بارزترين نمود تمايل به كمال و مشهورترين نماد تنفّر از نقص، همان گرايش فطري انسان به توحيد و گريز فطري او از شرك است. قرآن كريم خدا و دين را محبوب انسانها معرفي ميكند و ميكوشد به انسانها بفهماند دين كه مجموعه قوانين الهي است، چيزي تحميلي بر بشر نيست؛ لكن خداي سبحان ايمان را
محبوب انسان كرده و آن را در دل او زينت داده است: ﴿ولكِنَّ اللّهَ حَبَّبَ اِلَيكُمُ الايمنَ وزَيَّنَهُ في قُلوبِكُم﴾.(1)
ايمان به خداوند، نه تنها تكليف و تحميل نيست، بلكه تحبيب است. محبّت، كشش دروني بين محبّ و محبوب است و ايمان براي محب دشوار نيست، بلكه دلپذير اوست؛ يعني خداوند تكويناً انسان را دوستدار فضايل و معارف آفريده است و او به معارف اعتقادي، بينش شهودي و نيز به فضايل اخلاقي گرايش دارد و آنها را ميپذيرد.
ذات اقدس الهي كه سازنده و نوازنده اين دستگاه است، انسان را هم عالم: ﴿فَاَلهَمَها فُجورَها وتَقوها﴾(2) و هم عاشق كرده است: ﴿حَبَّبَ اِلَيكُمُ الايمنَ وزَيَّنَهُ في قُلوبِكُم وكَرَّهَ اِلَيكُمُ الكُفرَ والفُسوقَ والعِصيانَ﴾.(3) بد و خوب را به او فهمانده است تا در بخش انديشه صاحب فكر باشد. در بخش انگيزه نيز براي او محبوب گذارده و دل او را با محبوبش پيوند داده و قلب و جان وي را به زينت ايمان و توحيد زينت كرده است.
او همانگونه كه آسمان را با خورشيد و ماه و ستارگان آراسته، گوهر خليفه خود را نيز با زينت آفريده است. آسمان با تمام زر و زيوري كه دارد، از جان انسان بيگانه است و همه ستارگان سپهري هم نميتوانند حقيقت او را بيارايند، لذا اين ستارهها زينت آسماناند؛ نه انسان. برفرض هم اگر كسي همه آسمانها را فتح كند و بر كُرات ديگر قدم نهد و كهكشانها را به نام خود ثبت كند، زينت نمييابد، چون اينها زينت بيرون است: ﴿اِنّا زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنيا بِزينَةٍ
الكَواكِب﴾.(4) ستارگان براي آسمان، زينتاند و براي ما تزيين: ﴿وزَيَّنّها لِلنّظِرين﴾.(5) اختران زينت دهنده آسمان براي انسان جلوهگري ميكنند و ديدگان او از آنها لذّت ميبرد؛ امّا زينت انسان ايمان است: ﴿حَبَّبَ اِلَيكُمُ الايمنَ وزَيَّنَهُ في قُلوبِكُم﴾.(6)
نتيجه آنكه انسان بالفطره محبّ حقيقت است و شايد از راه چشم و گوش و ساير حواس طبيعي با بدآموزيها به باطل گرايد؛ ولي خداوند ايمان را محبوب انسان شناسانده و آن را زينت دل قرار داده است.
1.سوره حجرات، آيه 7.
2.سوره شمس، آيه 8.
3.سوره حجرات، آيه 7.
4.سوره صافّات، آيه 6.
5.سوره حجر، آيه 16.
6.سوره حجرات، آيه 7.
تفسير انسان به انسان، ص179-181