كوتاه شدهاي از خطبه حضرت رحمهللعالمين(ص) در غديرخم
بسمالله الرحمن الرحيم
سپاس خداوندي را سزاست كه در يگانگياش بلندمرتبه است و بهرغم بيهمانندياش، نزديك و يافتني است و در پادشاهياش شكوهمند است و پايههاي حكومتش استوار و پابرجاست و علمش، عليرغم استقرار در مكان لامكان خودش، بر همهچيز احاطه يافته و همه خلايق را با قدرت و برهانش مقهور خويش ساخته؛ در مجد و عظمت، ازلي است و بيابتدا و در مقام حمد و ستايش، ابدي است و بيمنتها.
پديدآورنده آسمانها و ارتفاعات است و گستراننده زمينها و مسطحات و سامانبخش زمينها و آسمانهاست؛ پاكي مطلق است و از هر كاستي منزه؛ شايسته تسبيح و تقديس است و پروردگار فرشتگان و روح.
بر هرآنچه آفريده، بال مرحمت گشوده و بر آنچه خلق كرده،سايه نعمت گسترده. او بر هر چشمي ناظر است و چشمها از ديدن او عاجز.
رحمتش همه اجزاي عالم را در برگرفته و نعمتش همگان را وامدار خود ساخته. بخشنده است و بهرغم علم و قدرتش، درگذرنده و آمرزنده. در انتقام از خلايق، شتاب نميورزد و بيدرنگ به مجازات آنان كه مستحق عذابند، اقدام نميكند. بر اسرار نهاني آگاه است و بر زواياي باطن انسانها مسلط. نه پوشيدهها بر او پوشيده ميماند و نه رموز پنهاني و امور نديدني از اشراف و تسلطش ميكاهد.
احاطه بر همهچيز ويژه اوست و غلبه بر همهچيز و توانمندي در همهچيز و قدرت و اقتدار بر همهچيز. هيچچيز، شبيه او نيست. و او پديدآورنده همهچيز بوده است، آن زمان كه هيچچيز نبوده است. پيوسته و جاودان در عدالت است. جز او كه حكيم و عزتمند است، هيچ موجودي قابل پرستش نيست.
بلندمرتبهتر از آن است كه چشمها ديدنش را بتوانند. و اوست كه بر همه چشمها چتر اشراف ميگسترد. و اوست كه لطف محض است و داناي تام و تمام. هيچكس نميتواند كه از سر ديدن توصيفش كند و هيچكس نميتواند كه از لحاظ پنهان و آشكار بودن، دركش كند. تنها آنچه او- عزوجل- از خود رهنمون شده يافتني است.
و شهادت ميدهم به خدايي آن خدا كه قداستش تمام عالم را فراگرفته و نور وجودش، ابديت را فراگرفته؛ خدايي كه امرش را بيمشورت هيچ مشاوري جاري ميكند و هيچكس را در ترسيم تقدير با خود شريك نميسازد و در تدبيرش دستخوش تغيير نميشود.
هيچ نمونه و مشابهي از پيش نداشته، آنچه او شكل بخشيده و در آفرينش آنچه آفريده، از هيچكس كمك نگرفته. نه به مشقت افتاده و نه به ترفندي متوسل شده. قلم ايجاد را كه چرخانده، خلقت، لباس وجود پوشيده و امر آفرينش را كه رقم زده، هستي بنيان و سامان گرفته.
پس اوست آنخدايي كه يكتا و بيهمتاست و هرچه ساخته و پرداخته، محكم و پابرجاست. بخشش وجودش يكپارچه زيبايي است.
عدل مطلق است كه هرگز از او ستم سر نميزند و كرامت محض است كه همه كارها به سوي او بازميگردد.
خداوند به من اعلام كرد كه اگر مطلبي را كه به من وحي فرموده، به شما نرسانم، رسالتش را اساسا به انجام نرساندهام و حضرتش- تبارك و تعالي- قول داد كه حفظ و صيانتم را خود به عهده بگيرد. و همان خداوند مهربان، مرا بسنده است و اين است آنچه خدا به من وحي فرمود: به نام خداوند رحمان و رحيم. اي پيامبر! به مردم ابلاغ كن آنچه را كه از سوي خدا بر تو نازل شده است درباره علي. كه اگر نكني اصل رسالت الهي را به انجام نرساندهاي. و خدا تو را از شر مردم، مصون خواهد داشت.
