسه با گناهکار واقعی بیشتر احساس خشم می‌کنند و آن را شدیدتر ابراز می‌کنند.