قرآن كريم نسبت به جامعه بشري بشير است و نذير و در آياتي چند اين دو عنوان با هم آمده، ليكن در برخي آيات، خداوند هدف نزول را تنها انذار خوانده است؛ ﴿تنزيل العزيز الرحيم٭ لتنذر قوماً ما أُنذر ءاباؤُهم فهم غافلون﴾.(1) اين نشانگر نقش اساسي انذار در هدايت انسانهاست. در آياتي كه خداوند سمتهاي رسول اكرمصلي الله عليه و آله و سلم را بيان ميفرمايد، او را در كنار اوصاف ديگر، جامع دو صفت «مبشّر» و «منذر» مينامد؛ ﴿إنّا أرسلناك شاهداً و مبشّراً و نذيراً٭ و داعياً إلي الله بإذنه و سراجاً مُنيراً﴾.(2)
در گروهيديگر از آيات، انذار و منذر بودن تنها هدف رسالت بيان شده است، نه تبشير و مبشر بودن؛ ﴿وأُوحي إلي هذا القران لاُنذركم به و من بلغ﴾(3)؛ اين قرآن براي من نازل شده كه شما و جوامعبشري ديگر را بترسانم تا به گناه آلوده نشويد.
خداوند در آيه ديگر به رسولش ميفرمايد: ﴿إنّما أنت نذير﴾(4) كار تو فقط ترساندن بشر است، خواه آنها ايمان بياورند يا نه. نيز ميفرمايد: ﴿و هذا كتاب أنزلناه مبارك مصدّق الّذي بين يديه و لتنذر أُمّ القري ومن حولها﴾؛(5) اين كتاب مبارك و مصدّق را نازل كرديم تا هسته مركزي حجاز، مكّه و اطرافش را بترساني. همچنين ميفرمايد: ﴿تبارك الّذي نزّل الفرقان علي عبده ليكون للعالمين نذيراً﴾(6) و ﴿إنّما أنت منذر و لكلّ قوم هاد﴾ (7)و ﴿قل إنّما أنا منذر﴾(8) كه همگي نشان اين است كه هسته مركزي هدايت و تبليغ پيامبر گراميصلي الله عليه و آله و سلم همان انذار است.قرآن كريم هنگام يادآوري قيامت ميفرمايد كه در آن روز خداوند به جنّ و انس ميفرمايد: ﴿يا معشر الجن و الإنس ألم يأتكم رسل منكم يَقصّون عليكم آياتي و ينذرونكم لقاء يومكم هذا﴾(9)؛ اي گروه جن و انس، آيا رسولان الهي كه از خود شما بودند، آيات مرا بر شما نخواندند و آيا شما را نترساندند از اينكه در چنين روزي به ديدار پروردگارتان ميرسيد؟ نيز ميفرمايد: ﴿كلّما أُلقي فيها فوج سألهم خزنتها ألم يأتكم نذير﴾(10)؛ هر وقت گروه تبهكاران به جهنّم انداخته شدند، خازنان جهنّم از آنها ميپرسند كه آيا بيمدهندهاي به سوي شما نيامده بود؟
امير مؤمنان(عليه‌السلام) در نامهايبرايجناب سلمان» چنين انذار فرمود: «مثل الدنيا مَثلالحيّة لَيّن مسُّها قاتلٌ سمّها»؛(11) دنيا چون ماري استكه ظاهرش زيبا و باطنش سمّي و كشنده است. يك ولي مهربان به كودك بازيگوش خود ميگويد: دست به پشت مار اَبلَق نزن. زيرا در برونش پشتي نرم و زيبا دارد، ولي درونش سمّ كشنده است.
مردم اگر بدانند كه باطن گناهان و شهوات، سمّ و آتش است، از آن ميگريزند. قرآن كريم براي آگاه ساختن انسانها از باطن گناه چنين هشدار ميدهد: ﴿إنّ الّذين يأكلون أموال اليتامي ظلماً إنّما يأكلون في بطونهم ناراً﴾؛(12) خوردن مال يتيم و ستم كردن به او، ظاهراً لذيذ است، ولي حقيقتاً آتش خوردن است. در روايات اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم‌السلام) به عنوان انذار از آتش چنين آمده است: «حفّت النّار بالشهوات»؛(13) آتشِ قيامت پوشيده و پيچيده به لذات است و لذايذ حيواني، گِرداگِرد آن را گرفتهاند.
1 ـ سوره يس، آيات 6 ـ 5.
2. سوره احزاب، آيات 46 ـ 45.
3. سوره انعام، آيه 19.
4. سوره هود، آيه 12.
5. سوره انعام، آيه 92.
6. سوره فرقان، آيه 1.
7.سوره رعد، آيه 7.
8. سوره ص، آيه 65.
9 ـ سوره انعام، آيه 130.
10 ـ سوره ملك، آيه 8.
11 ـ نهج البلاغة، نامه 68.
12 ـ سوره نساء، آيه 10.
13 ـ بحارالأنوار، ج 67، ص78.
هدايت در قران، ص 100-102.