با ابداع جديد محققان دانشگاه MIT
آمپول ديگر دردآور نيست
جام جم آنلاين: براي آنهايي كه همواره از شنيدن نام آمپول نگران شده و به اصطلاح مو به تنشان سيخ مي‌شود خبرهاي خوشي در راه است. گروهي از محققان دانشگاه MIT به فناوري نويني دست يافته‌اند كه با استفاده از آن انتقال داروهاي مختلف به بدن بيماران، بدون نياز به سوزن دردآور آمپول صورت مي‌گيرد.
كودكان و حتي برخي از افراد بزرگسال همواره نگراني خاصي نسبت به تحمل درد ناشي از سوزن آمپول دارند و از اين رو محققان زيادي در سراسر جهان روي اين مقوله كار مي‌كنند كه چگونه مي‌توان داروهاي معمولي و مورد نياز براي مقابله با بيماري‌هاي شناخته شده را با روشي جز تزريق سوزن آمپول به زير پوست به بافت‌هاي مورد نياز رساند.

اكنون محققان دانشگاه MIT معتقدند آنچه ارائه كرده‌اند همان چيزي است كه از مدت‌ها پيش دغدغه بسياري از محققان بود.

اين فناوري نوين چيزي نيست جز يك دستگاه جديد كه نه تنها از بعد اقتصادي كاملا مقرون به صرفه است، بلكه براحتي مي‌توان از آن در محيط‌هاي درماني كوچك و محدود نيز استفاده كرد.

مبناي اصلي كار اين دستگاه استفاده از نيروي محركي موسوم به Lorentz است. با تكيه بر اين تكنيك پزشكان و پرستاران مي‌توانند مقادير كاملا مشخصي از داروهاي مختلف را با فشار جت قابل كنترل دستگاه از لوله بسيار باريكي كه از حيث ابعاد با خرطوم بسيار ريز پشه قابل قياس است به عمق مورد نظر پوست بيمار منتقل كنند.

اين در حالي است كه بيمار هيچ‌گونه درد يا سوزشي در ناحيه انتقال دارو به بدنش احساس نمي‌كند و اين همان چيزي است كه محققان از مدت‌ها پيش به دنبال آن بوده‌اند.

در حالي كه فناوري تزريق جت از چند دهه پيش به اين سو جنبه تجاري يافته است، اما در استفاده از اين روش همواره محدوديت‌هايي وجود دارد.

به طور مثال اين روش انتقال مواد، متكي به هوا يا گاز فشرده است كه به اين ترتيب عمل انتقال مواد مختلف در محيط‌هاي گوناگون صورت مي‌گيرد.

اما در اين دستگاه جديد خبري از هوا يا گاز فشرده نيست. زيرا محققان دانشگاه MIT دستگاه مورد نظر را بر اساس سيستمي متشكل از نيروي مغناطيس و جريان الكتريسيته ابداع كرده‌اند.

نيروي محرك Lorentz چيزي نيست جز يك مغناطيس كوچك اما قدرتمند كه به وسيله سيم پيچي كه به پيستون نصب و درون آمپول متصل شده، احاطه شده است.

كل اين مجموعه نيروي مورد نياز براي انجام كار خود را از جريان برق دريافت مي‌كند. اين دستگاه قادر است در مدت يك ميلي‌ثانيه، مقدار مشخصي از دارو را تا يكصد مگاپاسكال فشرده سازد.

نكته جالب توجه اين است كه اين دستگاه مي‌تواند مقادير مشخصي از داروها را با سرعتي كه تقريبا با سرعت حركت امواج صوتي در هوا برابري مي‌كند (يعني حدود 314 متر بر ثانيه) وارد بدن بيمار كند.

گذشته از آن، اين دستگاه به گونه‌اي ساخته شده كه بر اساس نياز پزشكان و با تغيير جريان برق مي‌تواند سرعت انتقال دارو در حين عمل تزريق را كم يا زياد كند.

با‌نسل جديد آمپول‌ها انتقال داروهاي مختلف به بدن بيماران، بدون نياز به سوزن دردآور آمپول صورت مي‌گيرد كه خطر ايجاد جراحت در پوست در زمان انتقال دارو را به حداقل مي‌رساند
محققان اين پروژه براي تنظيم دستگاه و ايجاد تعادل لازم ميان جريان مورد استفاده برق و سرعت انتقال دارو دست به ابتكار عمل جالب توجهي زده‌اند.

آنها نمودارهاي فشار مختلفي براي اين دستگاه طراحي كرده‌اند كه با تكيه بر آن تعادل مورد نياز به دست مي‌آيد.

دستگاه در دو مرحله مختلف كار انتقال دارو به بدن را انجام مي‌دهد كه شامل مرحله پرفشار، ايجاد شكاف در پوست و رسيدن به عمق مورد نظر در آن و در ادامه مرحله جريان كم فشار انتقال دارو مي‌شود كه به اين ترتيب دارو به بافت مورد نظر مي‌رسد.

