ترويج سبك زندگي اسلامي-ايراني از اولويت‌هاي اصلي رسانه ملي است
عزم تلويزيون براي اصلاح سبك زندگي
در پي سخنان رهبر معظم انقلاب مبني بر توجه به سبك زندگي اسلامي ـ ايراني، تلويزيون برنامه‌سازي در اين بخش را جزو اولويت‌هاي خود قرار داده و اكنون شبكه‌هاي مختلف تلويزيون توليد برنامه‌هايي با موضوع توجه به سبك زندگي اسلامي ـ ايراني را آغاز كرده‌اند.

چندي پيش رئيس سازمان صداو سيما با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب درباره سبك زندگي، گفت:«بخش مهمي از ارائه سبك زندگي اسلامي- ايراني در آثار نمايشي قابل تبلور است.»

همچنين معاون سيما در اولين نشست چشم‌انداز دوسالانه برنامه‌هاي نمايشي توجه به سبك زندگي اسلامي ايراني را با محوريت خانواده از سياست‌هاي تلويزيون دانست و گفت:‌«‌تاكيدات رهبر معظم انقلاب در خصوص سبك زندگي اسلامي-ايراني وظيفه ما را دوچندان كرده و رسانه اكنون با توجه به اين موضوع و با محوريت خانواده بسامان، در تدارك توليدات ارزشمند و تاثيرگذار است.»

خانواده ايراني گسترده است

مريم جلالي، مدير گروه خانواده شبكه دو با بيان اين كه يكي از مهم‌ترين راهبردهاي گروه خانواده پرداختن به سبك زندگي با چهار محور دين، اخلاق، اميد و آگاهي در خانواده ايراني است به جام‌جم گفت: دو برنامه در شبكه دو با اين مضامين به نام‌هاي «فاميل بزرگ» و «ماجرا» در دست توليد است. همچنين سري جديد «خونه زندگي» كه به طور مشخصي به خانواده‌هاي ايراني و سبك زندگي آنها مي‌پردازد با بخش‌هاي متنوع و جديد از هفته آينده پخش مي‌شود.

وي ادامه داد: برنامه «فاميل بزرگ» با محور «خانواده ايراني گسترده» ساخته مي‌شود. بسياري معتقدند خانواده بزرگ ايراني از حالت گسترده به هسته‌اي تغيير شكل داده است، اين برنامه درصدد بيان اين موضوع است كه خانواده ايراني هنوز هم گسترده است و همه اعضاي دور و نزديك اهميت ويژه‌اي در آن دارند. «فاميل بزرگ» كه از پانزدهم اسفند از شبكه دو پخش مي‌شود، به معرفي مناسك عيد نوروز در ميان خانواده‌هاي ايراني مي‌پردازد.

جلالي افزود: از آنجا كه نوع توجه به اشيا يكي از ويژگي‌هاي سبك زندگي است در برنامه «ماجرا» به اين موضوع مي‌پردازيم كه هر وسيله‌اي با ورود به زندگي انسان‌ها، فرهنگي را هم به يك خانواده تحميل مي‌كند.

در برنامه «ماجرا» با تهيه گزارش‌هاي ده‌دقيقه‌اي به چگونگي انتخاب و استفاده از اشيا در خانواده و تبديل آنها به تهديد يا فرصت پرداخته مي‌شود.

محمدرضا معصوم‌زادگان، مدير گروه فيلم و سريال شبكه تهران با اشاره به اين كه اين شبكه مختص مخاطبان كلانشهر تهران است و مي‌تواند الگوي سبك زندگي مناسبي را به بينندگان اين شبكه معرفي كند، درباره برنامه‌هايي كه با مضمون سبك زندگي در اين شبكه توليد مي‌شود به جام‌جم گفت: برنامه‌اي تركيبي با نام «سبك زندگي» در گروه اجتماعي شبكه پنج در دست تهيه است. اين برنامه در بخش‌هاي مختلفي از جمله گفت‌وگو، گزارش و بخش‌هاي نمايشي به معرفي و تحليل سبك زندگي اسلامي ـ ايراني مي‌پردازد.

وي افزود: همچنين سعي داريم در ساير برنامه‌هاي اين شبكه از جمله برنامه «تا نيايش» و برنامه‌هاي كودك نيز به مفهوم سبك زندگي بپردازيم و جنبه‌هاي مختلف آن را از بعد اجتماعي و خانوادگي در برنامه‌هاي مختلف مورد توجه قرار دهيم.

