استاد برجسته ارتباطات با اشاره به مرگ حریم خصوصی در دنیای فناوری امروز، گفت: قدرت و اضطراب با یکدیگر همراه هستند؛ قدرت ما از آگاهی است و تکنولوژی امروز می‌تواند حتی این فرصت را نیز از انسان بگیرد و یا امکان تفکر را از او سلب کند.
ساروخانیبه گزارش خبرنگار ایکنا؛ ششمین همایش سواد فضای مجازی امروز، دوشنبه ۱۷ دی ماه، با حضور پروفسور باقر ساروخانی، استاد برجسته ارتباطات و سایر اساتید دانشگاه‌ها و محققان در مجتمع فرهنگی باغ زیبا برگزار شد.
باقر ساروخانی در این همایش با اشاره به شبکه‌های اجتماعی و اصل قدرت و اضطراب گفت: با وجود اینکه شبکه‌های اجتماعی قدرت زیادی را در پیامرسانی به انسان داده، اما انسان را به شدت دچار اضطراب کرده است؛ چراکه انواع آسیب‌ها در کمین اوست. انسان در طول قرون وسطی ارزشی نداشت و همواره منتظر بود تا خداوند برای او کاری انجام دهد و دوره رنسانس، انسان را از گور تاریخ خارج کرد. انسان پی برد که اشراف مخلوقات است و باید از سرچشمه عقل و علم خود استفاده کند و این دنیا به آنها امکان داد تا از ظرفیت‌های خود استفاده کنند.
وی افزود: اکنون وارد دنیایی شده‌‌ایم که هر انسانی این توانایی را دارد که خود تاریخ‌ساز باشد و به همه جهان پیام دهد و این قدرت بی‌نظیر انسان‌های شبکه‌ای امروز است و این انسان، یک انسان جدید است، پس انسانِ در واقعیت و انسانِ مجازی دو وجه متفاوت از انسان هستند که می‌توان به قدرت آنها پی برد. قدرت جدیدی که در راستای شبکه‌های اجتماعی و با یا بدون دولت‌ها، با اجازه یا بدون اجازه دولت‌ها ایجاد شده است. دغدغه انسان این بود که زمان را فتح کند و امروز انسان فاتح زمان است و در چند ثانیه پیام خود را ارسال می‌کند. در عصر امروز، انسان جغرافیا را نیز فتح کرده است و می‌تواند پیام خود را به همه دنیا ارسال کند.
ساروخانی تصریح کرد: شبکه‌های اجتماعی باعث شده است، اندام‌های انسان اعم از گوش، چشم و ... برجسته شود و اندام‌های ما امتدادی بیابند که در جهان بی‌نظیر باشد. چشم ما به سبب همین شبکه‌های اجتماعی همه جهان را می‌بینند و همه پیام‌ها و صداها را از سراسر دنیا می‌شنوند.
وی ادامه داد: اسرائیل این قدرت را دارد و می‌خواهد غزه را نابود کند، اما می‌داند که هر فلسطینی که می‌میرد، چشم بینای دنیا آن را می‌بیند و این طور نیست که قدرت بی‌پایان داشته باشد و بابت هر عملی که انجام می‌دهد نخواهد به واکنش جهان پاسخ دهد.
این استاد ارتباطات گفت: امروز، هر منطقه تبدیل به یک سرزمین جهانی شده است. این شبکه‌ها به ما متاورس، بلاکچین و ... را دادند، اما اضطراب را هم به همراه داشتند و تنها سواد رسانه‌ای است که می‌تواند این اضطراب را تعدیل کند و باید به سبب سواد رسانه‌ای بتوانیم آسیب‌های ناشی از این رسانه‌های عظیم و قدرتمند و تکنولوژی‌های برجسته را کاهش دهیم.
ساروخانی ادامه داد: در دنیای امروز پیدایش بسیاری از پدیده‌های جدید قدرت بشر را افزایش داده است و از اینجاست که سواد رسانه‌ای مطرح می‌شود. این سؤال مطرح می‌شود که آیا این رسانه‌های قدرتمند و تکنولوژی‌های برتر، تکنوکراسی ایجاد نمی‌کنند؟ یعنی انسان برتر و آفریننده به موجود مطیع و منفعل تبدیل نمی‌شود؟ فیلم عصر جدید چارلی چاپلین به همین موضوع اشاره دارد که این دستگاه‌ها و ماشین‌ها انسان را تسخیر خواهند کرد.
