رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: ما مي‌توانيم فعل، وضعيت و فكر شخص را جزو حريم خصوصي در نظر بگیریم که ورود به اين حريم و يا افشاي يكي از آنها روانيست.

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی طی سخنانی پیرامون ضرروت توجه به حفظ حریم خصوصی افراد اظهارداشت: حریم خصوصی در اسلام زیرساخت جدی و اغماض ناپذیر برای "معنویت"، "تربیت" و "جامعه سازی" است، لازم است حوزه های علمیه تا دیر نشده است به سمت "موضوع شناسی حریم خصوصی" و "معیار شناسی تجاوز به آن" و "محدوده این تجاوز" و "تطبیق آن بر فضای مجازی" (یعنی: مصداق شناسی تجاوز الکترونیکی) به پیش بروند.

وی ادامه داد: هر امر پوشيده نگه‌داشته ‌شده‌ شخصی، حاكي از علاقه نوعی شخص به مستور بودن آن است به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز علاقه شخصی وی به مستور بودن آن بود.

اصناف سه گانه حریم خصوصی

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در ادامه بیان داشت: ما مي‌توانيم فعل، وضعيت و فكر شخص را جزو حريم خصوصي در نظر بگیریم که ورود به اين حريم و يا افشاي يكي از آنها روا نيست.

 معیار داخل بودن در حریم خصوصی یا خارج بودن از آن

استاد حوزه علمیه قم افزود: اما اينكه فعل، وضعيت و انديشه افراد در چه زماني جزو حريم خصوصي و چه زماني حريم عمومي است و مرز اين دو حریم کجاست به ظرف تحقق آنها که اجتماعي و یا غير اجتماعي است، بستگی دارد.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی ادامه داد: ظرف اجتماعي به اين معناست كه اين‌سه در جامعه تحقق پيدا مي‌كند يا ظهور دارد. و ظرف تحقق غير اجتماع آن است كه فعل یا وضعیت یا فکر شخص به‌گونه‌ای است که هيچ کس غير از خودش به آن دسترسي و آگاهي ندارد و این جزو حريم خصوصي است.

حجت الاسلام مبلغی اظهار داشت: فعل واقع از سوي شخص در ظرف اجتماع را می‌توانیم به دو دسته تقسيم كنيم: يك بار به‌گونه‌اي است كه جوانبي از فعل قابل مستور نگه داشته شدن است و صاحب فعل آن را مستور نگه مي‌دارد. اگر كوشش شود جوانب مستور نگه‌داشته‌شده افشا شود، این افشاگری تجاوز به حريم خصوصي است.

استاد حوزه علمیه قم یادآورشد: مقصود از جوانب مستور نگه‌ داشته‌ شده آن جوانبی است كه شخص مايل به اخفاي آن است، نه مكشوف شدن آن؛ به‌ويژه آنكه با افشای این جوانب صورت فعل انجام گرفته در جامعه عوض گردد و شخصيت فرد لکه‌دار ‌شود.

مبلغی گفت: در این صورت با وجود اينكه اين فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، باید آن را جزو حريم خصوصي به‌حساب ‌آورد؛ اگرچه وقتي فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، به‌معناي آن است كه به‌صورت مكشوف در حال انجام است ولی طبعا پوشيده داشتن نسبت به جوانب و ابعادي از آن است. گونه دوم موضوعی است که جوانب آن قابل پوشیده نگه داشتن نیست.

وی یادآورشد: در كنار اين‌دو، افعالي وجود دارد كه به‌تنهايي مربوط به خود شخص نيست، بلكه مربوط به او و اطرافيان اوست، كه مصداق بارز آن خانواده اوست. اگر محيط خانوادگي را امري بين وضعيت فردي محض و اجتماعي محض بگيريم، مي‌توان از آن به حالت نيمه‌اجتماعي تعبير كرد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ادامه داد: اين وضعيت يا افعال مربوط به فضاي خانوادگي دو صورت دارد: يك‌بار در محيط خانواده استقرار دارد. طبعاً محيط خانواده ظرف اجتماعي به‌معناي مكشوف براي افراد جامعه نيست. ورود به اين وضعيت خانوادگي در صورتي كه از سوي فرد پوشيده نگه داشته شده باشد، نوعي تجاوز به حريم خصوصي است. گاهي نیز اين وضعيت خانوادگي مثل فعل فرد در ظرف جامعه رخ مي‌دهد.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر احراز نكنيم فرد خواهان مخفي نگه داشتن امری است يا نه، آيا مكشوف كردن آن يا رفتن به سمت كشف آن تجاوز به حريم خصوصي تلقي مي‌شود، گفت: هر امر پوشيده نگه‌داشته‌ شده‌اي به‌ صورت نوعي حاكي از علاقه شخص به مستور بودن آن است؛ چه آنكه پوشیده داشتن آن يك امر عقلايي و عرفي است، به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز میل شخص او به اخفاء آن بود.

مبلغی گفت: با این بیان، معياري براي حريم خصوصي پيدا می‌شود و آن اینکه، نفس رصد كردن و رفتن به سمت امور نامكشوف، تجاوز به حريم خصوصي تلقي می‌شود؛ چون فرد را در معرض مسائلي قرار می‌دهد كه مستور نگه داشتن آن براي صاحب حریم، مطلوب و مورد درخواست و علاقه او است.

حریم خصوصی، نسبی یا مطلق؟

استاد حوزه علمیه قم با طرح این سؤال که آيا حريم خصوصي نسبي داريم؟، گفت: مقصود از حريم خصوصي نسبی امور مربوط به يك فرد است كه به دلايلي براي افرادي از جامعه مكشوف شده است. آیا كوشش براي فهم اين مسائل و كشف آنها كه طبعاً به دامنه آگاهان به يك وضعيت خصوصي می‌افزايد، تجاوز به حريم خصوصي است ؟

وی افزود: اصولاً مكشوف شدن امور مربوط به حريم خصوصي براي عده‌ای نمی‌تواند مجوز تجاوز به اين حريم باشد؛ چون اين تجاوز شما را از یک وضعیتی مطلع می‌کند كه فرد خواهان مستور نگه‌داشتن آن است و طبعاً اگر هم براي عده‌ای مكشوف شده باشد، وی خواهان آن است كه دامنه اين انكشاف بيشتر نشود. ازاین‌رو در اینجا تجاوز به حريم خصوصي صدق می‌كند.

حجت الاسلام مبلغی یادآور شد: حريم خصوصي مطلق به‌معنای امر نامكشوف شده به صورت کامل است؛ يعني كاملاً خصوصي است؛ به‌عبارتی وضعيت عينيت یافته آن خصوصي محض است. اگر این امر کاملا خصوصی براي عده‌ای مكشوف شد، از حالت خصوصي بودن خارج می شود؛ ولي براي شما که به سمت آن می‌‌رويد، همچنان حريم خصوصي است؛ چون معيار خصوصي بودن نسبت به شما صادق است. در این صورت حريم خصوصي نسبي به حساب آید.

وی یادآور شد: در هر حال كوشش براي دستيابي به امور داخل در حريم خصوصي، تجاوز به این حریم است؛ چه برای برخی افراد انکشاف پیدا کرده یا نکرده باشد. به‌ عبارتی حرمت تجاوز به حريم خصوصي براساس ادله خاص خود ثابت است و به‌هیچ وجه نمی‌توان از آن عبور کرد.