جام جم آنلاين: اولين دندان بچه‌ها كه جوانه مي‌زند، پدر و مادر كلي ذوق مي‌كنند و با شادي به همه خبر مي‌دهند كه فرزندشان دندان درآورده است.
خودشان هم هر وقت چشم‌شان به اين سفيدي‌هاي كوچك روي لثه مي‌افتد، خوشحال مي‌شوند و حس دلنشيني پيدا مي‌كنند اما همين دندان‌هاي كوچك دوست‌داشتني، وقتي كم‌كم رشد كرده و تعدادشان بيشتر مي‌شود، ديگر خيلي جذاب نيست. براي همين هم معمولا چندان توجهي به آنها نمي‌شود.
بعضي‌ها هم فكر مي‌كنند دندان‌هاي شيري اهميتي ندارد و لازم نيست به آنها دقت كنند. اين گروه مي‌گويند بايد به فكر دندان‌هاي اصلي بود؛ دندان شيري خراب هم كه باشد، دائم نيست. اين در حالي است كه متخصصان هشدار مي‌دهند و مي‌گويند دندان‌هاي شيري مهم است و بايد به آنها توجه شود بنابراين والدين بايد شيوه‌هاي حفظ و نگهداري دندان‌هاي شيري را بخوبي بشناسند تا بتوانند به كودك بياموزند چگونه بايد از اين دندان‌ها مراقبت كند.
دكتر غلامحسين رمضاني، متخصص دندانپزشكي كودكان با تاكيد بر اهميت مراقبت از دندان‌هاي شيري به جام‌جم مي‌گويد: نبايد تصور كنيد دندان‌هاي شيري موقت است و فقط شش هفت سال در دهان كودك باقي مي‌ماند، بلكه اين دندان‌ها تا 13 ـ 12 سالگي وجود دارد و بايد وظايف مهم دندان‌هاي دائم را ايفا كند؛ جويدن غذا و آماده‌كردن آن براي هضم، حفظ زيبايي و كمك به درست صحبت‌كردن وظايفي است كه دندان‌هاي دائم برعهده دارند.
وي با اشاره به اين‌كه دندان‌هاي شيري دو وظيفه مهم ديگر هم دارند، در اين‌باره توضيح مي‌دهد: زير هريك از 20 دندان شيري كودك، يك دندان دائم قرار دارد. پس دندان شيري تا زماني‌كه دندان دائم در موقعيت طبيعي خود قرار گيرد، بايد فضاي مورد نياز آن را حفظ كند. البته دندان شيري فقط فضاي لازم را نگه نمي‌دارد و ريشه آن هم به عنوان راهنما براي رويش دندان‌هاي دائم عمل مي‌كند؛ به اين معنا كه دندان دائم براي قرارگيري در موقعيت طبيعي، از مسير ريشه دندان‌هاي شيري كمك مي‌گيرد. بنابراين مي‌توان گفت سلامت دندان‌هاي شيري نه‌تنها اهميت دارد، بلكه حتي مهم‌تر از دندان‌هاي دائم بوده و به نوعي سلامت دندان‌هاي دائم به سلامت آنها وابسته است.
دندان‌هاي شيري بايد سالم بماند
چرا فكر مي‌كنيد حفظ سلامت دندان‌هاي شيري مهم نيست؟ آيا اين موضوع كه دندان شيري يك روز مي‌افتد و جاي خود را به دندان‌هاي دائم مي‌دهد، دليل مناسبي براي رعايت‌نكردن بهداشت و بي‌توجهي به اين دندان‌هاست؟ اگر اين‌طور فكر مي‌كنيد، بايد بدانيد دندانپزشكان كودك با تاكيد بر اهميت دندان‌هاي شيري مي‌گويند بايد با رعايت بهداشت، اين دندان‌ها را به بهترين شكل در دهان كودك حفظ كرد.
دكتر رمضاني نيز در اين زمينه خاطرنشان مي‌كند: والدين حتما بايد حداقل دو بار در روز (شب‌ها قبل از خواب و صبح بعد از صبحانه) دندان‌هاي كودك را مسواك بزنند. البته بايد دقت داشته باشيد اگر خود كودك دندان‌هايش را مسواك بزند، كافي نيست و اين كار حتما بايد از سوي والدين يا با كنترل دقيق آنها انجام شود. علاوه بر اين، اگر دندان‌هاي كودك را بخوبي مسواك بزنيد و سه سطح دندان را تميز كند، مشكل سطوح بين دندان‌ها حل نخواهد شد؛ پس لازم است حتما از نخ‌دندان هم استفاده كنيد.
به گفته اين متخصص دندانپزشكي كودكان، والدين نبايد انتظار داشته باشند كودكان زير شش سال به‌تنهايي بتوانند به شيوه صحيح و درست مسواك بزنند. با اين حال، براي ايجاد انگيزه و تشويق كودك به مسواك‌زدن، مي‌توانيد پس از پايان كار، مسواك را به او بدهيد تا خودش دندان‌هايش را مسواك بزند و حس خوبي برايش ايجاد شود.
