معاونان فرهنگي ـ دانشجويي دانشگاه‌هاي كشور در پي ارائه الگويي به عنوان لباس فرم دانشجويان هستند. در حالي كه پيش‌بيني مي‌شود، اين لباس با استقبال دانشجويان روبه‌رو نشود چون آنان لباس فرم را باعث محدوديت خود مي‌دانند.
ايده تهيه الگويي به عنوان لباس فرم دانشجويي از آبان 87 مطرح شد؛ زماني كه فرهاد رهبر، رئيس دانشگاه تهران با انتقاد از اين كه اگر دانشجويي با لباس ميهماني به دانشگاه مي‌آيد، او را راه ندهيد در نشست پرسش و پاسخ با دانشجويان، از آمادگي دانشگاه‌ تهران براي به‌كارگيري لباس فرم خبر داد. وي براي سر و سامان دادن به وضعيت پوشش دانشجويان، از آنان خواست تا ايده استفاده از لباس فرم را مرور كنند.
در آن زمان هرچند برخي نمايندگان مجلس مانند اسدالله‌عباسي، عضو كميسيون آموزش، با اين توجيه كه اين كار مبناي فرهنگي ندارد، هشدار دادند كه نسبت به لباس فرم دانشجويان واكنش نشان مي‌دهند، اما در سال جاري هم با انگيزه رعايت حجاب و عفاف در دانشگاه‌ها، بحث لباس فرم دانشجويان زنده شد.

لباس فرم، سليقه‌اي، اجباري يا...؟
گفتگو با دانشجويان نشان مي‌دهد كه آنان نيز با پوشش مناسب در دانشگاه مخالف نيستند. عذرا كريمي ، دانشجوي كارشناسي ارشد بيوشيمي ‌مي‌گويد: با دستورالعمل و قوانين مربوط به حجاب و پوشش مناسب در دانشگاه‌ها موافقم، اما با لباس فرم موافق نيستم. شما در هيچ جاي دنيا نمي‌توانيد دانشجويان را در لباس فرم ببينيد، اما اگر دستورالعملي براي پوشش مناسب، مطابق با استانداردهاي جامعه ارائه شود، كاملا موافقم.
آتوسا كلاهي، دانشجوي كارشناسي جغرافيا هم با تاييد لباس مناسب در دانشگاه‌ها مي‌گويد: آيا اين لباس فرم‌فقط براي دخترهاست يا پسرها هم مجبورند اين پوشش را رعايت كنند. به گفته او در حال حاضر‌تمام اتهامات به سمت دختران دانشجوست و آنها مجبورند مانتو، شلوار و مقنعه گشاد و تيره‌رنگ بپوشند، در حالي كه پسرها با پيراهن آستين كوتاه و شلوار جين به دانشگاه مي‌آيند. اين دانشجو مي‌گويد: اگر قرار است قانوني اجرا شود بايد همه را در بر بگيرد.
روزبه خدابخش، دانشجوي طراحي صنعتي است كه طراحي لباس فرم را از دغدغه‌هاي خودش مي‌داند و توضيح مي‌دهد: الگوي لباس فرم براي اقشار مختلف بايد متناسب با كاركرد، مسووليت، سن و سال، جنسيت و... باشد. اگر نگاهي به لباس‌هاي فرمي كه در حال حاضر در مشاغل مختلف استفاده مي‌شود، داشته باشيد، مي‌بينيد‌ اين معيارها در طراحي لباس فرم ديده نشده اند. مثلا لباس فرم خانم‌ها تقريبا در تمام مشاغل يكسان است و به نوعي دست و پاگير طراحي مي‌شود. رنگ لباس و سن افراد هم در طراحي لباس فرم مهم است. دانش‌آموزان معمولا مجبورند لباسي بپوشند كه با سنشان سازگار نيست و رنگ تيره لباس فرم دانش‌آموزان آنها را كسل و افسرده مي‌كند.

