إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتي هِيَ أَقْوَمُ وَ يُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً كَبِيراً ﴿9﴾

ذات اقدس اله به پيغمبر(ص) فرمود: «أَنِ اتَّبِعْ مِلَّهَ إِبْرَاهِيمَ»؛ معلوم مي‌شود مطالب قرآن به‌عنوان «مِلَّهَ إِبْرَاهيمَ» مطرح است. در سوره مباركه «انعام» وقتي نام بسياري از انبيا(ع) را برد فرمود: «فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ»(1) نه «بهم اقتده»؛ فرمود به هدايتي كه ما به اينها داديم- به همان هدايت- اقتدا كن! معلوم مي‌شود هدايت انبيا يكي است، ملت انبيا يكي است، روش انبيا يكي است منتها «بعضها فوق بعض» كه «تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَي بَعْض»(2) «لَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلَي بَعْض»(3) «تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَي بَعْض» در يك راستاست؛ «بعضي‌ها فوق بعضي»هستند.

بنابراين «قرآن» مهيمن بر ساير صحف است؛ هيمنه دارد، سلطنت دارد، سلطان همه كتاب‌ها قرآن است، نبايد به اين فكر باشيم كه قرآن را با تورات بسنجيم يا بگوييم تورات اين نقص را دارد، قرآن كامل است.

تورات محرّف كه تورات نيست، انجيل محرّف كه انجيل نيست، اگر توراتِ اصيل بود، انجيلِ اصيل بود اين «هُديً لِلنَّاس» است؛ چه اينكه در همين سوره مباركه «اسراء» كه شروع شد در چند آيه قبل فرمود: «وَآتَيْنَا مُوسَي الْكِتَابَ وَجَعَلْنَاهُ هُديً لِّبَني إِسْرَائِيلَ ».

بنابراين هم «تورات» هُديً لِلنَّاس است، هم انجيل، هم قرآن؛ هم كتب انبيا و صحف انبياي ديگر. ما اگر خواستيم بگوييم «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتي هِيَ أَقْوَمُ» يعني اسلام در برابر مكتب‌هاي ديگر «يَهْدِي لِلَّتي هِيَ أَقْوَمُ» و ديني هم كه انبيا آوردند اسلام است برابر همان آيه‌اي كه در سورهٴ مباركه «آل‌عمران» گذشت يعني آيه 19 سوره «آل‌عمران»؛ اين بود: «إِنَّ الدِّينَ عِندَ‌الله الْإِسْلاَمُ»؛ خدا يك دين دارد و آن اسلام است.

البته شريعت و منهاج فرق مي‌كند كه زيرمجموعه همين اسلام است. «و بعضها فوق بعض»اند براي اينكه انبيا «بعضها فوق بعض»اند؛ اين اسلام را درك مي‌كنند و مي‌آورند و مراحل كامله را طي مي‌كنند ولي نسبت به توده مردم فرق نمي‌كند؛ اما مردم چقدر از قرآن مدد مي‌گيرند؟

آيت‌‌الله عبدالله جوادي آملي