وي با اشاره به اين‌كه مراقبت‌هاي بهداشتي براي حفظ دندان‌هاي شيري فقط به مسواك‌زدن و استفاده از نخ‌دندان محدود نمي‌شود و تغذيه صحيح نيز موضوع مهم ديگري در اين زمينه است، چنين توضيح مي‌دهد: ميكروب‌هاي مولد پوسيدگي، مواد غذايي، زمان و دندان چهار عاملي است كه موجب پوسيدگي دندان‌ها مي‌شود. بنابراين تعداد دفعاتي كه فرد از مواد قندي يا ميان‌وعده‌ها استفاده مي‌كند نيز بسيار مهم است؛ البته منظور از مواد قندي فقط قند و شيريني و شكلات نيست و در كل همه كربوهيدرات‌ها مانند نان، برنج، نشاسته و شير مي‌تواند در بروز پوسيدگي موثر باشد و فقط ميزان پوسيدگي‌زايي اين مواد با يكديگر متفاوت است.
به گفته دكتر رمضاني، بهتر است تعداد ميان‌وعده‌هاي غذايي كودك را تا حدامكان كم كنيد. چون هرچه تعداد دفعات تماس مواد قندي با دندان‌ها كمتر باشد، ميزان پوسيدگي هم كاهش مي‌يابد. علاوه بر اين، مواد غذايي چسبنده و نرم نيز احتمال پوسيدگي را افزايش مي‌دهد و به همين دليل ميزان چسبندگي اين مواد هم اهميت دارد.وي مي‌افزايد: زماني كه هنوز دندان‌ها از لثه بيرون نيامده، والدين مي‌توانند لثه كودك را به كمك يك گاز يا دستمال تميز پاك كنند تا مواد غذايي روي سطح لثه باقي نماند؛ چراكه گاهي همين مواد غذايي، حتي قبل از رويش دندان مي‌تواند موجب پوسيدگي شود. بعد از رويش دندان‌ها هم حتما بايد با استفاده از مسواك، دندان كودك را تميز كرد و اوايل كه تعداد محدودي دندان در دهان كودك وجود دارد، مي‌توان از مسواك‌هاي انگشتي كمك گرفت.
فلورايدتراپي؛ مفيد است يا نه؟
تغذيه صحيح، مسواك دقيق و استفاده از نخ‌دندان بهترين و ساده‌ترين شيوه‌ها براي محافظت از دندان‌هاست، اما دندانپزشكان براي محافظت از دندان‌هاي شيري به شيوه‌هاي مختلفي مي‌توانند به كودكان كمك كنند كه يكي از اين موارد فلورايدتراپي است.
دكتر رمضاني در اين زمينه مي‌گويد: دندانپزشكان به شيوه‌هاي مختلفي از جمله فلورايدتراپي مي‌توانند مقاومت دندان را در مقابل پوسيدگي افزايش دهند. معمولا بهتر است كودكان هر چهار تا شش ماه يك‌بار به دندانپزشك مراجعه كنند تا هم ميزان پوسيدگي دندان‌هايشان كنترل و وضع آنها بررسي شود و هم اين‌كه به كمك فلورايدي كه به صورت موضعي استفاده مي‌شود، احتمال پوسيدگي كاهش يابد. علاوه بر اين، پر‌كردن شيارهاي عميق دندان‌ها هم از ديگر مواردي است كه به مقاوم‌سازي دندان‌ها كمك مي‌كند.
مرواريدهاي كوچك، كي بيرون مي‌آيد؟
يكي از اتفاقات به يادماندني و شيرين براي هر پدر و مادري، دندان درآوردن فرزندش است؛ دندان‌هاي كوچك و ريزي كه از لثه كودك بيرون مي‌زند. براي همين هميشه اين سوال يا شايد دغدغه براي آنها وجود دارد كه تا چه زماني اين دندان‌ها بايد نمايان شود و از چه سني والدين بايد نگران تاخير رويش دندان‌ها باشند؟
دكتر رمضاني در اين‌باره چنين مي‌گويد: رويش دندان‌هاي شيري ميان چهار تا شش ماهگي اتفاق مي‌افتد و در اين مدت اولين دندان شيري در قسمت جلوي فك پايين نمايان مي‌شود. البته شش ماه تاخير يا تقدم در رويش اين دندان‌ها طبيعي محسوب مي‌شود؛ پس ممكن است نوزادي كه متولد مي‌شود، دندان داشته باشد يا يك ماه پس از تولد دنداني از لثه‌اش بيرون بزند. از طرف ديگر، اگر تا يك‌سالگي دنداني نمايان نشود نيز جاي نگراني وجود ندارد؛ البته اين موضوع در شرايطي صدق مي‌كند كه كودك مشكل خاصي نداشته و سالم باشد.
وي تاكيد مي‌كند: بهتر است حتي اگر هيچ مشكلي وجود ندارد نيز هر شش ماه يك‌بار به دندانپزشك مراجعه كنيد تا از بروز مشكلات دهان و دندان پيشگيري شود.
فضا نگه دارنده‌‌ها در جاي دندان‌هاي شيري
دكتر رمضاني با تاكيد بر اين‌كه بايد از دندان‌هاي شيري تا زماني كه جانشين آنها در دهان ايجاد شود بخوبي حفظ و نگهداري كرد، مي‌گويد: چنانچه به هر دليلي دندان شيري كودك بيفتد يا ناچار شويم آن را بكشيم، بايد فضاي آن را حفظ كنيم تا دندان دائم از لثه بيرون بزند.
نيلوفر اسعدي‌بيگي - گروه سلامت