امام جواد(ع) در دوران كودكی به امامت رسيدند و گويا خداوند با اين مسئله می‌خواست دو مسئله مهم مربوط به فرهنگ مهدويت يعنی انتظار و غيبت را در يك كارگاه آموزشی به شيعه آموزش دهد.

حجت‌الاسلام و المسلمين مهدی رستم‌نژاد، عضو هيئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمية، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، به ارائه نكاتی درباره سيره حضرت امام جواد(ع) پرداخت و در پاسخ به اين سؤال كه چرا اطلاعات تاريخی زندگی ائمه بعد از امام رضا(ع) چندان گسترده نيست؟، اظهار كرد: اين‌كه برخی گفته‌اند كه تاريخ ائمه بعد از امام رضا(ع) در هاله‌ای از ابهام است، سخن صحيحی نيست.

وی با بيان اين‌كه تاريخ ائمه بعد از امام رضا(ع) تا حد زيادی روشن است، افزود: ائمه بعد از امام رضا(ع) عمر طولانی نكردند و اين نكته دلايل مختلفی دارد كه از جمله آنها خصومت دشمنان با ايشان و در حصار قرار دادن آن حضرات است. برای مثال خود امام جواد(ع) به نوعی از داخل خانه در حصار قرار گرفته بودند، چرا كه ام‌فضل، همسر ايشان، فرزند مأمون عباسی، خليفه زمان بود.

اين پژوهشگر عنوان كرد: برخی از ائمه مانند امام هادی(ع) و امام حسن عسكری(ع) نيز در حصارهای بيرونی گرفتار آمده بودند و از همين روی، اگر چنانچه كمتر به تاريخ ايشان پرداخته شده، اين امر به سبب بوده نوع زندگی ايشان بوده كه خلفای جور رابطه آنان را با آنچه را كه در بيرون اتفاق می‌افتاد، قطع كرده و ايشان را در حصاری قرار داده بودند و آن حضرات به ناچار به صورت شبكه‌ای با شيعيان خود مرتبط بودند.

حضور رسمی كمتر ائمه(ع)؛ زمينه‌سازی برای ارجاع به راويان حديث

وی اضافه كرد: مسئله ديگر آن‌كه گويا سياست بر آن بوده كه اهل بيت(ع) حضور رسمی كمتری در عرصه داشته باشند تا شيعيان به مسئله غيبت عادت كرده و به سراغ علما و راويان حديث بروند و به همين جهت، مشاهده می‌كنيم كه در اين زمان ارجاعات به علمايی كه از اجله اصحاب ائمه(ع) و صاحب فتوا و حاملان علوم اهل بيت(ع) بوده‌اند، بسيار زياد است و اين ارجاعات در راستای زمينه‌سازی برای زمان غيبت امام زمان(ع) صورت می‌گرفته است.

بر روی تاريخ ائمه پس از امام رضا(ع) كار نكرده‌ايم

رستم‌نژاد تصريح كرد: يكی ديگر از دلايلی كمبود آگاهی‌های تاريخی ما نسبت به ائمه پس از امام رضا(ع)، كم‌كاری‌های خودمان است و ما چندان بر روی تاريخ ائمه پس از امام رضا(ع) كار نكرده‌ايم، وگرنه تا حد بسيار زيادی در منابع به زندگی ايشان پرداخته شده است. همچنين اين نكته را نيز بايد اضافه كرد كه بسياری از آثار اصيل ما در طول تاريخ مفقود شده است؛ همچنان كه كتابخانه بزرگ شيعه در زمان شيخ طوسی در كرخ را در اواسط قرن پنجم از بين بردند.

مؤلف كتاب «جلوه‌های پيام الهی در قرآن» در بخش ديگری از سخنان خود در ارتباط با موضوع سن كم امام جواد(ع) در زمان رسيدن به امامت گفت: امام جواد(ع) در بين ائمه ما نخستين امامی هستند كه در كودكی به امامت رسيده اند؛ پدر گراميشان امام رضا(ع) تا دو دهه (يعنی تا سن 47 سالگی) دارای فرزند نمی‌شدند و در اين دو دهه تأخير، شيعيان در التهاب و پريشانی فكری قرار گرفته بودند.

عضو هيئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمية تصريح كرد: پيروان اهل بيت(ع) در اين خصوص مراجعه بسياری به حضور امام رضا(ع) داشتند و فرقه واقفيه كه در آن زمان امام رضا(ع) را به امامت قبول نداشتند، اين مسئله را دستاويزی برای مدعيات دروغين خود و كذب دانستن حديث اثناعشر قرار داده بودند.

امامت امام(ع)؛ كارگاه آموزشی فرهنگ مهدوی

وی خاطرنشان كرد: امام جواد(ع) در دوران كودكی به امامت رسيدند و گويا خداوند با اين مسئله می‌خواست چند مسئله مربوط به مهدويت را در يك كارگاه آموزشی به شيعه آموزش دهد: نخست مسئله انتظار و ديگری مسئله غيبت و نبود امام است؛ گويا خداوند می‌خواهد اين دو فرهنگ (انتظار و غيبت) را به نوعی به مردم بچشاند تا شيعه در مسئله مهدويت كه چند دهه پس از آن اتفاق می‌افتاد، دچار بحران و آشفتگی فكری نشود.

بزرگترين بركت برای شيعه

اين محقق و پژوهشگر اضافه كرد: به همين جهت است كه همچنان كه در كافی شريف آمده است، هنگام ولادت امام جواد(ع)، پدر گراميشان امام رضا(ع) ايشان را بزرگترين بركت برای شيعه دانستند: «هذا المولود الذی لم يولد فی الاسلام مثله مولود اعظم بركة علی شيعتنا منه». همه ائمه ما حجت و بركت هستند، اما امام جواد(ع) از اين جهت «اعظم بركة» هستند كه شيعه را از يك شبهه و ترديد بزرگ بيرون آورده و نجات داده اند.

وی بيان كرد: مسئله ديگر آن‌كه امام زمان(عج) مقرر است كه بعدها در سنی نزديك به چهار يا پنج سالگی به امامت برسند و اين موضوع بسيار مهمی است و سن كم امام غايب برای شيعه می‌تواند يك بحران بزرگ ايجاد كند و از همين روست كه امام جواد(ع) به عنوان اولين امامی كه در كودكی به امامت می‌رسند، زمينه را برای چنين اتفاقی آماده می‌كنند.

امام جواد(ع) و حضرت عيسی(ع)

نويسنده كتاب «تكرارپذيری حادثه عاشورا» افزود: هنگامی كه از سن كم امام جواد(ع) از پدر گراميشان امام رضا(ع) سؤال ‌كردند، ايشان فرمودند: «وما يضرّ من ذلك، فقد قام عيسى بالحجة وهو ابن اقلّ من ثلاث سنين»؛ عيسی(ع) در كمتر از سه سال به مقام نبوت خود رسيده و اين مطلب خود نشان می‌دهد كه اين مقام كودكی نمی‌شناسد و با كودكی نيز قابل جمع است.

علت ازدواج امام(ع) با دختر مأمون

وی در بخش ديگری از سخنان خود درباره علل ازدواج برخی از انبياء و ائمه با دخترانی از خانواده‌‌های ناصالح و منتسب به اشراف و خلفا (برای نمونه ازدواج امام جواد(ع) با ام‌فضل دختر مأمون) اظهار كرد: قطعاً در اين كار مصالح بسياری وجود داشته و همان‌گونه كه آنان تصور می‌كنند كه به نوعی امام را در درون خانه كنترل می‌كنند، امام(ع) نيز با همين وسيله آنها را كنترل می‌كردند و از همين اتفاقی كه می‌توانست تهديد باشد، به عنوان فرصت استفاده می‌كردند.

رستم‌نژاد با بيان اين‌كه ازدواج پيامبر(ص) با دختر ابوسفيان و ديگران نيز بر اساس همين مصالح صورت گرفته و اين مصالح بيشتر شامل مصالح مردم ( و نه شخص) بوده است، تصريح كرد: امام جواد(ع) به واسطه همين همسر، شيعيان و گرفتاران را نجات می‌دادند، چرا كه ايشان دستكم و به حسب ظاهر و در چشم اهل دنيا، داماد خليفه بودند.

عضو هيئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمية خاطرنشان كرد: امام(ع) هرگز از طريق ام‌فضل دارای فرزند نشده اند، بلكه با سمانه مغربيه مادر امام هادی(ع) ازدواج كردند. در قرآن نيز اشاره‌ای به برخی از ازدواج‌های پيغمبران پيشين نيز شده كه براساس مصالحی صورت می‌گرفته و پلی برای استفاده‌های بحق بوده است، چنان‌كه برای مثال درباره لوط پيغمبر(ع) آمده كه همسر ايشان كافر بوده است.