لباس فرم نه، پوشش قانونمند بله
شايد به دليل همين انتقادهاست كه طراحي لباس فرم و يك شكل براي دانشجويان به تاخير مي‌افتد، اما هر زمان كه انتقادي از وضع حجاب و عفاف در دانشگاه‌ها مطرح مي‌شود بحث لباس فرم هم داغ مي‌شود، اين در حالي است كه تجربه ساير كشورها نشان مي‌دهد، دانشگاه‌هاي معتبر كشورهاي پيشرفته لباس فرم را براي دانشجويان طراحي نكرده‌اند، اما دستورالعمل‌هاي موجهي دارند كه دانشجو را به رعايت قوانين و دستورالعمل‌ها وامي‌دارد. بتازگي نيره قوي در نهاد نمايندگي رهبر معظم انقلاب در دانشگاه‌ها، كتابي با عنوان ضوابط پوشش در دانشگاه‌هاي جهان چاپ كرده است كه نشان مي‌دهد در دانشگاه‌هاي دنيا هم دانشجو با توجه به نقش خود در محيط علمي دانشگاه موظف به رعايت اصول خاصي از آرايش و پوشش است و آنچنان كه در محيط بيرون از دانشگاه آزاد است هرچه مي‌خواهد بپوشد ،در دانشگاه مجاز نيست.

دانشگاه آكسفورد، پوشيدن لباس بدن‌نما ممنوع !
در دانشگاه آكسفورد انگلستان، دانشجويان ترغيب مي‌شوند كه در مراسم عمومي دانشگاه لباس رسمي بپوشند، مردان بايد ظاهر تميز داشته باشند، لباس باز و بدن‌نما، شلوارك بالاي زانو نپوشند، رنگ موي دانشجويان بايد طبيعي و بدون مدل‌هاي افراطي باشد، خط‌ريش‌ها نبايد بلند باشد، گوشواره براي مردان قابل پذيرش نيست، زنان نيز حق پوشيدن بلوزهاي بدون آستين، تنگ يا پيراهن‌هاي بالاي زانو را ندارند. خالكوبي و پوشيدن صندل و دمپايي در محيط دانشگاه مجاز نيست.

دانشگاه ميسوري، زيورآلات خاص ممنوع!
دانشگاه ايالتي جنوب غربي ميسوري، دانشجويان خود را موظف مي‌كند كه از پوشيدن شلوارك‌هاي كوتاه، پيراهن‌هاي ركابي، لباس‌هاي جين پاره و چاك‌دار، تردد با دمپايي و استفاده از زيور آلاتي كه نيازمند سوراخ كردن اعضاي بدن باشد، خودداري كنند. دانشجويان هرگونه خالكوبي روي بدنشان را بپوشانند. در اين دانشگاه، مدير قسمت «موفقيت دانشجويي» اين اختيار را دارد كه شيوه‌هاي آرايش مو، صورت و پوشش غيرعادي را رد و غيرقابل قبول اعلام كند.

دانشگاه فلوريدا، كفش پاشنه بلند ممنوع!
در دانشگاه ايالتي فلوريدا در ايالات متحده آمريكا، ضوابط پوشش از ساعت 30‌/‌7 صبح تا 30‌/‌15 در محوطه دانشگاه اجرا مي‌شود. در اين دانشگاه براساس دستورالعمل داخلي، تمام شلوارها و دامن‌هايي كه پوشيده مي‌شوند نبايد بيش از حد كوتاه باشند. شلوارها، شلوارك‌ها و دامن‌هايي كه حلقه كمربند دارند بايد همراه با كمربند استفاده شوند، جين آبي رنگ بايد يكدست و بدون سوراخ و شكافتگي باشد. پيراهن‌هاي زنانه بايد آستين‌دار باشند. پوشيدن كفش‌هاي پاشنه بلند (بلندتر از 2 اينچ)‌ و پاشنه‌هاي ميخي مجاز نيست.
براساس دستورالعمل داخلي اين دانشگاه، در روزهاي معنوي و مذهبي‌ دانشجويان موظفند از پوشيدن هر نوع پوششي كه در بردارنده عبارات زشت و توهين‌آميز به مقدسات باشد، خودداري كنند. هر نوع پيراهن كلاه‌دار، كت و ژاكت بادگير، پوشش سر، لباس و پوشش با پارگي، پيراهن زنانه پشت باز، پيراهن يا بلوز يقه باز و پوشش بدن‌نما يا شلوارهاي افتاده و آويزان خودداري كنند.

