اگر دورويي کنيم و دروغ بگوييم و... خلاصه، اگر ظاهرا يا باطنا اهل گناه و معصيت باشيم و در عين حال اهل عبادت و فرايض و شب‌زنده‌داري هم باشيم، پس اثربخشي عبادات‌مان را چگونه بايد ارزيابي کنيم؟...
در آموزه‌هاي ديني به ما ياد داده‌اند که نماز اگر نماز باشد، قابليت بازدارندگي بسيار بالايي در برابر اين آلودگي‌ها خواهد داشت: (ان الصلوه تنهي عن الفحشاء و المنکر) و اگر چنين نشود و اثر بازدارندگي، تربيتي و آموزشي عبادات ما، ناقص و کوتاه‌مدت باشد، بدون ترديد يک جاي کار مشکل دارد. درواقع چنين عبادت بي‌روح و خالي از محتوايي، به صورت يک عادت روزمره و به تعبيري اعتياد مذهبي درآمده است.
امام علي(علیه السلام) در خصوص چنين عبادت‌هاي غيرآگاهانه‌اي مي‌فرمايند: «عبادتي که فاقد پشتوانه تفکر و تأمل باشد، خير و برکتي ندارد.» در طول تاريخ، کم نبوده‌اند آنهايي که ظاهرا ديندار و مسلمان بوده‌اند اما با تمسک به ظواهر ديني، با عمل خودشان بي‌ديني و جهل و خشونت را ترويج کرده‌اند.
توجه داشته باشيد که يکي از پيام‌هاي جدي خداوند به پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در قرآن همين است که: «انک لعلي خلق عظيم: يعني اي پيامبر، ما تو را بر خُلق و خويي نيکو مبعوث کرديم» و به واسطه همين رحمت و رافت الهي نسبت به مردم با ملاطفت رفتار کردي. در عين حال، خداوند به پيامبر هشدار مي‌دهد که: «و ان کنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولک: يعني اگر اهل خشونت و تندي بودي، بدون ترديد آنان از اطراف تو پراکنده مي‌شدند.»
به جاست که در اين آموزه‌هاي قرآني و اخلاقي خودمان خوب تأمل کنيم و صفات لطيفي جون مداراگري، رافت و مهرباني را در خود پرورش دهيم. به جاست که از اين پس با اين هدف عبادت کنيم و از خدا مدد بجوييم تا به مرور همه روابط خود را اخلاقي‌تر کنيم و از خشونت و ناراستي فاصله بيشتري بگيريم.
نویسنده: دکتر سيدحسن علم‌الهدايي/ عضو هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد