جام جم آنلاين: شكستن مرزها يكي از ويژگي‌هاي برجسته نوع بشر است كه ما را از ديگر گونه‌ها متمايز مي‌كند. انسان به‌واسطه موهبتي به نام هوش و حافظه مي‌تواند تجربه كسب كند و روش‌ها و عملكردهاي خود را به خاطر سپرده و در عين حال با به ياد آوردن آنها و مقايسه كردن آن با شرايط موجود روش‌هاي خود را بهبود بخشد.

همين مقايسه كردن‌ها است كه باعث مي‌شود انسان دائم ميل به شكستن مرزها پيدا كند و بتواند گام‌هاي جسورانه‌تري براي فتح عرصه‌هاي ناشناخته بردارد.

از قرن‌ها قبل امكان و احتمال سفر به فراسوي حوزه گرانش زمين يكي از آرزوهاي انسان به‌شمار مي‌رفت. زماني كه برادران رايت براي نخستين بار هواپيمايي موتوري را به پرواز درآوردند بسياري روياي سفر به آسمان را دست يافتني‌تر ديدند، همين امر باعث شد تا در كمتر از يك قرن شگفتي‌هاي فراواني در عرصه هوانوردي رخ دهد. انسان در حالي كه اندكي بيش از نيم قرن از پرواز اولين هواپيماي موتوردار مي‌گذشت، توانست خود را از قيد و بند گرانش زمين رها كند و براي نخستين‌بار قدم از جو زمين بيرون بگذارد.

زماني كه براي اولين بار يوري گاگارين توانست مرزهاي فضا را بشكند و به فضا برود، انتظاري طولاني براي انسان به پايان رسيد؛ انتظاري براي آن‌كه بتواند قدم به فضا و دنياي تاريك و اسرارآميز فضا بگذارد. از همان زمان بسياري از نظريه‌پردازان شروع به ايده‌پردازي درباره مرزهاي بعدي فضا كردند. از آن زمان تاكنون اگرچه فناوري فضايي پيشرفت چشمگيري داشته است، ولي هنوز تعداد افرادي كه توانسته‌اند سياره مادري خود را از فضا ببينند، بسيار اندك است و هنوز براي مردم عادي امكان سفر به فضا وجود ندارد، اما ميل به سفر فضا و دستيابي به اين مرز به ظاهر دوردست آنقدر وسوسه‌كننده بوده است كه تعداد انگشت شماري از افراد كه توان مالي بالايي داشتند بتوانند به عنوان گردشگر فضايي به ايستگاه بين‌المللي فضايي سفر كنند. اين افراد با پرداخت هزينه‌اي به آژانس فضايي روسيه و سري كردن دوره آموزشي كوتاه مدتي براي مدت يك هفته به ايستگاه فضايي بين‌المللي رفته و در كنار فضانوردان زندگي مي‌كردند، سفر برخي از آنها تنها جنبه ماجراجويي داشت و برخي ديگر مانند انوشه انصاري در كنار لذت بردن از اقامت در فضا آزمايش‌هاي علمي و برنامه‌هاي ترويجي نيز انجام مي‌دادند.

اما اين سفر دشوار چيزي نيست كه هركسي قادر به انجامش باشند. مردم مي‌خواهند، شرايطي فراهم شود كه بتوانند براحتي به آژانس مسافرتي خود مراجعه و بليت سفر به مدار زمين را تهيه كرده و با سفينه‌اي فضايي به مدار زمين بروند. اين موضوع اگرچه براي بسياري از ما رويايي دور و دراز به‌شمار مي‌رود اما براي آينده‌نگرها داستاني است كه از همين امروز شروع شده است. اولين گام در اين زمينه را يك پروژه رقابتي بزرگ به نام ايكس پرايز برداشت. بنياد ايكس‌پرايز جايزه‌اي 10 ميليون دلاري را براي نخستين فضاپيماي بخش‌خصوصي كه با موفقيت بتواند انسان را به فراسوي مرز فضا كه در ارتفاع 100 كيلومتري زمين واقع است ببرد، اهدا كند. انوشه انصاري و خانواده وي از اين جايزه حمايت كردند و نام جايزه به انصاري ايكس‌پرايز تغيير پيدا كرد و در نهايت يك گروه از طراحان توانستند چنين فضاپيمايي به نام فضاپيماي شماره ـ1 بسازند. اين فضاپيما توانست در فاصله زماني كوتاهي 2 بار اين آزمايش را انجام دهد و با كمك يك رانش‌گر اوليه به نام شواليه سفيد شتاب لازم براي سفر به مدار?زمين را پيدا مي‌كرد.