از آنجا كه كيفيت پوست افراد ممكن است با يكديگر متفاوت باشد، اين امكان نيز فراهم شده است كه با اعمال تغييراتي در تنظيمات دستگاه، فشار متناسب با پوست بيمار انتخاب و سپس عمل انتقال دارو صورت گيرد.

كاترين هوگان از دپارتمان مهندسي مكانيك دانشگاه MIT و از محققان پروژه مي‌گويد: قابليت‌هاي مختلف اين دستگاه، بخصوص امكان تغيير جريان برق و سرعت انتقال دارو از مهم‌ترين جنبه‌هاي اين فناوري نوين به شمار مي‌آيند. تصور كنيد كودك بيماري در برابر شماست و قصد داريد با استفاده از اين روش نوين داروي مورد نظر را به بدنش تزريق كنيد. قطعا در چنين شرايطي به فشار چندان زيادي نياز نخواهيد داشت. حال آن‌كه براي بيماران بالغ اوضاع فرق مي‌كند. اين مزيت مهم مي‌تواند برگ برنده دستگاه در به كارگيري آن در مراكز درماني ويژه كودكان باشد.

يكي ديگر از مزاياي اصلي به كارگيري اين فناوري نوين، به حداقل رساندن خطر ايجاد جراحت در پوست بيمار در زمان انتقال دارو به بدن است. در روش فعلي به‌كارگيري سوزن آمپول، اين امكان وجود دارد كه پوست بيمار به هنگام ورود سوزن دچار جراحات سطحي شود.

اين نگراني بيشتر در كودكان ديده مي‌شود. اما با به‌كارگيري اين دستگاه جديد ديگر خبري از اين نگراني نخواهد بود. بر اساس برآوردهايي كه از سوي مركز كنترل و پيشگري بيماري آمريكا صورت گرفته است، سالانه تا 385 هزار مورد جراحات تصادفي مربوط به تزريق دارو به بيماران با استفاده از آمپول‌هاي فعلي گزارش مي‌شود.

اين آمار تنها مربوط به آمريكاست و بدون شك با در نظر گرفتن آمارهاي جهاني، اهميت استفاده از روش‌هاي نوين نظير دستگاه ساخته شده توسط محققان دانشگاه MIT بيش از گذشته روشن مي‌شود.

محققان دانشگاهMIT به اين نكته نيز اشاره مي‌كنند كه استفاده از اين روش براي آن دسته از بيماراني كه مجبورند در طول هفته چند بار عمل تزريق دارويي را انجام دهند مزاياي ملموس‌تري دارد.

گذشته از آن، اين محققان توصيه مي‌كنند آن دسته از بيماراني كه بر اساس مجوز صادر شده از سوي پزشك خود به تنهايي عمل تزريق دارو را انجام مي‌دهند بتدريج به اين روش نوين روي آورند تا نگراني مزمن ناشي از تحمل درد سوزن در آنها از ميان برود.

گرچه اين روش نوين مزاياي قابل توجهي در مقايسه با روش‌هاي فعلي دارد اما برخي اين پرسش را مطرح مي‌كنند، آيا از اين تكنيك جديد مي‌توان در انتقال دارو به نقاط حساس بدن نظير چشم‌ها نيز بهره برد؟ محققان دانشگاه MIT براي ايجاد اطمينان لازم در افرادي كه چنين فناوري‌هايي را دنبال مي‌كنند دست به انجام آزمايش‌هاي جالب توجهي زده‌اند.

آنها با استفاده از اين دستگاه داروهاي خاصي را مستقيما به شبكيه چشم چند بيمار تزريق كرده‌اند.

همچنين آنها از اين روش براي انتقال دارو به بافت‌هاي بسيار حساس گوش مياني و داخلي نيز استفاده كرده‌اند، حال آن‌كه در حال حاضر با استفاده از آمپول‌هاي فعلي چنين كاري عملا بسيار خطرناك است.

يكي ديگر از نكات جالب توجه اين فناوري نوين، امكان تزريق داروهايي است كه نه به شكل مايع بلكه در قالب پودر هستند.

اين مزيت بخصوص در كشورهاي درحال توسعه كه هزينه‌هاي مربوط به نگهداري (خنك نگاه داشتن) واكسن‌ها بالاست بيشتر به چشم مي‌آيد.

در حالي كه سالم نگه داشتن واكسن‌هاي مايع كار پرهزينه و حساسي است، استفاده از اين داروها به شكل پودر تقريبا هزينه‌اي به همراه ندارد. از اين رو محققان استفاده از اين تكنيك نوين در نقاط مختلفي از جهان از جمله نواحي فقيرنشين آفريقا را توصيه مي‌كنند.

مترجم: مهدي پيرگزي
منبع: Gizmag