ایسنا/آذربایجان شرقی ماه رجب؛ ماه توحید و هم‌نشینی با محبوب و موسم نجوا و سخن گفتن با حضرت دوست و بندگی خالصانه خداوند است تا دل‌های خود را از از زنگارهای گناه و غفلت بزداییم و برای ورود به ضیافت الهی، رمضان المبارک، آماده شویم.

نسیم ماه رجب از راه می‌رسد و دل‌های بندگان خدا را نوازش می‌دهد و در گوش سالکان کوی دوست چنین زمزمه می‌کند که ای در راه ماندگان و ای کسانی که بازی روزگار، دل‌های شما را به خود مشغول ساخته؛ اینک زمانی است که پروردگار مهربان بیشتر از هر زمان دیگری به دنبال بهانه است تا محرومان را به صراط مستقیم رهنمون کرده و غافلان را از خواب دنیای زودگذر بیدار کند تا شاید برای آخرت خود توشه‌ای فراهم کنند.

رَجَب یا رَجَب المُرَجَّب هفتمین ماه از ماه‌های قمری و نخستین ماه از ماه‌های حرام و یکی از پرفضیلت‌ترین ماه‌های سال است به طوری که پروردگار عظیم الشان این ماه را در میان بهترین ماهها معرفی کرده است. ماه رجب، ماه ولایت و امامت، ماهی است که رحمت گسترده الهی بر بندگانش جاری می‌شود که رسول خدا(ص) در این خصوص می‌فرماید: 
«الا ان رجب و شعبان شهرای و شهر رمضان شهر امتی الا فمن صام من رجب یوما ایمانا و احتسابا استوجب رضوان الله الاکبر و اطفی صومه فی ذلک الیوم غضب الله و اغلق عنه باب من ابواب النار ولو اعط مثل الارض ذهبا ما کان بافضل من صومه و لایستکمل اجره بشی ء من الدنیا دون الحسنات اذا اخلص لله عزوجل، له اذا امسی عشر دعوات مستجابات».

"هان! ماه رجب و ماه شعبان دو ماه من هستند و ماه رمضان ماه امتم. آگاه باشید، هر که یک روز از ماه رجب را با ایمان و اخلاص روزه بگیرد، مستوجب رضوان بزرگ الهی می‌شود و روزه‌اش در آن روز بی‌گمان خشم خداوند را فرو می‌نشاند و دری از درهای دوزخ را بر روی خویش می‌بندد و اگر به اندازه گستره زمین، زر به او داده شود برتر از روزه‌اش نخواهد بود و پاداش این روزه هرگز با حسنات دنیوی قابل مقایسه نیست جز این که باید اخلاص داشته باشد و برای تقرب به خدای عزوجل انجام داده باشد و همانا شب هنگام، ده دعایش مورد استجابت قرار می‌گیرد".

اعمال مشترک ماه رجب

اعمالی که در اینجا نوشته شده است، مختص روز خاصی نیست بلکه در تمامی روزهای ماه رجب از اهمیت بالایی برخوردارند؛
۱- گفته شده است، در تمام ماه رجب، این دعا را بخوانید:

«یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَة؛‌ای که مالک حاجات خواستارانی و ‌ای که نهاد خاموشان دانی برای هر خواسته ای، مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتیدٌ. اللّهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَةُ واَیادیکَ الفاضِلَةُ؛ از جانب تو گوشی شنوا و پاسخی آماده است خدایا به حق وعده‌های راستت و نعمت‌های بسیار، وَ رَحْمَتُکَ الواسِعَةُ فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَآلِ محمد؛ و رحمت وسیعت از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمد، واَنْ تَقْضِیَ حَوائِجی لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ؛ و حوایج دنیا و آخرتم را برآوری که به راستی تو بر هر چیز توانایی».

۲- همچنین به فرموده رسول خدا(ص) هر شخصی در ماه رجب ۱۰۰ مرتبه بگوید «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و در آخر صدقه‌ای کنار بگذارد، خداوند مغفرت و رحمت در کارش نصیب می‌کند و هر کس ۴۰۰ مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد و نیز فرموده‌اند هر شخصی هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» در ماه رجب بگوید، حسنات و ثواب فراوانی از سوی خداوند بر او نوشته می‌شود.

۳- نقل شده است در طول این ماه هزار مرتبه بگویید «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَ الاْکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ» تا خداوند رحمان و رحیم آمرزشش را برایتان نشان دهد.