اي مردم! من كوتاهي نكردم در انتقال آنچه خداوند متعال بر من نازل كرد.
و اكنون ماجراي اين آيه را، تمام و كمال برايتان توضيح ميدهم.
جبرئيل- عليهالسلام- 3بار بر من نازل شد با سلام پروردگارم- كه خود عين سلام است- و اين فرمانش كه در اين مكان بايستم و به همه شما از سفيد و سياه، اعلام كنم كه همانا عليابنابيطالب، وصي من و جانشين من و امام پس از من است.
نسبت جايگاه او به من، نسبت جايگاه هارون به موسي است، با اين تفاوت كه نبوت به من ختم ميشود. و او ولي شماست بعد از خدا و رسول خدا.
و در اين باب خدا اين آيه از كتابش را مد نزول بر من قرار داد: بيگمان ولي شما خداست و رسول او و آنان كه ايمان آوردند؛ همانها كه نماز به پا ميدارند و در حال ركوع زكات ميدهند.
و اين عليبنابيطالب است كه برپادارنده نماز بوده و در حال ركوع زكات داده.
و اوست كه در همه حال و همه كار، تنها خداي عزوجل را ميجويد.
اي همه خلايق! دانشي نيست مگر آنكه خداوند به منش بازسپرده و من هم تمام آنچه آموخته و اندوختهام به علي منتقل كردهام كه پيشواي پرواپيشگان است.
هيچ علمي در عالم نيست كه من به علي نياموخته باشم كه او امام بيانگر عالم است.
اي مردم عالم! از علي روي مگردانيد، از او فاصله نگيريد، از اطرافش پراكنده نگرديد و از ولايتش سرپيچي نكنيد چون اوست كه به سوي حق راهبري ميكند و جز به حق رفتار نميكند. اوست كه باطل را نابود ميسازد و مردم را از گرايش به باطل بازميدارد و در راه خدا به شماتت هيچ ملامتگري بها نميدهد.
او اولين كسي است كه به خدا و رسولش ايمان آورده. او كسي است كه جانش را فداي رسولالله كرده. او كسي است كه ملازم رسولالله بوده در حالي كه جز او هيچكس از مردان، به عبادت خدا در كنار رسولش نپرداخته بود.
اي مردم عالم! علي را برتر از ديگران بشماريد كه خدا برتر از ديگران قرارش داده و رو به سوي او كنيد كه خدا او را در اين مقام نشانده.
اي مردم عالم! علي امامي است كه از جانب خدا تعيين شده و خدا منكر ولايت او را هرگز به سوي خود راه نميدهد و از گناهش در نميگذرد. خداوند چنان سرنوشتي را براي مخالفان چنين فرماني رقم زده و خود را به تعذيبشان ملزم ساخته؛ عذابي كه فوق تصور است و مستمر و پايانناپذير است. از مخالفت با او بپرهيزيد. وگرنه به جهنمي دچار ميشويد كه هيزمش مردمند و سنگها؛ منزل موعود كافران.
اي مردم! در قرآن تدبر كنيد و براي درك و فهم آياتش بكوشيد. و محكمات آن را دريابيد و از متشابهات آن پيروي نكنيد. به خدا سوگند كه هيچكس نميتواند رموز قرآن را برايتان بگشايد و توضيح و تفسير آن را به شما بنمايد، جز همين كسي كه من دستش را گرفتهام، و او را با خود بر اين بلندي آوردهام و بازويش را بالا بردهام.
او معلم شماست . پس علي مولاي هركسي است كه من مولايش بودهام و او عليابنابيطالب است. برادر من و جانشين من. و موالات او از سوي خداي عزوجل بر من نازل شده.
اي همه مردم! بدانيد كه علي و فرزندان پاك نهاد من ثقل اصغرند. و قرآن ثقل اكبر است و هر كدام از اين دو، مفسر و مويد ديگري است . و اين دو، تا حوض كوثر كه بر من وارد شوند، از هم جدا نميگردند.
اينان امناي خداوندند در ميان مخلوقات او احكام خداوندند در زمين او. خدايا، گواه باش كه من حق مطلب را ادا كردم.
پيامت را منتقل ساختم. كلامت را به گوش مردم رساندم و ارزش و جايگاه مطلب را به همگان فهماندم.