دانشگاه تگزاس،موهاي بلند و پريشان ممنوع!
دانشگاه تگزاس آمريكا هم معيارهاي پوششي و رفتاري خاصي دارد كه شامل وضعيت ظاهري و رعايت ادب و احترام است. در بخش‌هايي از مقررات پوشش در اين دانشگاه آمده است: موهاي دانشجويان بايد مرتب و به رنگ طبيعي باشد، موهاي بلند را پشت سر جمع كنيد، ريش كوتاه و مرتب شود، بلندي ناخن‌ها بيش از نيم اينچ مجاز نيست، ناخن‌ها نبايد لبه‌هاي تيز داشته باشد. در صورت استفاده از لاك ناخن، دانشجويان بايد از استعمال لاك‌هاي سياه، سبز، زرد و زرشكي خودداري كنند، استفاده از زيورآلات و ناخن مصنوعي هم در محيط دانشگاه ممنوع است.
رياست دانشگاه، زيورآلاتي كه در محيط دانشگاه براي دانشجويان مجاز اعلام كرده شامل‌ حلقه ازدواج، گردنبند شامل يك زنجير ساده و يك ساعت مچي است و استفاده بيش از يك جفت گوشواره مجاز نيست. به دستور مسوولان دانشگاه، استفاده از عينك‌‌هاي آفتابي در فضاي مسقف به شرطي مجاز است كه پزشك آن را تجويز كرده باشد. خالكوبي‌هاي بدن بايد پوشانده شوند و پوشيدن جوراب به جز جوراب‌هاي تزييني و توري چه براي زنان و چه مردان الزامي است.

شيوه‌نامه برخورد با متخلفان
در بيشتر اين دانشگاه‌ها با تخلفات ضوابط پوشش در 3 مرحله برخورد مي‌شود. مرحله اول شامل تذكر به دانشجوست. در اين مرحله طي نامه‌اي مورد تخلف به دانشجو اخطار داده مي‌شود. در مرتبه دوم مكالمه يا مشاوره تلفني بين استاد و دانشجو يا ولي و پشتيبان دانشجو صورت مي‌گيرد و بالاخره در صورتي كه مشكل حل نشد، جلسه‌اي با حضور مدير و ولي يا پشتيبان دانشجو برگزار مي‌شود كه در اين جلسه دانشجو ناچار است براي ادامه تحصيل در دانشگاه تعهد كتبي با امضاي ولي يا پشتيبان بدهد. در اين صورت دانشجو نزول درجه و كاهش امتياز شهروندي خواهد داشت. همان‌طور كه مشاهده مي‌شود در تمام دانشگاه‌هاي دنيا، ضوابطي براي پوشش دانشجويان وجود دارد كه اين نوع پوشش در دانشگاه‌ها و كشورهاي مختلف متفاوت است. اين ضوابط و مقررات را مسوولان دانشگاه با توجه به شرايط اجتماعي و عرف جامعه‌اي كه دانشگاه در آن وجود دارد، تعيين مي‌كنند. به نظر مي‌رسد دانشگاه‌هاي ايران نيز متناسب با ارزش‌ها و هنجارهاي عرفي نيازمند تدوين ضوابط و دستورالعمل‌هايي هستند كه نه محدودكننده باشد نه خارج از عرف و قواعد اجتماعي. توجه به رنگ، فرم و خواست و نياز جوانان مي‌تواند ميزان پذيرش مفاد دستورالعمل را از سوي دانشجويان تسهيل بخشد. در اين صورت نيازي نيست با ابزار لباس فرم بر محدوديت‌ها و نگرش منفي دانشجويان نسبت به دستورالعمل‌هاي موجود دامن بزنيم.

كتايون مصري ـجام جم آنلاين