«20درصد مبتلايان به آرتروز زانو زير 50 سال هستند.»
كارشناسان معتقدند استئوآرتريت كه در عامه آرتروز به آن گفته مي‌شود، شايع‌ترين بيماري مفصل در انسان بوده و در اين ميان آرتروز زانو علت عمده ناتواني مزمن در ميان افراد مسن است.
اما شنيدن اين هشدار از سوي مركز روماتيسم ايران كه 20 درصد مبتلايان به اين بيماري هم‌اكنون زير 50 سال هستند، نشان‌دهنده كاهش سن چشمگير آرتروز زانو است چون به گفته متخصصان ارتوپدي آرتروز زانو معمولا از سنين بالاي 50 سال آغاز مي‌شود.
اين در حالي است كه به گفته برخي متخصصان ارتوپدي در حال حاضر اكثر نوجوانان و جوانان تا سن 30 سالگي به نوعي با اين بيماري درگير شده‌اند. به گفته اين متخصصان علت اين امر هم رعايت نكردن اصول ارگونومي، عادات و نحوه زندگي غلط، چاقي و كم‌تحركي است.
باوجود اين دكتر فرهاد غريب دوست، رئيس مركز روماتيسم ايران در تاييد كاهش سن اين بيماري مي‌گويد: طي پژوهشي كه روي 151 بيمار مبتلا به آرتروز زانو مراجعه‌كننده به اين مركز انجام شده، مشخص گرديد كه سن ابتلا به آرتروز زانو كاهش يافته است.
وي با ابراز تأسف از اينكه تغيير شكل و محدوديت حركت زانو در 65 درصد بيماران دچار آرتروز مشاهده شده است، مي‌افزايد: اين افراد قادر به خم و راست كردن زانوي خود نبودند يا زانوي آنان تغيير شكل داده بود تا جايي كه درمان‌هاي دارويي براي آنان مؤثر نبوده و نياز به عمل جراحي داشتند.
رئيس مركز روماتيسم ايران ادامه داد: 3/15 درصد بقيه اين جمعيت داراي محدوديت حركت بوده و 7/10 درصد آنان دچار تغيير شكل زانو شده‌اند كه در مجموع اين آمار 7/38 درصدي بسيار بالا و نگران‌كننده است.
دكتر غريب دوست افزايش سن (بالاي 55 سال)، جنس (خانم‌ها به‌ويژه پس از يائسگي به‌دليل تغيير هورمون)، عوامل شغلي (مانند مته كاران كه بيش از سايرين به آرتروز آرنج مبتلا مي‌شوند)، عوامل تغذيه‌‌اي (مانند كاهش مصرف برخي ويتامين‌ها و آنتي اكسيدان‌ها)، افزايش وزن، مسائل ارثي و ژنتيك، موارد مادرزادي مانند پاي پرانتزي، پاي قيچي، اختلالات آناتوميك، بيماريهاي مختلف روماتيسم مفصلي، قند، بيماريهاي كبدي، نقرس و... را از عوامل ايجاد آرتروز برشمرد.
ايراني‌ها زودتر تجربه مي‌كنند!
دكتر سيد محمد جزايري، جراح استخوان و مفاصل و عضو هيات علمي گروه ارتوپدي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، در گفت‌وگو با همشهري با اشاره به اينكه در ايران اين بيماري طي سال‌هاي اخير شيوع بالايي داشته است، مي‌گويد: آرتروزيس يا همان استئوآرتريت كه به آن ساييدگي مفاصل هم مي‌گويند، يك بيماري پيش‌رونده سطح غضروفي مفاصل است و در كشور ما كه جزء كشورهاي شرقي است، به‌دليل وضعيت خاص نشستن و برخاستن مردم و استفاده از توالت‌هاي ايراني زودتر آن را تجربه مي‌كنند.
اما درحالي‌كه برخي متخصصان معتقدند، آرتروز در كشور ما با برخي دردهاي عضلاني و اسكلتي در دوران جواني اشتباه گرفته مي‌شود، اين جراح استخوان و مفاصل، آرتروز را به 2 دسته تقسيم مي‌كند و ادامه مي‌دهد: آرتروز به‌طور‌كلي شامل آرتروز اوليه و ثانويه است؛
در نوع اوليه آن هيچ بيماري خاصي در مفصل وجود ندارد و آرتروز روي زمينه مفصل سالم سوار مي‌شود.