توجه كنيد! كه آنچه گفتم وحي خداوندعزوجل بود و من پيام خداي عزوجل را به شما رساندم.
توجه كنيد! «اميرالمومنين» هيچكس جز همين برادر من نيست و پس از من، امارت بر مومنين براي هيچكس جز او جايز و حلال نيست.
(و سپس دست برد به سوي بازوي علي و او را از زمين بلند كرد. همچنان كه ابتداي ايستادن بر فراز، چنين ميكرد و علي را تا بدانجا بالا برد كه پايش به زانوان رسول خدا رسيد- صلياللهعليه و آله- سپس فرمود:)
اي مردم عالم! اين علي برادر من است و جانشين من و ظرف دانشهاي من و جانشين و جايگزين من در ميان امتم و در امر تفسير قرآن- كتاب خداي عزوجل- او دعوتكننده به سوي خداست. و عملكننده به آنچه رضاي اوست و ستيزنده با دشمنانش و حمايتگر طاعت و بندگياش.
و بازدارنده از ارتكاب معصيتش. جانشين رسول خداست و اميرمومنان و امام هدايتگر است او كسي است كه به امر خدا با پيمانشكنان و ستمگران و دينستيزان به نبرد برميخيزد و خونشان را بر زمين ميريزد. آنچه ميگويم سخني است كه خدا به گفتنش امر فرموده، همو كه پروردگار من است.
خدايا! هركه ولايت علي را ميپذيرد دوست بدار و هركه با او به دشمني برميخيزد، دشمن بشمار.و هركه انكارش ميكند، از رحمت خودت دور بگردان. و هركه حقش را ميستاند، در آتش خشمت بسوزان.
خدايا تو به من وحي فرمودي كه پس از من، امامت از آن علي، ولي توست. هنگامي كه من امر ولايت را تبيين ميكردم و علي را به اين مقام منصوب مينمودم، تو بر آن اساس، نعمتت را به اتمام رساندي و از اينكه مردم، دين اسلام را برگزينند، خشنود شدي.
سپس فرمودي: وهركه جز اسلام، دين ديگري بگزيند، از او قبول نميشود و در آخرت از زيانكاران محسوب ميگردد.
خدايا! من تو را به شهادت ميگيرم- و براي من شاهد بودن تو كافي است- كه من پيامت را به مردم رساندم.
اي مردم! خداوند عزوجل دينتان را با امامتش كامل ساخت. پس، هركس كه پيروي نكند از او و جانشينان او كه از نوادگان من و فرزندان اويند تا روز قيامت و حضور در پيشگاه خداي عزوجل، در زمره همان گروهي قرار ميگيرد كه خداوند در قرآن چنين وصفشان فرموده:
«آنان همان كسانند كه اعمالشان ضايع و منهدم شده و ساكنان جاودانه آتشاند. نه از عذابشان كاسته ميشود و نه نگاه عنايتي سراغشان را ميگيرد.»
اي مردم! اين علي، بيش از همه شما ياور من بوده است، و بيش از همه شما به من سزاوار است و بيش از همه شما به من نزديك است و بيش از همه شما برايم عزيز است.
ما يعني خداي عزوجل و من، هر دو از او راضي و خشنوديم. و هيچ آيهاي در قرآن پيدا نميكنيد كه در آن حرف از رضايت خداوند رحمان باشد و علي محور آن نباشد.
و خداوند در هيچ آيهاي مومنين را فرانخوانده، مگر كه علي را در رأس آن نشانده. در تمام قرآن هيچ آيهاي در مدح و تحسين نيامده، مگر كه مقصود آن علي بوده و اگر خدا در سوره «هلاتي» به بهشت شهادت داده، براي علي بوده.
اين آيات نه درباره هيچكس جز او نازل شده و نه هيچكس جز او چنين مدح و ستايش شده.
اي مردم! علي ياور دين خداست و حمايتگر رسول خدا. او پاك نهاد و برگزيده و هدايتگر و رهيافته است. پيامبر شما خوب پيامبري است. بهترين پيامبر است و جانشين او بهترين وصي. و فرزندان او بهترين امامان و پيشوايان.
اي مردم! فرزندان برگزيده هر پيامبري از صلب هموست. اما فرزندان برگزيده من- يعني امامان شما- همگي از صلب علي هستند.
اي مردم! حسد بود كه باعث شد ابليس آدم را از بهشت براند.
مبادا به علي حسادت بورزيد. كه اعمالتان تباه شود و قدمهايتان بلغزد.
حضرت آدم(عليهالسلام) فقط با ارتكاب يك خطا به زمين فرو فرستاده شد و تازه او برگزيده خداي عزوجل بود در حالي كه شما شماييد... و چه سرنوشتي در انتظار شماست!...
وقتي كه دشمنان خدا در ميان شما هستند.
بدانيد و يقين كنيد كه با علي دشمني نميكند مگر كسي كه سياهدل و ناپاك است و دل به ولايت علي نميدهد مگر كسي كه پاك نهاد و پرهيزگار است و به او ايمان نميآورد مگر كسي كه باورش مبتني بر صداقت و اخلاص است.
و به خدا سوگند كه سوره «عصر» در شأن علي نازل شده است به نام خداوند رحمان و رحيم. قسم به عصر كه انسان در زيانكاري مطلق است. مگر آنان كه اهل ايمان و عمل صالحاند و پيوسته يكديگر را به حق و شكيبايي ترغيب ميكنند.
هركس به گذشته جهالت و جاهليت خود برگردد، به خدا زيان نميرساند و خدا شاكرين را مأجور ميدارد.
بدانيد و آگاه باشيد كه علي همان كسي است كه در قرآن به صبر و شكر ستوده شده. و پس از او فرزندانم از صلب او. اي مردم! به خاطر اسلامتان بر خدا منت نگذاريد، كه او بر شما غضب ميكند و به عذابي از سوي خود مبتلايتان ميسازد. بدانيد كه او مراقب شماست.
اي مردم! پس از من به زودي، رهبراني قد علم ميكنند كه مردم را به سوي جهنم فرا ميخوانند. آنان در قيامت قطعا ياري و دستگيري نميشوند.
اي مردم! خداي متعال و من، از آنان متنفر و بيزاريم.
اي مردم! جايگاه اين گروه و همه دوستان و ياوران و وابستگانشان در پستترين نقطه جهنم است و بدمكاني است جايگاه متكبران.
اينان همان اصحاب صحيفهاند. (كه براي انهدام اسلام با هم همپيمان شدند.) پس توجه هركس به نامه اعمال خودش باشد. (هنگام اشارت حضرت به صحيفه، جز عدهاي محدود و معدود، مقصود پيامبر را درنيافتند.) اي تمام مردم! اين امامت و استمرارش در ذريهام، امانت است نزد شما تا قيامت. و من به طور قطع و يقين، ابلاغ كردم آنچه را كه مأمور به ابلاغش بودم. تا حجت باشد بر تمامي حاضران و غايبان. و بر يكايك آن كسان كه شاهد اين صحنه بودهاند يا نبودهاند و بر همه آنان كه متولد شدهاند يا هنوز به دنيا نيامدهاند.
پس حاضران به غايبان برسانند و پدران به فرزندان انتقال دهند تا روز قيامت. هرچند كه عدهاي به زودي اين مقام را سلطنت و حكومت ميشمارند و بنا را بر غصب آن ميگذارند.
لعنت خدا بر غاصبين اين مقام و همه آنان كه بر اين غصب صحه ميگذارند. يا از كنار آن آسان ميگذرند. و البته اي گروه جن و انس به زودي سراغتان را خواهيم گرفت و شرارههايي از آتش و مس گداخته بر شما فروميريزد و كسي به دادتان نميرسد.
بدانيد كه دشمنان علي، عموما اهل تفرقه و نفاق و خشم و كينه و عداوتند. و برادران شيطانند، همانها كه خداوند در قرآن، معرفيشان كرده. آن گروهي كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند، هرگز نميبيني كه دشمنان خدا را به دوستي بگيرند اگر چه پدرانشان باشند يا فرزندانشان يا برادرانشان يا خويشاوندانشان.
آنان كساني هستند كه خداوند ايمان را در دلهايشان حك كرده است و با روح خود تأييدشان فرموده است. و آنان را در بهشتهايي مهمان خواهد كرد كه نهرها از زير آن عبور ميكنند. در آنجا اقامتي جاودان خواهند داشت.
خدا از آنان راضي است و آنان نيز از خدا خشنودند. آنان حزب خداوندند و بدانيد كه حزب خداوند، رستگار است. بدانيد اولياء خدا همان كسانياند كه خداوند عز و جل، اينگونه توصيفشان فرموده: «آنان كه ايمان آوردند و ايمانشان را به ظلم و ستم نيالودند، به امن دست مييابند و به سر منزل هدايت ميرسند».
اي مردم! من دريافتكننده اخبارم و علي جانشين تمام عيار. بدانيد كه پايانبخش سلسله امامان و نگين انگشتر آنان، مهدي قائم از ماست. بدانيد كه او ياور و پشتيبان دين خداست.
بدانيد كه او انتقامگيرنده از ظالمان و ستمپيشگان است. بدانيد كه او گشاينده و ويرانكننده همه دژها و قلعههاست. بدانيد كه او فروپاشنده همه تشكلهاي شركآميز است.
بدانيد كه او انتقامگيرنده همه خونهاي اوليا خداست- عزوجل- بدانيد كه او آب از درياهاي عميق برميچيند. بدانيد كه او هر صاحب فضلي را به ميزان فضلش نشان ميدهد و هر صاحب جهلي را به اندازه جهلش معرفي ميكند. بدانيد كه او برگزيده خداوند است و پرورشيافته او. بدانيد كه او وارث همه دانشهاست و محيط و مسلط بر آنها.
بدانيد كه او از جانب پروردگار خويش- عزوجل- خبر ميآورد و راه ايمان به خدا را روشني ميبخشد. بدانيد كه او كمال مطلق است و استواري محض. بدانيد كه همه امور عالم به دست او سپرده ميشود. بدانيد كه همه پيامبران پيشين، ظهور او را بشارت دادهاند.
بدانيد كه او باقيمانده حجت الهي است و پس از او حجتي نيست. همه حقيقت با اوست و هر كه با او نيست بر حق نيست. همه نور نزد اوست و نور نيست هرچه نزد او نيست. بدانيد كه هيچكس بر او چيره نخواهد گشت و كسي عليه او ياوري نخواهد شد.
بدانيد كه او ولي خدا در زمينش و حجت و حكم اوست در ميان بندگانش و امين اوست در امور آشكار و نهانش. اي جماعت مردم! من حكم خدا را برايتان تبيين كردم و فرمان حق را به شما فهماندم و پس از من، اين علي است كه احكام الهي را به شما تفهيم خواهد كرد. توجه كنيد! من پس از پايان صحبتم، شما را فراميخوانم كه ابتدا به دست من با علي بيعت كنيد و به پذيرش ولايتش اقرار نماييد. سپس مستقيما دست بيعت در دست او بگذاريد.
بدانيد من با خدا بيعت كردم و علي با من بيعت كرد و من از سوي خدا عزوجل مأمورم كه دست بيعت شما را در دست علي بگذارم. پس هركس پيمان بشكند و خيانت كند، به خود خيانت كرده است. اي گروه خلايق! قرآن، امامان بعد از علي را كه فرزندان اويند به شما معرفي كرده است و من هم آنان را به شما شناساندم كه از نسل من و علي هستند.
آنجا كه خداوند در كتابش فرمود: «و امامت را كلمهاي ماندگار در نسل او قرار داد». و من گفتم: اگر به اين دو (قرآن و عترت) تمسك بجوييد، هرگز گمراه نميشويد. اي مردم! تقوي! تقوي! تقوي را دريابيد و قيامت را مدام به خاطر بياوريد. همچنان كه خداي عزوجل فرمود: زلزله قيامت، مقولهاي عظيم و تكاندهنده است. مرگ را، حساب و كتاب را، ترازوهاي الهي را و حسابرسي در پيشگاه ربالعالمين را به خاطر بياوريد. و تنبيه و پاداش را. هركس با خود، كار خوب بياورد، به پاداش آن ميرسد و هركس كه با خود، گناه بياورد، هيچ سهمي از بهشت نميبرد. اي مردم! جمعيت شما بيش از آن است كه يكايك به نشان تبعيت با علي دستتان را به من برسانيد.
پس فرمان خداي عزوجل اين است كه به زبان اقرار بگيرم از شما براي عهد و پيماني كه در مورد ولايت و امارت علي با شما بستهام. و درباره اماماني كه بعد از او ميآيند و از من و او هستند و همچنان كه پيش از اين به شما شناساندم، ذريه مناند از نسل علي. پس همگي با هم بگوييد: ما شنيديم، اطاعت كرديم، خرسند گشتيم و سر سپرديم به آنچه تو از جانب پروردگار ما و پروردگار خودت به ما ابلاغ كردي درباره امامت علي و فرزندانش كه امامان پس از او خواهند بود.