۴- «سیّد بن طاووس» در «اقبال» فضیلت زیادی برای خواندن سوره «قل هو الله احد» در ماه رجب نقل کرده است و از رسول خدا(ص) روایت کرده که هر کس در ماه رجب با نیتی خالص، ۱۰ هزار بار سوره «قل هو الله احد» را بخواند، در حالی که مثل روزی که از مادر متولد شده و از گناه مبرا شده است وارد عرصه‌ی قیامت می‌شود و ۷۰ فرشته از او استقبال کرده و به او وعده بهشت را می‌دهند.

اعمال مخصوص لیلة الرّغائب (شب آرزوها)

اولین شب جمعه ماه رجب را شب آرزوها یا لیلة الرغائب نامیده‌اند که فضیلت‌های زیادی برای آن در روایات آمده است. آن چنان که روایت داریم در این شب درهای رحمت الهی به روی زمینیان باز شده است و در بزم دعا و نیایش زمینیان، عرشیان نیز خود را رسانده و حضور پیدا کردند تا سهمی از این برکت ببرند. در روایتی که از رسول خدا درباره فضیلت ماه رجب بیان شده است، حضرت فرمودند: «از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» نامیدند.»

از سوی رسول خدا (ص) اعمال این شب به این کیفیت بیان شده است که روز پنجشنبه اول ماه را روزه بگیرید و به محض رسیدن شب جمعه، میان نماز مغرب و عشا ۱۲ رکعت نماز بگذارید (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن، یک مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «إنا انزلناه» و ۱۲ مرتبه «قل هو الله احد» را بخوانید. پس از اتمام نماز ۷۰ مرتبه بگویید «أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد النَّبِیِّ الاُْمِّیِّ وَ عَلی آلِهِ» آنگاه به سجده می‌روید و ۷۰ بار بگویید «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» و بعد سر از سجده برمی‌دارید و ۷۰ بار می‌گویید «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِیُّ الاْعْظَمُ» بار دیگر نیز به سجده بروید و ۷۰ مرتبه بگویید «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجتتان را درخواست کنید.

در فضیلت این اعمال رسول خدا (ص) فرمودند «کسی که چنین نمازی را بخواند، خداوند همه گناهانش را بیامرزد...»
تاکید بسیاری در انجام «عمره»، در ماه رجب شده است چرا که فضیلت بسیاری دارد. بر اساس روایات اهل بیت(ع) فضیلت «عمره» در ماه رجب نیز ردیف حج (تمتع) است.
از امام صادق (ع) روایت شده است «اَفْضَلُ الْعُمْرَةِ، عُمْرَةُ رَجَب؛ با فضیلت‌ترین عمره، عمره در ماه رجب است».

اعمال مخصوص برای شب سیزدهم ماه رجب

به فرموده امام صادق(ع) «خداوند به این امت سه ماه ارزشمند بخشیده است که به امت‌های پیشین عطا نکرده بود و آن ماه‌ها، رجب، شعبان و ماه رمضان است و سه شب نیز به این امت عنایت کرد که به امت‌های قبل نبخشیده بود و آن شب‌های سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنین سه سوره به این امت عطا کرد که به امّت‌های سابق نداده بود و آن سوره‌های «یس»، «مُلک» و «توحید» است، از این رو هر کس که میان این سه فضیلت جمع کند، میان بهترین عطاهای این امّت جمع کرده است».

پرسشی از امام (ع) شد که «چگونه می‌توان میان آن‌ها جمع کرد؟»
ایشان فرمود «در لیالی بیض(سه شب مزبور) در این سه ماه نماز بخواند. به این صورت که در شب سیزدهم، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی پس از سوره «حمد» این سه سوره (یس، ملک و توحید) را بخواند، و در شب چهاردهم، چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند و در شب پانزدهم، شش رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و همان سوره‌ها را در هر رکعت بخواند.

از آثار و برکت این نمازها امام(ع) فرمودند:
«هر کس چنین کند فضیلت این سه ماه را به دست آورده و خداوند همه گناهانش را جز شرک می‌آمرزد».

روز سیزدهم ماه رجب، ولادت امیرالمؤمنین، علی(ع) است و اولین روز از ایام البیض است. در این روز و دو روز بعد، روز گرفتن توصیه شده است چرا که ثواب بسیاری دارد و هر کس که بخواهد عمل «امّ داوود» را انجام دهد باید این روز را روزه بدارد.

اعمال روز چهاردهم ماه رجب

پاداش فراوانی برای روزه گرفتن در این روز مقرر شده است در روایتی از رسول خدا (ص) می‌خوانیم «هرکس که روز چهاردهم ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند پاداشی به وی عنایت کند که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلبی خطور کرده باشد...»

