آيت الله احمد بهشتي گفت: در بحار‌الانوار يك روايت نيافتم كه فلسفه را رد كرده باشد آنچه در مذمت فلسفه در روايات آمده راجع به جهال فلسفه و متفلسفين است.
به گزارش خبرنگار آيين و انديشه فارس آيت‌الله احمد بهشتي عضو شوراي علمي بنياد بوعلي در دومين روز از كنگره بين‌المللي فلسفه به ارائه مقاله خود با عنوان «تطابق دين و فلسفه در حكمت متعاليه» پرداخت.
وي در ابتداي سخنان خود با بيان اينكه در جهان غرب برخلاف شرق از منظر فلسفه به دين نگاه كرده‌اند و از اين طريق دين را نپذيرفته‌اند، گفت: در شرق نيز گاهي اين مورد ديده شده است اما بسيار نادر است به عنوان مثال «كندي» از منظر فلسفي به دين مي‌نگريست. بر اساس حديثي از بحار‌الانوار نقل است كه وي در حال تدوين كتابي با موضوع تناقضات قرآن بود اما به سفارش امام عسگري (ع) از اين كار خود دست كشيد و نوشته‌هاي خود را سوزاند. درست است كه اين حديث يك خبر واحد است اما در واقع صحت دارد.
رئيس دانشگاه قم ادامه داد: در تاريخ هم مي‌خوانيم كه وي با چه نگاه احترام‌آميزي به دين نگريسته است بنابراين بي‌انصافي است كه بگوييم كندي نگاهي فلسفي به دين داشته است.
وي در ادامه به بيان نمونه‌هاي ديگري در اين مورد پرداخت و گفت: در مورد ذكرياي رازي نيز برخي قائل به تكثير وي شده‌اند مثلا ابوحاتم رازي گفته كه وي منكر نبوت است اما با توجه به نوشته‌هاي ذكريا در مورد طهارت و نجاست به نظر نمي‌رسد به نظر نمي‌رسد كه او از منظر فلسفه خود به دين نگاهي منفي داشته باشد.
آيت‌الله بهشتي خاطر نشان كرد: فلاسفه بسياري داريم كه از منظر فلسفه به دين نگريسته و آن را ستوده‌اند مثلا ابن سينا هنگامي كه در درك عقلاني معاد عاجز مي‌ماند آن را به صورت تعبدي مي‌پذيرد.
اين استاد فلسفه با تأكيد بر اينكه با آن دسته از انديشمنداني كه گرفتار عناد هستند نبايد بحث كرد، افزود: برخي انديشمندان دچار قصور و ناداني هستند و بايد آنها را هدايت كرد.
وي اظهار داشت: صدر‌المتألهين نه نگاه عرضي به دين و فلسفه دارد و نه نگاه طولاني، نمي‌توان از او پرسيد كه از منظر دين به فلسفه نگاه مي‌كند يا از منظر دين به فلسفه و كدام يك ديگري را رد و نفي مي‌كنند. در واقع در حكمت متعاليه صدرايي جاي اين سؤالات نيست.
آيت الله بهشتي از ابن سينا به عنوان فيلسوفي كه نگاه جامع به فلسفه و دين داشته است ياد كرد و گفت: ابن سينا در نمط دهم اشارات فصل نهم هنگامي كه از عجز مشاييان سخن مي‌گويد بر اشتباه آنها تأكيد مي‌كند و مي‌گويد كساني كه راسخ در حكمت متعاليه هستند آن را درك مي‌كنند.
خواجه نصير در تفسير عبارت «راسخان در حكمت متعاليه» مي‌گويد: آنها كساني هستند كه ميان بحث و ذوق جمع كرده‌اند و اين افراد از خطا و اشتباه مصون مي‌مانند و در اينجاست كه پاي وحي نيز به ميان كشيده مي‌شود.
وي با تأكيد بر اينكه اطلاق قيد مشايي بودن به ابن سينا ظلمي بزرگ است، افزود: خود ابن‌سينا نيز از اين موضوع ابا دارد و به دنبال طرح و انديشه ديگري است.
رئيس دانشگاه قم تصريح كرد: نگاه منفي از منظر فلسفي به دين در شرق و در حكمت متعاليه به هيچ عنوان وجود ندارد. استناد صدر‌المتألهين در عقليات به ميرداماد است و استاد وي در شرعيات شيخ بهايي است.
شيخ بهايي از منظر دين نگاه منفي به فلسفه دارد و اين بيت از او معروف است: «تا كي ز شفا، شفا طلبي/ از كاسه زهر دوا طلبي»
عضو شوراي علمي بنياد بوكي با تأكيد بر اينكه احاديثي در رد فلسفه وجود ندارد، گفت: در بحار‌الانوار يك روايت نيافتم كه فلسفه را رد كرده باشد، آنچه در مذمت فلسفه در روايات آمده راجع به جهال فلسفه و متفلسفين است اين ديدگاه در مورد متكلمين نيز وجود دارد.
آيت‌الله بهشتي در پايان سخنان خود خاطر نشان كرد: نمي‌توان سند روشني در روايات اسلامي يافت كه حقيقت فلسفه يعني تعلق، تفكر و بينش عقلاني و وحياني را رد كند. بنابراين برخورد با فلسفه به نام شرع و به استناد روايات، نادرست است.