با دلهايمان، با جانهايمان، با زبانهايمان و با دستهايمان با تو بيعت ميكنيم. بر اين عقيده زندگي ميكنيم و ميميريم و مبعوث ميشويم. و تغيير نميدهيم و تبديل نميكنيم و دستخوش شك و ترديد نميشويم. و از اين عهد برنميگرديم و اين پيمان را نميشكنيم. و از خدا اطاعت ميكنيم و از علي اميرالمؤمنين و از امامان از نسل او اطاعت ميكنيم.
اماماني كه معرفيشان كردي و فرزندان تو هستند از نسل علي، بعد از حسن و حسين. اين حسن و حسين، همان دو امام هستند كه من پيش از اين جايگاهشان را برايتان ترسيم كردهام و شأن و منزلتشان را نزد خودم و نزد پروردگار بلندمرتبهام به شما شناساندهام.
من همه اين مسائل و فضائل را به شما منتقل كردم و اينكه آن دو سرور جوانان اهل بهشتاند و اينكه آن دو، امامان بعد از پدرشان علي هستند و اينكه پيش از علي من پدر آنانم. و بگوييد: از خدا و رسول و علي و حسن و حسين و اماماني كه برشمردي اطاعت ميكنيم و پاي آن پيمان كه با اميرالمؤمنين بستهايم با دل و جان و زبانمان ميايستيم. و با همه آنان كه دست بيعت دادهاند و زبان به اقرار گشودهاند همپيمان ميشويم كه هرگز از عهدمان برنگرديم و درونمان را به مكر و ناراستي نيالاييم.
خدا را بر اين عهد و پيمان به شهادت ميگيريم و همين كه خدا ناظر و گواه است، كافي است. و تو را گواه ميگيريم و همه پيروانت را- چه آنها كه آشكارند و چه آنها كه پنهان- و فرشتگان خدا و لشكريان خدا. و همه بندگان خدا نيز گواه اين بيعت و پيماناند و البته خدا از همه شاهدان و گواهان برتر است. اي مردم! خدا را در نظر بگيريد و با علي اميرالمؤمنين و حسن و حسين و امامان، اين كلمههاي طيبه جاودان بيعت كنيد. خدا توطئهگران و بيعتشكنان را هلاك ميكند و وفاداران را مشمول رحمت خويش ميسازد.
پس هركس كه پيمان شكند، بر خود ستم كرده است. اي مردم! دقيقا آنچه را كه به شما گفتيم، بگوييد و به علي به عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد و سر سپاريد. و بگوييد: «شنيديم و اطاعت كرديم و پروردگارا بخششت را ميطلبيم و به سوي تو باز ميگرديم». و بگوييد: «خدا را ستايش ميكنيم و سپاس ميگزاريم كه ما را هدايت كرد به اين امر و اگر خدا هدايتمان نميكرد، به يقين راه هدايت را نمييافتيم».
اي همه مردم! به راستي كه فضائل و برتريهاي عليبنابيطالب نزد خداي عزوجل آنقدر كه در قرآنش نازل فرموده، بيش از آن است كه من بتوانم در يك مجلس شمارش كنم. پس هر كس كه خبري از آن فضائل در اختيارتان گذاشت يا گامي در مسير معرفي آن فضائل برداشت، تصديقش كنيد. اي جماعت مردم! هر كس اطاعت كند از خدا و رسولش و علي و آن امامان كه گفتم، يقينا به برترين رستگاري دست يافته است. اي مردم! آنان كه براي بيعت با علي و پذيرش ولايت او و سرسپردن به او به عنوان اميرالمؤمنين، شتاب ميگيرند و سبقت ميجويند، به يقين رستگارانند؛ ساكن بهشتهاي پر نعمت.
اي همه مردم! حرفهايي بزنيد كه رضايت خدا را برانگيزد و او را از شما خشنود سازد و مطمئن باشيد كه اگر شما و همه مردم روي زمين، كافر شويد، كمترين زياني به خدا نميرسد. خدايا! مؤمنين را بخشش و مغفرت بنواز و خشم و غضبت را نصيب كافرين ساز! و حمد و ستايش سزاوار پروردگار عالمين است.