اگر دائم مضطرب هستید و افسردگی چنان وجودتان را گرفته که فکر می‌کنید ذره‌ای انرژی در وجودتان نیست، باید گفت دچار «تحلیل‌رفتگی» شده‌اید. وقتی فردی گرفتار چنین وضع روحی می‌شود، مشکلات حل نشدنی به نظر او می‌آید و نمی‌تواند دست به اقدام موثری بزند.

تحلیل رفتگی نوعی خستگی احساسی، ذهنی و فیزیکی است که بر اثر اضطراب های طولانی مدت به وجود می آید. زمانی که فرد غرق در مشکلات خود است و راه فراری نمی یابد و نمی تواند به خواسته هایش برسد، چنین احساسی به او دست می دهد. در واقع علاقه یا انگیزه ای که موجب حرکت به جلو می شود از بین رفته و از میزان بهره وری و انرژی فرد کاسته شده و او احساس بی پناهی، ناامیدی و بدگمانی می کند.

بیشتر ما روزهایی در زندگی داریم که احساس کسالت می کنیم یا این که معتقدیم بیش از حد گرفتاریم و کسی ارزش کارهایمان را نمی داند. در این گونه مواقع برای بیرون آوردن ما از رختخواب به نیروی بسیاری نیاز است، اما اگر بیشتر روزها چنین احساسی داشته باشیم، مسلما در مسیر ابتلا به تحلیل رفتگی قرار گرفته ایم.

در حقیقت اگر فردی هر روز را بد بداند، توجه به زندگی فردی و کاری اش را اتلاف وقت بداند، تمام روز احساس خستگی کند و به طور کلی دیگر چیزی برایش ارزش نداشته باشد؛ باید گفت دچار تحلیل رفتگی شده است.

آثار منفی این وضعیت تمام جنبه های مختلف زندگی شخصی و اجتماعی فرد را دربرخواهد گرفت و موجب تغییرات طولانی مدت در بدن او شده و او را در برابر بیماری ها آسیب پذیر می کند. بنابراین باید با این احساس خطرناک بدرستی مقابله کرد. باید سه مرحله در برابر این احساس مخرب به کار برد:

تشخیص بموقع: مراقب علائم هشداردهنده تحلیل رفتگی بود و آن را بموقع تشخیص داد.

وارونه کردن اثرات: با کمک گرفتن و مهار اضطراب، از مقدار ضرر کاست.

انعطاف پذیری: با اهمیت دادن به سلامت احساسی و فیزیکی باید انعطاف پذیری را در خود افزایش داد تا بتوان جلوی اضطراب مخرب را گرفت.

فرق بین اضطراب و تحلیل رفتگی

تحلیل رفتگی ممکن است براثر اضطراب تمام نشدنی به وجود آید، اما کاملا شبیه عوارض اضطراب نیست. اضطراب بر اثر فشارهای بسیاری که بدن و روح فرد را بشدت درگیر می کند به وجود می آید. با این حال افراد مضطرب بازهم می توانند امیدوار باشند روزی کنترل همه چیز را به دست گرفته و حال بهتری داشته باشند، اما افرادی که دچار تحلیل رفتگی هستند احساس تهی بودن می کنند و عاری از هر انگیزه ای هستند. آنها امیدی به تغییر مثبت در زندگی خود نداشته و به نوعی تمام شده هستند. فرد مضطرب می داند گرفتار اضطراب شده است، اما فردی که به تحلیل رفتگی مبتلا شده، بیشتر مواقع متوجه این مشکل خود نیست.

دلایل تحلیل رفتگی

در بسیاری مواقع فرد به دلیل شغل خود دچار تحلیل رفتگی می شود. در واقع وقتی احساس کند در محل کار بیش از حد تلاش می کند، اما کسی ارزش کارش را نمی داند، در خطر ابتلا به تحلیل رفتگی است. از کارکنان سختکوشی که بدون تعطیلی و مرخصی پیوسته کار کرده اند، گرفته تا مادری که مسئولیت سنگین خانه و مراقبت از فرزندان را به عهده دارد، همه می توانند دچار این عارضه شوند، اما تحلیل رفتگی صرفا با کار پر اضطراب یا مسئولیت های زیاد به وجود نمی آید بلکه عوامل دیگری چون سبک زندگی و ویژگی های فردی خاصی نیز در این امر دخیل هستند.