مثلا افراد چاق يا كساني كه زياد از مفاصل كار مي‌كشند، به اين نوع آرتروز مبتلا مي‌شوند اما نوع ثانويه اين بيماري در اثر ساير بيماريهاي مفصلي ايجاد مي‌شود، مثل: پارگي رباط كه باعث شل شدن مفاصل مي‌شود يا التهاب و عفونت مفاصل.
دكتر جزايري با بيان اينكه در نوجوانان و جوانان كشور ما اختلالي موسوم به نام «كندرومالاسي كشكك» شايع شده و تا سن 30 سالگي در اغلب افراد ديده مي‌شود، تاكيد مي‌كند: اين اختلال زمينه آرتروز در بزرگسالي را تشديد مي‌كند و مربوط به آرتروز نوع ثانويه است.
پس ادعاي اينكه سن ابتلا به آرتروز كاهش پيدا كرده، بي‌اساس نيست.
آرتروز يك بيماري شغلي است!
«برخي از انواع آرتروز دردناك هستند و فرد را ناچار به مراجعه به پزشك مي‌كند ولي برخي ديگر از انواع آرتروز به‌گونه‌اي است كه فرد اصلا متوجه آن نمي‌شود.»
در حالي كه كارشناسان رابطه آرتروز با مشاغل سنگين را يك رابطه غيرقابل انكار مي‌دانند، دكتر ابراهيم انتظاري، فيزيوتراپيست و دبير انجمن فيزيوتراپي با بيان اين عبارات به همشهري مي‌گويد: كساني كه در مشاغل سنگين فعاليت مي‌كنند، بيشتر مبتلا به آرتروز گردن و كمر هستند در عين حال افرادي كه در نتيجه ورزش و راه رفتن و وزن زياد، فشار زيادي به مفاصل‌شان مي‌آورند، آرتروز زانو را بيشتر تجربه مي‌كنند.
به گفته اين متخصص علاوه بر افرادي كه نحوه زندگي نادرست و عادات غلط نشستن و برخاستن دارند، آرتروز در كساني كه جراحي ديسك كرده يا مبتلا به بيماريهاي استخواني هستند هم ديده مي‌شود.
ولي به عقيده اين متخصص توانبخشي به‌طور كلي بخش اعظم اين بيماري مرتبط با سن افراد است.
آرتروز، كشنده نيست!
«آرتروز كشنده نيست، ولي ناتوان‌كننده است و در مواردي كه در ستون فقرات، گردن و كمر و پشت اتفاق بيفتد، سيستم‌هاي عصبي و نخاع را درگير كرده و منجر به فلج اعضا مي‌شود.»
دكتر منصور رايگاني، دانشيار طب فيزيكي و مدير گروه طب فيزيكي و توانبخشي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با بيان اين عبارات خاطر‌نشان مي‌كند: آرتروز همه مفاصل را درگير نمي‌كند. مثلا: مفاصل شانه، آرنج و مچ پا درگير اين بيماري نمي‌شوند.
ولي شايع‌ترين مفصلي كه آرتروز در آن ديده مي‌شود، مفصل زانوست و بعد از آن ستون فقرات گردني و كمري، لگن، مچ دست و انگشتان دست و پاست. به گفته وي درمان اين بيماري طيف وسيعي از روش‌ها را در برمي‌گيرد.
«نكته‌اي كه نبايد فراموش كنيم اين است كه ما به هيچ وجه نمي‌توانيم مانع از بروز آرتروز شويم ولي مي‌توانيم علائم و عوارض آن را كم كنيم. اين كار از يك ورزش ساده شروع شده و در موارد شديدتر به انجام عمل جراحي ختم مي‌شود.»
به گفته اين متخصص توانبخشي انجام ورزش، مراقبت براي جلوگيري از فشار، استفاده از بريس‌هاي مخصوص، تجويز داروهاي ضد‌التهاب خوراكي، تزريق داروهاي درون مفصلي و استروئيدي كه منجر به روان شدن مفصل مي‌شوند، انواع فيزيوتراپي، در مواقعي كه آرتروز خيلي پيشرفت نكرده باشد، مفيد هستند اما در موارد پيشرفته‌تر كه آرتروز اختلال جدي ايجاد كرده، جراحي تنها راه درمان است
سميه شرافتي
همشهري آنلاين