معصوم‌زادگان با اشاره به اهميت ارائه يك الگوي مناسب در آثار نمايشي گفت: شبكه تهران با تهيه و پخش سريال‌هايي از جمله «تكيه بر باد»، «مهمان ويژه» و «دختران حوا» وارد مقوله حساس و البته سرنوشت‌ساز سبك زندگي شده است. ما سعي كرديم در خلال اين سريال‌ها الگويي هر چند جزئي از سبك زندگي اسلامي ـ ايراني به بينندگان ارائه دهيم.

وي ادامه داد: در سريالي به نام «تهران پلاك يك» كه در حال حاضر در مرحله تصويربرداري است، به بعد اجتماعي سبك زندگي پرداخته مي​شود و مقوله حق و تكليف، رعايت حق همسايه‌ها و وظيفه‌اي را كه آنها در قبال هم دارند در قالب قصه‌اي جذاب در دست تهيه داريم.

معصوم‌زادگان در پاسخ به اين پرسش كه مخاطب هدف شما در تهيه آثار نمايشي چه كساني هستند و آيا در اين زمينه نگاهي به مخاطبان كودك نيز داريد، گفت: مسلما جامعه هدف شبكه تهران در وهله اول شهروندان تهراني هستند و رويكرد برنامه‌سازي در اين شبكه تحت‌تاثير نظرات اين مخاطبان صورت مي‌گيرد؛ اما با توجه به اين كه آموزه‌هاي الگوي زندگي اسلامي ـ ايراني از همان دوران كودكي بايد مورد توجه قرار گيرد.

همكاران ما در گروه كودك هم با توجه به اين رويكرد برنامه‌هايي را توليد مي‌كنند. به طور مثال مجريان با بياني ساده و در خلال برنامه‌هاي كودك به آموزش مهارت‌هاي زندگي مي‌پردازند و با انتخاب كارتون‌ها و نمايش‌هاي متناسب با اين موضوع سعي در انتقال اين مفهوم به كودكان دارند.

محلوجيان: سبك زندگي اسلامي ـ‌ ايراني در آثار من نهادينه شده است

بسياري از سريال‌هاي تلويزيون تا به حال سبك زندگي را مورد توجه قرار داده‌ است. سريال‌هاي «پدرسالار» و «زيرتيغ» از جمله اين آثار است كه با توجه به مفهوم سبك زندگي و به تصوير كشيدن خانواده‌هاي سنتي ايراني و آموزه‌هاي اسلامي توليد شد و توانست بينندگان زيادي را به خود جذب كند.

علي‌اكبر محلوجيان، نويسنده هر دو سريال از آن نويسندگاني است كه سبك زندگي سنتي را به نوعي در همه فيلمنامه‌هايش وارد كرده است.

وي در رابطه با لزوم توجه به اين مفهوم در فيلمنامه‌هاي آثار نمايشي به جام‌جم گفت: در همه نوشته‌هاي من اثري از صفا و صميميت زندگي سنتي پدر و مادرمان ديده مي‌شود، چرا كه اين سبك زندگي روي من تاثير زيادي گذاشته و به عنوان يك اصل در من نهادينه شده است.

محلوجيان افزود: به نظر من بهترين نوع سبك زندگي روشي است كه مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي ـ ايراني باشد. البته در شرايط امروز شايد نتوان همه اين مولفه‌ها را رعايت كرد. مثلا آموزه‌اي داريم كه همسايه بايد از همسايه باخبر باشد، اما در يك آپارتمان 40 واحدي و با مشغله كاذبي كه انسان مدرن دچار آن شده، عملا كمتر همسايه‌اي فرصت مي‌كند كه درباره همسايه‌هاي خود شناخت پيدا كند. به همين دليل معرفي سبك زندگي اصيل ايراني در يك سريال به نوعي از مد افتاده و قديمي جلوه مي‌كند.

وي در عين حال با اشاره به اين‌كه مرد​م​داري، معرفت، بخشش، بزرگواري، خانواده‌دوستي، دروغ نگفتن و... از آموزه‌هايي است كه هيچ وقت تحت تاثير شرايط زندگي قرار نمي‌گيرد و قديمي نمي‌شود، گفت: معتقدم 90 درصد جامعه ما همين آدم‌هايي هستند كه در نوشته‌هاي من مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ يعني افرادي اخلاق‌مدار و درستكار كه الگوي ديگران هستند.