تحلیل رفتگی مرتبط با کار

فرد احساس می کند کنترل کمی روی کارش دارد و در قبال کارهای خوب خود هرگز پاداشی دریافت نمی کند و کسی قدرش را نمی داند. توقعاتش از شغلی که دارد بدرستی برآورده نمی شود. کارش بسیار یکنواخت و خسته کننده است و در محیطی پرفشار و تنش کار می کند.

تحلیل رفتگی مرتبط با سبک زندگی

فرد آن قدر سرش را شلوغ کرده که زمانی برای استراحت یا در میان جمع بودن پیدا نمی کند. اطرافیانش بیش از حد از او توقع دارند. در آن واحد مسئولیت های بسیاری به عهده می گیرد و از دیگران کمک نمی خواهد. به اندازه کافی نمی خوابد. دوستان صمیمی و حامی در کنار خود ندارد.

تحلیل رفتگی مرتبط با ویژگی های فردی

فرد بسیارکمال گراست و هیچ چیز او را راضی نمی کند. نسبت به خود و دنیا نگاه بدبینانه ای دارد. همه کارها را باید خودش انجام دهد و به کسی آن قدر اعتماد ندارد که کمک بخواهد. بسیار بلندپرواز و جاه طلب است.

علائم هشداردهنده تحلیل رفتگی

تحلیل رفتگی فرآیندی است که بتدریج و در یک دوره زمانی طولانی رخ می دهد و یکشبه به وجود نمی آید، اما می تواند کل زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. اگر به علائم هشداردهنده آن توجهی نشود، شدت یافته و از حالت بسیار ملایم به شرایط بحرانی تبدیل می شود. تحلیل رفتگی علائم فیزیکی و احساسی متفاوتی دارد.

علائم فیزیکی

فرد تمام وقت احساس خستگی و افسردگی می کند. دائم سردرد و پشت درد داشته و ماهیچه هایش دردناک می شود. سیستم ایمنی بدنش بشدت ضعیف است و زود بیمار می شود. اشتهایش کم شده و دچار بدخوابی است.

علائم احساسی

به تلاش خود تردید داشته و مدام فکر می کند شکست می خورد. احساس می کند گرفتار دامی شده که رهایی از آن تقریبا غیرممکن است. احساس تنهایی می کند. انگیزه اش را از دست داده و نسبت به همه چیز بدگمان است.

علائم رفتاری

از مسئولیت هایش فرار می کند. مدام کارهایش را به تعویق می اندازد. پرخور شده و گاهی اوقات سراغ مواد مخدر یا الکل می رود. ناامیدی هایش را به دیگران نیز منتقل می کند و دیگر چیزی رضایتش را جلب نمی کند.

پیشگیری

اگر متوجه علائم تحلیل رفتگی در وجود خود شدید، بدانید چنانچه اقدامی صورت ندهید اوضاع تان رو به وخامت خواهد گذاشت. بنابراین برای برگرداندن تعادل به زندگی تان باید دست به کار شوید:

1 ـ روزتان را درست شروع کنید: به جای این که به محض بیدار شدن، از رختخواب بیرون بپرید، حداقل 15 دقیقه به خودتان فرصت داده و مدیتیشن کنید یا چند حرکت کششی انجام دهید. یا مطلبی بخوانید که الهام بخش باشد و روزتان را با آرامش آغاز کنید.

2 ـ زندگی سالمی در پیش بگیرید: داشتن عادت غذایی صحیح و انجام حرکات ورزشی در کنار خواب منظم را فراموش نکنید.

