جشن تولد 105 سالگي
پروين ادبيات ايران
جام جم آنلاين: جشن تولد 105 سالگي پروين ادبيات ايران در حالي شامگاه دوشنبه به ميزباني كتابخانه ملي ايران برگزار شد كه بزرگان ادبيات از جمله سيروس شميسا، ميرجلال‌الدين كزازي، اصغر دادبه و رئيس انجمن آثار و مفاخر فرهنگي در گراميداشت پروين اعتصامي حضور داشتند.

دكتر اصغر دادبه نخستين سخنران اين مراسم بود كه در ابتدا شعري از پروين اعتصامي خواند و او را يكي از شاعران متفكر و انديشمند معاصر معرفي كرد.

دادبه گفت: هيچ شاعر بزرگي نيست كه داراي جهان‌بيني نباشد،‌ فيلسوف نباشد و به پاسخ‌هاي جدي پاسخ نگويد. پروين هم از اين قاعده مستثنا نيست و در اشعار خود به دنبال ايجاد زيبايي صرف نيست و در پس هر كلام خود انديشه‌اي دارد.

دادبه به فضايي كه پروين اعتصامي در آن رشد يافته بود و شعر مي‌سرود، اشاره كرد و گفت:‌ در روزگاري كه پروين زندگي مي‌كرد، جنگ بين كهنه و نو در جامعه وجود داشت اما او مانند سقراط حكمت را از آسمان به زمين آورد. البته از او انتظار نخواهيم داشت كه مانند فيلسوفان جهان‌بيني از نوع متفكران بزرگ ارائه دهد.

اين پژوهشگر افزود: پروين گرچه زندگي تلخي داشت، اما همواره درد جاودانگي داشت و در حوزه‌ زندگي فردي نيز دردمند بود.

مكتب پروين

در ادامه‌ اين مراسم سيروس شميسا مقاله‌اي با عنوان «حوزه‌هاي سكوت در شعر پروين» ارائه داد كه بر حكمت شعر پروين و ارائه پند و اندرز تاكيد داشت.

اين استاد دانشگاه با اشاره به نظريات و آراي منتقدان ادبي گفت:‌ در ادبيات فارسي چندين حوزه‌ سكوت وجود دارد، البته هر سكوتي معنادار نيست. در بررسي اشعار پروين اعتصامي مي‌بينيم كه او در هر سه حوزه فردي، ‌سياسي و تجددخواهي سكوت كرده است.

اين استاد دانشگاه افزود: مي‌توان گفت ‌مكتب شعر پروين اعتصامي كلاسيسيزم است كه بارزترين وجه اين مكتب، پند و اندرز است. شعر پروين پر از پند و اندرزهايي است كه در حوزه‌ عرفاني هم مي‌تواند تعميم پيدا كند؛ اما غالبا در جهت فرهنگ و ذهنيت عامه قرار دارد.

شميسا تاكيد كرد: شخصا پروين را شاعري بزرگ مي‌دانم، با اين تذكر كه بزرگان را بايد در كليت ديد؛ نه در جزئيات‌شان.

زندگي عارفانه

اما حجت‌الاسلام محمدجواد ادبي، رييس انجمن آثار و مفاخر فرهنگي با رويكرد به عرفان اسلامي به تحليل آثار پروين اعتصامي پرداخت و گفت: شعر و نگاه پروين اعتصامي را نزديك به عرفان مي‌دانم؛ پروين زندگي عارفانه داشت و به همين دليل هم شعرهايش ماندگار شده است.

وي افزود: پروين توانسته از يقين هوشيارانه و بيداري ضميرش استفاده كند كه از اين حيث مي‌تواند براي جوانان و بخصوص بانوان ما يك الگو و معيار باشد؛ معياري كه اعتقاد و باور ديني در آن موج مي‌زند.

فرزند بالابلند ايران

ميرجلال‌الدين كزازي ديگر سخنران اين مراسم بود كه در سخناني پروين اعتصامي را يكي از فرزندان برومند و بالابلند ايران‌زمين خواند و گفت: پروين، سخنوري است كه سروده‌هاي او در زمان زندگي‌اش بر سر زبان‌ها روان شده است و ما كمتر سخنوري را مي‌شناسيم كه از اين بخت برخوردار باشد.

اين استاد زبان و ادبيات فارسي و پژوهشگر، ويژگي دوم پروين اعتصامي را زنده كردن شيوه‌ «چالش‌سرايي» يا همان «مناظره» دانست و اضافه كرد: چالش‌سرايي از شيوه‌هاي بسيار كهن در ادب و فرهنگ ايران بوده و او تنها سخنوري است كه بخشي از يادگارهاي ادبي خود را به اين شيوه‌ اختصاص داده است.

رونمايي از خوشه پُربار پروين

علي دهباشي به عنوان آخرين سخنران، يكي از دلايل دعوت شدنش به اين مراسم را انتشار نخستين مجموعه‌ درباره‌ شعر پروين در 20 سال گذشته عنوان كرد و گفت:‌ طي اين 20سال، ويرايش من از اين كتاب ادامه پيدا كرد و هم‌اكنون به سه جلد رسيده است.

او گفت:‌ پروين اعتصامي به خاطر طرفداري از مظلومان و ظلم‌ستيزي سال‌ها در محاق قرار گرفته است؛ ولي اين روزها در حال توجه به آثار او هستيم.

در اين مراسم به‌مناسبت سالروز تولد پروين اعتصامي از كتاب «خوشه پربار پروين ادب» نوشته عبدالعلي قاسمي رونمايي شد.

زينب مرتضايي‌فرد -‌ جام‌جم