وي درباره نمونه‌هاي موفق سريال‌هايي كه بتازگي به موضوع سبك زندگي پرداخته‌ است، گفت: متاسفانه نمي‌توانم كار موفقي در اين زمينه نام ببرم، چرا كه به نظر من مهم‌ترين ضعف اين سريال‌ها در پرداختن به سبك زندگي سنتي ايراني اين است كه انديشه متقن و محكمي پشت اين‌گونه آثار ديده نمي‌شود. موضوع اين است كه نويسنده اين آثار بايد با سبك زندگي اسلامي ـ ايراني به طور كامل آشنا باشد.

بايد به سمت ايرانيزه كردن سريال‌ها حركت كنيم

اسماعيل عفيفه، تهيه‌كننده تلويزيون كه تا كنون سريال‌هاي «ميوه ممنوعه»، «رسم عاشقي» و... را تهيه كرده با اشاره با اين‌كه مفهوم سبك زندگي بسيار كلي و انتزاعي است و ممكن است تحت تاثير مولفه‌هاي بسياري قرار گيرد به جام‌جم گفت: متاسفانه برخي آثار نمايشي ما به دليل اين‌كه در روش بازيگري، كارگرداني و اجراي صحنه‌ها، ناخودآگاه تحت تاثير آثار نمايشي غربي و هندي قرار مي‌گيرد، تصويري غيرواقعي از يك كار ايراني ارائه مي‌دهد.

وي با اشاره به اين‌كه ما بايد در سريال‌ها به سمت ايرانيزه شدن روايت پيش برويم، افزود: گاه به خاطر تقليد ناخودآگاه كارگردانان از برخي تكنيك‌هاي غربي ميزانسن، بيننده ايراني آن طور كه بايد با صحنه‌ها و سكانس‌هاي سريال ارتباط برقرار نمي‌كند و احساس مي‌كند كه يك سريال نمايشي و دور از واقع را تماشا مي‌كند.

اين تهيه‌كننده ادامه داد: مصداق بارز اين موضوع طرح برخي حركاتي است كه كل كار را تحت تاثير قرار مي‌دهد. به طور مثال وقتي بازيگري پشت به شخص روبه‌رو ديالوگش را مي‌گويد يا بازيگري قدم‌زنان ديالوگش را تكرار مي‌كند، برگرفته از يك سبك ادبيات نمايشي غربي است كه متاسفانه در ايران نيز نفوذ كرده و گاهي باعث عدم ارتباط مخاطبان با سريال مي‌شود.

عفيفه با اشاره به اين‌كه كيانوش عياري، اصغر فرهادي و رضا ميركريمي از آن دسته كارگرداناني هستند كه در روايت و ساخت يك كار كاملا ايراني موفق عمل مي‌كنند، گفت: گاهي برخي از سريال‌ها صرفا براي خلق يك فضاي كمدي به سمت لودگي مي‌روند. نشان دادن تصوير فردي با پيژامه كه براي ايجاد خنده دائم به سر و كله فرد ديگري مي‌زند و براحتي به او توهين مي‌كند به نظر من نشان‌دهنده فرهنگ مشخص يك ايراني نيست و بايد بشدت از انتشار اين‌گونه صحنه‌ها بپرهيزيم.

وي با اشاره به اين‌كه شعارزدگي رابطه مستقيم با روشي دارد كه براي روايت يك داستان انتخاب مي‌كنيم، گفت: هر چقدر به سمت شعارزدگي و ارائه شعارهاي ناهماهنگ با فرهنگ ايراني حركت كنيم، بيننده نيز ارتباط كمتري با اين گونه آثار برقرار مي‌كند. عفيفه با بيان اين‌كه آثار نمايشي تلويزيون در بهترين حالت خود مي‌تواند يك سبك زندگي سعادتمندانه را كه در جامعه وجود دارد به بهترين شكل بازنمايي كند، گفت: اين مهم تحقق پيدا نمي‌كند، مگر اين‌كه كارگردانان ما تجربه كار در اين سبك را كسب كنند.

مهراوه فردوسي / گروه راديو و تلويزيون