3 ـ مرزبندی کنید: بیش از حد از خودتان کار نکشید و براساس وقت تان کارهایتان را تنظیم کنید. اگر دیگران از شما بیش از حد توقع دارند به آنها «نه» بگویید.

4 ـ گاهی اوقات از فناوری دوری کنید: استفاده بیش از حد از تلفن و رایانه فرد را دچار خستگی فراوان می کند بنابراین هرازگاهی از آنها دوری کنید و مدام به پست الکترونیکی تان سرنزنید.

5 ـ خلاق باشید: خلاقیت، پادزهر تحلیل رفتگی است. یک کار جدید را امتحان بکنید. یک پروژه جدید جالب را شروع کنید یا سراغ تفریح های سالم و دوست داشتنی بروید. فعالیت هایی انتخاب کنید که بوی کار ندهند.

6 ـ اضطراب هایتان را کنترل کنید: وقتی در مسیر تحلیل رفتگی هستید احتمال این که احساس بی پناهی کنید بسیار زیاد است. مهارت های کنترل اضطراب را بیاموزید تا بتوانید بیشرعت به تعادل روحی تان را به سرعت برسید.

درمان

گاهی اوقات اقدامات پیشگیرانه درخصوص تحلیل رفتگی صورت نمی گیرد و فرد از نقطه شکست و فروپاشی احساسی عبور می کند. در این گونه مواقع هم لازم است تحلیل رفتگی کاملا جدی گرفته شود. ترفندهای زیر برای درمان تحلیل رفتگی بسیار کارآمد است:

1 ـ آرامش: وقتی به پله نهایی تحلیل رفتگی رسیده اید باید دید خود نسبت به نحوه مراقبت از خود و سلامت تان را تغییر دهید. درحقیقت در این لحظات آرام گرفتن و استراحت دادن به خود بسیار ضروری است. کارهایتان را برای مدتی سبک کرده و هیچ مسئولیتی را به عهده نگیرید.

2 ـ حمایت: حمایت دیگران را پس نزده، بلکه از آنها کمک بخواهید تا در حفظ ته مانده های انرژی تان به شما کمک کنند. در این مواقع خانواده و دوستان از اهمیت بسیاری برخوردارند. لازم نیست آنها حتما افرادی متخصص باشند. همین که به حرف های شما گوش کنند می توانند شما را در تخلیه احساسات منفی تان یاری برسانند.

3 ـ ارزیابی مجدد اهداف و اولویت ها: تحلیل رفتگی نشان می دهد که موضوعی بسیار مهم در زندگی تان درست پیش نرفته است. زمانی را اختصاص دهید و به آرزوها و اهداف و رویاهایتان فکر کنید. این احساس گاهی می تواند فرصتی برایتان به وجود آورد که چیزی را که واقعا شادتان می کند کشف کنید.

غلبه بر تحلیل رفتگی ناشی از حرفه

موثرترین مبارزه با تحلیل رفتگی ناشی از حرفه، تغییر شغل فعلی تان است حتی اگر مجبور شدید نوع کارتان را نیز عوض کنید، اما اگر امکان چنین کاری را ندارید، روش های زیر را به کار ببرید که بی نتیجه نخواهد بود:

مشکلات تان را هدف بگیرید: در برابر مشکلات تان رفتار جسورانه داشته باشید و هرگز منفعلانه عمل نکنید. در این زمینه اگر کمک لازم دارید حتما با افرادی که صلاحیت دارند، مطرح کنید، برای مثال مشکل تان را با رئیس تان مطرح کرده و از او یاری بخواهید.

وظایف تان را متنوع کنید: اگر مدتی طولانی یک کار را انجام می دهید از رئیس تان بخواهید کاری دیگر به شما محول کند یا بخش کاری تان را عوض کند.

به مرخصی بروید: اگر تحلیل رفتگی تان جدی تر از این حرف هاست حتما چند روزی مرخصی بگیرید و به تعطیلات بروید. کمی فاصله گرفتن از کار، برایتان سودمند است.

helpguide / مترجم: نادیا زکالوند