مسافران چنين پروازي مي‌توانستند براي دقايقي حس بي‌وزني را تجربه كنند و در عين حال نمايي از آسمان تاريك بالاي جو و انحناي زمين را ببينند. زماني كه اين طرح موفق شد جايزه ايكس پرايز را از آن خود كند سرمايه‌گذار مهمي به نام ريچارد برانسون كه مالكيت ده‌ها كمپاني تجاري موفق و از جمله يك خط هواپيمايي بزرگ با نام تجاري ويرجين را برعهده دارد اقدام به خريد اين طرح و تاسيس شركت فضانوردي توريستي ويرجين گالاكتيك كرد؛ شركتي كه براي مسافران طي 2 تا 5 سال آينده امكان سفري واقعي به فضا ـ البته در ارتفاع زير مداري ـ را مهيا مي‌كند. براي اين سفر شما فقط بايد بليت خود را رزرو كنيد و پس از يك آزمون پزشكي ساده به فرودگاه رفته و سوار سفينه فضايي به نام سفينه فضايي شماره 2 شويد. سفينه‌اي كه شما را به مدار زمين مي‌برد و در آنجا براي دقايقي مي‌توانيد از ديدن سياره مادري در زير پاي خود شگفت‌زده شويد و در عين حال، پديد هيجان‌انگيز بي‌وزني را تجربه كنيد.

نكته: مسافران چنين پروازي مي‌توانند براي دقايقي حس بي‌وزني را تجربه كنند و در عين حال نمايي از آسمان تاريك بالاي جو و انحناي زمين را ببينند
اين شركت از هم‌اكنون رقبايي نيز دارد كه از نظر تجاري كمي عقب‌تر از ويرجين گالاگتيك گام برمي‌دارند اما بزودي چنين سفرهايي با رقابتي كه بين بخش خصوصي آغاز خواهد شد به سفرهايي ارزان و آسان بدل خواهد شد. سفرهايي كه همه براحتي مي‌توانند تجربه كنند و هزينه آن نيز گران‌تر از هزينه يك سفر تفريحاتي گران قيمت نخواهد بود.

اما اين هنوز تا روياي ايده‌پردازان فاصله دارد. چيزي كه مرز بعدي را مشخص مي‌كند اقامتي واقعي در فضا است و نه حضوري چند دقيقه‌اي در آن. توريست‌هاي آينده مي‌خواهند همانند چند گردشگري كه تاكنون به فضا رفته‌اند اقامتي طولاني و مثلا يك هفته‌اي را در مدار زمين تجربه كنند و اينجا جايي است كه حداقل در شرايط فعلي تنها ايستگاه بين‌المللي فضايي امكان و پتانسيل آن را دارد و اين ايستگاه نيز با توجه به هزينه‌هاي زيادي كه براي آن شده، پس از تكميل بايد فهرست طولاني از آزمون‌هاي علمي برنامه‌ريزي شده را با خدمه‌اي حرفه‌اي به انجام برساند. به همين دليل از هم‌اكنون سرمايه‌گذاران به دنبال ساخت هتل‌هاي فضايي هستند. چندين شركت بزرگ در اين زمينه مشاركت كرده‌اند و هم‌اكنون نمونه‌هاي اوليه هتل‌هاي فضايي خود را به مدار زمين فرستاده‌اند.

اين هتل‌هاي فضايي هم‌اكنون به نام پرژه جنسيس در مدار زمين قرار دارند و محفظه‌هاي بادي هستند كه فعلا پذيراي مسافران نيستند و براي آزمودن شرايط ايمني در مدار قرار دارند. اين هتل‌هاي بادي اولين گام به سوي مرحله بعدي خواهند بود. مرحله‌اي كه در آن هتل‌هاي بزرگ و داراي امكانات بسياري در مدار زمين جايي در ارتفاع تقريبي 300 تا 400 كيلومتري قرار داده مي‌شوند و مسافران مي‌توانند با هزينه معقول براي مدت يك هفته در آنها اقامت كنند. البته براي رفت‌ و آمد به اين هتل‌ها نسل جديدي از وسايل نقليه مداري نيز لازم است كه رقابت در بخش خصوصي مي‌تواند باعث سرعت در ساخت آنها شود.

اين هتل‌ها مرزهاي جديدي براي توريسم فضايي تعريف خواهند كرد اما مهم‌تر از آن اين مساله است كه ورود بخش خصوصي به فضا خواهد توانست بارديگر شتابي بي‌نظير به اين بخش هيجان‌انگيز از فناوري بدهد، همان پيشرفتي كه وقتي بخش خصوصي وارد بازار IT شد اين بازار آن را تجربه كرد و از قبل آن توانست رشد بي نظير فناوري را شاهد باشد.

شايد روياي سفرهاي ارزان فضايي باعث توسعه دادن مرزهاي دوردست‌تر فضا نيز بشود.

پوريا ناظمي / گروه دانش