سلب سواد و امنیت شغلی از انسان‌ها
وی در ادامه بیان کرد: دنیایی که این همه قدرت به ما داد، اکنون سواد و امنیت شغلی را از انسان می‌گیرد، بنابراین قدرت و اضطراب امروز با یکدیگر همراه است. قدرت ما از آگاهی است و تکنولوژی امروز می‌تواند حتی این فرصت را نیز از انسان بگیرد و یا امکان تفکر را از او سلب کند. مرگ حریم خصوصی هم در این دوره اتفاق افتاده است. همه انسان‌ها نیازمند آزادی و حفظ حریم خصوصی هستند، اما دستگاه‌های عظیم و تکنیک‌های برجسته و هوشمند حریم خصوصی انسان‌ها را نقض می‌کنند.
ساروخانی با بیان اینکه جایی که سواد رسانه‌ای بیشترین ضرورت را دارد، در پیدایش و تولید اطلاعات است، گفت: امروز اطلاعات کاذب بسیاری تولید می‌شود. اگر نتوانیم اطلاعات صحیح را از اطلاعات کاذب، فیک و جعلی تشخیص دهیم و انتخاب کنیم، دنیایی از اضطراب پیش رویمان قرار خواهد گرفت. چهار نوع دیپ‌فیک، امروز کاری می‌کنند که انسانی که اشرف مخلوقات است، نمی‌تواند حتی در مقابل آن تفکر و اندیشه کند، چه رسد به تشخیص فیک یا واقعی بودن آن. از این رو بیش‌اطلاعاتی امروز جایگزین کم‌اطلاعی شده است و دنیای امروز دنیای سرگردانی‌ها، اضطراب‌ها و تردیدها شده است. اگر نتوانیم این اطلاعات را بشناسیم دچار اضطراب خواهیم شد. دنیای آرام دیروز، به سبب همین شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی و ... تبدیل به دنیای ملتهب امروز شده است. پیدایش این تکنولوژی‌ها قدرت بیشتری را فراهم کرده است و اگر بتوانیم سواد را هم در کنار آن بیاموزیم، جهان دیگری را خلق خواهیم کرد.
وی ادامه داد: امروز خانواده‌ها سرشار از اطلاعات هستند، ولی باید بتوانند انتخاب کنند. دنیای شبکه‌ای امروز، انسان، زنان و حتی کودکان را تبدیل به کالا کرده است. در واقع آنها به دنبال فالوئر و درآمد بیشتر به این سمت و سو سوق پیدا کرده‌اند. شبکه‌های اجتماعی همچنین باعث توسعه اطلاعات دم‌دستی شده‌اند. اطلاعاتی دم‌دستی که در دوره شیوع کرونا، بیشتر شاهد آن بودیم و چندان درست نبودند.
استفاده ناصحیح از هوش مصنوعی
ساروخانی گفت: متأسفانه ما انسان‌ها از این فرصت استفاده مطلوب نکرده‌ایم و امروز نیز از هوش مصنوعی استفاده صحیح نمی‌کنیم. با وجود امکانات عظیمی که ایجاد شده است، اما از آن در جنگ و سلطه بر دیگران استفاده خواهد شد، در واقع تکنولوژی را می‌آموزند تا در خدمتشان قرار گیرد.
وی در پایان با اشاره به الگوریتم‌ها و پرامپت‌ها تأکید کرد: انسان باید سواد رسانه‌ای داشته باشد. در دنیا هوش مصنوعی، اوج سواد رسانه‌ای این است و اینکه بتوان با هوش مصنوعی گفت‌وگو کرد. اما نکته مهم این است که از هوش مصنوعی چه بخواهیم و چگونه بخواهیم تا بهترین و درست‌ترین پاسخ را دریافت کنند. از این بالاتر الگوریتم‌های ترکیبی هستند که ساخت و برنامه‌ریزی آنها موجب می‌شود انسان‌ها بتوانند بر آفریده‌های خود حاکم باشند.
در ادامه این همایش، پنل نخست با دبیری بهاره نصیری و آمنه بختیاری و ارائه مقالات «تحلیل وضعیت ابعاد سواد رسانه‌ای در میان زنان کاربر فضای مجازی در شهر تهران» نوشته سمیه تاجیک اسماعیلی و فاطمه پیری «مرور نظام‌مند و تحلیل هم‌واژگانی هوش مصنوعی و توازن کار و زندگی» نوشته فرزانه میرشاه‌ولایتی، فرهاد نظری‌زاده و اسما خوئینی‌ها، «تأثیرات هوش مصنوعی بر ارزش‌های فرهنگی» نوشته مهدی فتوره‌چی، «تأثیر هوش مصنوعی در شبکه‌های اجتماعی» نوشته بهاره موقرنیا و مهناز امیرپور و «مقدمه بر روش‌های نوین یادگیری با تأکید بر تأثیر گیمیفکیشن بر آموزش» نوشته بهاره نصیری و آمنه بختیاری اختصاص داشت.