یکی از فلاسفه نامدار ایران زمین، شاگرد توانای ابوعلی سینا و برخاسته از سرزمین آذربایجان، ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان آذربایجانی است که او را بزرگترین شاگرد ابن سینا دانسته اند. ما از زندگی و حوادث دوره حیات او چیز قابل توجّهی را نمی دانیم، جز اینکه گفته اند: زرتشتی بوده، سپس به دین اسلام در آمده و به اصطلاح « نور هدایت در دلش راه یافته است».

بهمنیار در میان شاگردان شیخ، به حدّت ذهن و شدّت هوش، ضرب المثل بوده و بیشتر اعتراضاتی را که بر مباحث شیخ می کرد، چنان دقیق و عمیق بود که شیخ با تامل و دقت بسیار به آنها جواب می گفت.

نسخه یی از این مباحثات و سوال و جواب ها در برخی ازکتابخانه ها از جمله کتابخانه برلن موجود است برخی از دانشمندان گفته اند که : بیشترین قسمت کتاب مباحث شیخ محصول سوال و جوابهایی است که میان او و بهمنیار ردّ و بدل شده است.

تالیفات او:

1- التحصیل یا تحصیلات که در فن منطق و حکمت طبیعی و الهی نوشته است این کتاب به زبان فارسی نیز موجود است، ولی معلوم نیست که ترجمه آن به خامه خود اوست، یا اینکه بعد از او ترجمه کرده اند ولی اخیراً با تصحیح استاد شهید مرتضی مطهری از سوی دانشکده الهیات و معارف اسلامی تهران به چاپ زیبا رسیده است.

2-البهجه و السعاده که بقول شهرزوری از کتابهای معتبر بوده است.

3- رساله فی موضوع العلم المعروف به ما بعدالطّبیعه.

4-رساله فی مراتب الموجودات که این دو رساله اخیر را در سال 1851 میلادی سلیمان پوپر S.Popper با ترجمه آلمانی آنها در شهر لایپزیک چاپ کرده است و به سال 1329 هجری قمری در قاهره نیز به چاپ رسیده است.

5- کتاب المفارقات و النفوس.

6- رساله یی در اثبات عقول فعّاله و دلالت بر عدد آنها و اثبات نفوس سماوی.

وفات او را به سال 458 هجری قمری نوشته اند، که 30 سال بعد از مرگ استادش ابن سینا رخ داده است