احترام گذاشتن به يك رهگذر، دادن جاي خود به خانمي سالخورده داخل اتوبوس، لبخند زدن به همسايه و...  مهرباني به صفتي كمياب تبديل شده است؛ ويژگي‌اي كه براي آن ارزش خيلي زيادي قائل هستيم.

 اما آيا مي‌دانستيد كه نيكي كردن سبب مي‌شود كه احساس خوبي در شما به‌وجود آيد و حتي با اين عمل در حق خودتان خوبي مي‌كنيد؟ عجيبه نه؟ و با اين حال...

جالب است بدانيد كه مهرباني به مرور زمان چقدر بار معنايي تحقيرآميزي به‌خود گرفته است. وقتي مي‌گوييم « او آدم مهرباني است»، در واقع مي‌توان مترادف‌هاي چون «هالو»، «ضعيف»، «بدون قاطعيت»  يا حتي «فاقد ذكاوت» و«عاري از حس انتقادي» را برداشت كرد. با اين حال نيكي كردن بدون ريا و تظاهر و بدون هيچ چشمداشتي بزرگ‌ترين فضيلت به شمار مي‌رود. اين فضيلت حتي مي‌تواند شما را سالم و سرحال نگهدارد. به همين دليل تا جايي كه مي‌توانيد نيكي كنيد!

مهرباني همان خوشبختي است

بنا به تحقيقي كه در ژاپن روي 175 نفر انجام شده پرسشنامه‌هايي را در اختيار افراد قرار دادند تا از اين طريق به دقت بسنجند تا چه اندازه‌اي نيكي كردن در انگيزه، رفتار و زندگي روزانه آنان نقش دارد. در عين حال‌، از شركت‌كنندگان خواسته شد تا 10 واقعه‌اي كه اخيرا احساس عميقي در آنان به‌وجود آورده و منبع استرس و يا بر عكس شادي بوده است ‌را توصيف كنند.

در آخر، برداشت شخصي اين افراد از خوشبختي به كمك مقياسي كه در نظر گرفته بودند ارزيابي شد و بنا به آن مقياس افراد را به دو گروه تقسيم كردند: گروه اول شامل 81‌نفري مي‌شد كه احساس خوشبختي مي‌كردند و در گروه دوم 94‌نفر قرار داشتند كه كمتر از گروه اول احساس خوشبختي مي‌كردند.

نتيجه به دست آمده حاكي از آن است كه افرادي كه در زندگي روزانه‌شان مهربان‌تر هستند و انگيزه، رفتار و عملكرد روزانه‌شان بر پايه مهرباني و عطوفت است، همان افرادي هستند كه خود را خوشبخت‌تر  از ديگران مي‌دانند. اين افراد همچنين وقايع شادي آور بيشتري را در زندگي تجربه مي‌كنند. از اين‌رو نيكي و محبت نه تنها براي اطرافيان خوشايند است بلكه براي خود فرد نيز منبع نشاط است.

داروي ضد‌استرس

مطالعات متعدد در اين زمينه حاكي از آن است كه محبت‌ اثرات مثبتي برتوليد سروتونين در مغز دارد. سروتونين ناقل شيميايي است كه احساسات را متعادل كرده و كمبود آن موجب اضطراب، تشويش و افسردگي مي‌شود. نقش اكثر داروهاي ضد‌استرس آن است كه به‌طور شيميايي موجب تحريك و توليد سروتونين مي‌شوند تا علائم اندوه و دلتنگي را فرونشانند. همانطور كه دكتر وين دير، روانشناس و مولف كتاب « قدرت نيت» خاطر نشان مي‌كند‌: عمل نيك هر چند ساده نه تنها در فرد نيكوكار بلكه در شخص ذي‌نفع نيز، موجب تحريك و توليد سروتونين مي‌شود.

نكته جالب‌تر آن است كه همين پديده در مغز اطرافيان و افرادي كه شاهد عمل نيك هستند نيز روي مي‌دهد! نيكي كردن تاثير مفيدي بر خلق و خوي فرد نيكوكار، شخص ذي‌نفع و حتي فردي كه تنها شاهد اين عمل بوده است و خلاصه همه افرادي كه با آن در ارتباط هستند مي‌گذارد. به همين دليل تا جايي كه مي‌توانيد نيكي كنيد!

زماني كه نيكي مي‌كنيد در حقيقت در حق خودتان خوبي مي‌كنيد. محبت و از خودگذشتگي موجب آرامش ذهن و مايه خشنودي است. زماني كه خود را نسبت به ديگران با محبت، خيرخواه و دست و دلباز نشان مي‌دهيد، لذت خاصي به شما دست مي‌دهد. اين در حالي است كه لذت و خوشي موجب كاهش ترشح كورتيزول، يكي از هورمون‌هاي استرس، مي‌شود. از اين گذشته، به همين دليل است كه هانس سلي، متخصص غدد و پيشگام در شرح پديده استرس، نيكي كردن را سفارش كرده و از آن به «از‌خودگذشتگي خودخواهانه‌» ياد مي‌كند. به عبارتي ديگر، براي آنكه احساس خوبي داشته باشيد، عمل نيك انجام دهيد.

 بهترين اعتماد به نفس

از نظر منطقي، چنانچه مهرباني موجب خوشحالي بيشتر انسان شود و از افسردگي و استرس او بكاهد، همچنين مي‌بايست سبب شود تا قضاوت بهتري در مورد خودمان داشته باشيم. براي پي بردن به درستي اين موضوع، سونيا ليوبوميرسكي‌، روانشناس دانشگاه استنفورد دانشجويان را به دو گروه تقسيم كرد و از نيمي از آنان خواست تا به‌مدت 10‌هفته، اعمال نيكي چون احترام گذاشتن به ديگران، كمك كردن در شستن ظرف‌ها و غيره انجام دهند. در آخر هفته مشخص شد افرادي كه به‌طور مرتب اعمال نيك انجام داده بودند در مقايسه با افرادي كه هيچ عمل نيكي از آنان سر نزده بود، خلق و خوي بهتري داشتند و بهترين تصوير را از خود در ذهن داشتند.

مراقب مهرباني‌هاي كاذب باشيد!

يكي از استادان دانشگاه فرنچفورت، طي 2 سال واكنش 4000 نفر از اپراتورهايي را كه در يك مركز تلفن مشغول به كار بودند را مورد مطالعه قرار داد. آن دسته از اپراتورهايي كه مجبور بودند به هر جور مخاطبي با مهرباني پاسخگو باشند، بعد از كار استرس بيشتري داشتند، ضربان قلبشان تا مدت زمان زيادي تند مي‌ماند و احتمال افسردگي در آنان بيشتر بود.

از اين حكايت مي‌توان چنين نتيجه‌گيري كرد كه مهرباني خوب است اما تظاهر به مهرباني براي سلامتي زيان آور است.

doctissimo.fr- June 2009

ترجمه سپيده حسينعلي عراقي