پاداشهاى قيامت هم جنبه مادى دارد و هم جنبه معنوى، چرا كه معاد نيز هم روحانى و هم جسمانى است.

آنچه در قرآن مجيد و روايات اسلامى درباره باغهاى بهشتى كه نهرها از زير درختانش جارى هستند «جنات تجرى من تحتها الانهار» (1) باغهايى كه ميوه‏هاى آن و سايه‏هايش جاودانى است «اكلها دائم و ظلها» (2) و براى افراد با ايمان همسران خوب بهشتى وجود دارد «و ازواج مطهرة‏» (3) و مانند آن آمده است، و همچنين آنچه درباره آتش سوزان دوزخ و مجازاتهاى دردناك آن ديده مى‏شود، همه ناظر به جنبه‏هاى مادى پاداش و كيفر آن جهان است.

ولى از آن مهمتر، پاداشهاى معنوى، انوار معرفت الهى و قرب روحانى پروردگار و جلوه‏هاى جمال و جلال اوست، همان لذاتى است كه با هيچ زبان و بيانى، قابل توصيف نيست.

در بعضى آيات قرآن بعد از بيان بخشى از نعمتهاى مادى بهشت (باغهاى پر طراوت و مسكنهاى پاكيزه) مى‏افزايد: «و رضوان من الله اكبر، و رضا و خشنودى خدا از همه اينها برتر است!» و بعد مى‏افزايد: «ذلك هو الفوز العظيم، پيروزى بزرگ همين است!» (4) آرى لذتى بالاتر از اين نيست كه انسان درك كند از سوى معبود و محبوب بزرگش پذيرفته شده و مشمول رضا و خشنودى و پذيرش او قرار گرفته است!

در حديثى از امام على بن الحسين (ع) مى‏خوانيم: «يقول (الله) تبارك و تعالى رضاى عنكم و محبتى لكم خير و اعظم مما انتم فيه...، خداوند متعال به آنها مى‏گويد: خشنودى من از شما و محبتم نسبت‏به شما بهتر و برتر است از نعمتهايى كه شما در آن هستيد!...آنها همگى اين سخن را مى‏شنوند و تصديق مى‏كنند!» (5)

راستى چه لذتى از اين بالاتر كه انسان مخاطب به اين خطاب شود:

«يا ايتها النفس المطمئنة ارجعى الى ربك راضية مرضية فادخلى فى عبادى و ادخلى جنتى

تو اى روح آرام يافته!به سوى پروردگارت باز گرد، در حالى كه هم تو از او خشنودى و هم او از تو خشنود، و در سلك بندگانم در آى و در بهشتم وارد شو!» (6)

پى‏نوشتها:

1- سوره توبه، آيه 89.

2- سوره رعد، آيه 35.

3- سوره آل عمران، آيه 15.

4- سوره توبه، آيه 72.

5- تفسير عياشى، ذيل آيه 72 سوره توبه، مطابق نقل الميزان، جلد 9.

6- سوره فجر، آيات 27 تا 30.

آية الله مكارم شيرازى