اعمال پانزدهمین شب و روز ماه رجب

از این شب به بزرگی یاد شده است و انجام اعمالی در این شب ارزش بسیار بالایی دارد که به شرح زیر است:

غسل، شب زنده داری و احیا، خواندن زیارت امام حسین(ع) چراکه در بسیاری از روایات در شب و روز نیمه رجب مورد سفارش زیادی قرار گرفته است، خواندن شش رکعت نماز (هر دو رکعت با یک سلام) و در هر رکعتی «حمد»، «یس»، «ملک» و «توحید» خوانده شود، بجا آوردن ۳۰ رکعت نماز، که در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و ۱۰ مرتبه سوره «توحید» خوانده شود، خواندن۱۲ رکعت نماز (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار «حمد» و یک بار «سوره» را می و پس از پایان نمازها هر یک از سوره‌های «حمد»، «فلق»، «ناس»، «توحید» و «آیة الکرسی» و همچنین سوره «قدر» را چهار مرتبه خوانده می‌شود و پس از آن، چهار مرتبه گفته می‌شود «سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لاَ اِلهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَر، سپس می‌گویی:أللّهُ أللّهُ رَبِّی، لا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً، ما شاءَ اللهُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ».

اعمال امّ داوود

از با اهمیت‌ترین اعمالی که در روز نیمه رجب یعنی پانزدهم رجب، اجر و پاداش زیادی دارد عمل و دعای «ام داوود» می‌باشد که بنابر روایت از علامه مجلسی «شیخ صدوق، سیدبن طاووس شیخ طوسی» با استناد به روایات معتبر به نقل آن پرداخته‌اند.
اگر کسی حاجت یا نیازی داشته باشد یا بخواهد از شر دشمنان خود خلاص شود یا برای برطرف کردن غم و اندوهش می‌تواند یه دعای ام داوود متوسل شود. (به گفته‌ی «علامه مجلسی» در کتاب «زاد المعارف» بارها این عمل به اثبات رسیده است).

اعمال شب بیست‌وهفتم ماه رجب

شب بیست‌وهفتم مصادف با شب بعثت رسول اکرم (ص) است که همه‌ی روزهای ماه رجب بسیار ارزشمند هستند از جمله شب مبعث پیامبر اکرم که شب بسیار پر خیر و برکت و مهمی است.

این شب نیز دارای اعمالی است که انجام آن‌ها با ثواب و پاداش زیادی همراه است و همچنین بجا آوردنشان مستحب می‌باشد.
غسل کردن، در کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی سخنی از امام جواد(ع) را روایت می‌کند که آن حضرت فرمود در ماه رجب شبی وجود دارد که از تمام آنچه که خورشید بر آن می‌تابد بهتر و نیکوتر است و آن شب بیست‌وهفتم ماه رجب است که در بامداد این شب رسول اکرم به پیامبری برگزیده شدند و از ما مسلمانان هر کس در این شب عملی انجام دهد به اندازه‌ی ۶۰ سال اجر و پاداش دریافت خواهد کرد.

از امام جواد سوال کردند کدام عمل در شب بعث از ثواب بیشتری بر خوردار است؟
فرمودند بعد از اینکه نماز عشا را به جا آوردی و در وقت خواب، خوابیدی قبل از نیمه شب یا بعد از نیمه‌ی شب از خواب بلند شو و ۱۲ رکعت نماز بخوان. در هر رکعت، ابتدا سوره‌ی «حمد» و یک سوره از سوره‌های کوچک مفصل را بخوان و بعد در هر دو رکعتی که سلام را دادی بنشین و هفت مرتبه سوره‌ی «حمد» و هفت مرتبه «معوذتین» یعنی سوره‌های «ناس و فلق» و سوره‌های «توحید» و «کافرون» و سوره «قدر» و «آیت الکرسی» را هر کدام هفت بار بخوان و بعد هر خواسته‌ای از خداوند مهربان داشتی طلب کن تا خداوند مهربان نیز خواسته‌ات را اجابت کند، دوازده رکعت نماز و زیارت حضرت علی(ع) از جمله اعمال این روز هستند.

اعمال روز بیست‌وهفتم ماه رجب

امام صادق(ع) در روایتی روز مبعث را از بزرگترین و پاکترین عیدها معرفی کرده است حکمای دینی ما برای این روز اعمال خاصی نقل کرده‌اند از جمله:

غسل کردن، روزه گرفتن، صلوات فرستادن، زیارت امام علی و پیامبر اکرم (ص)، به جا آوردن ۱۲ رکعت نماز که از «ریّان بن صلت» روایت می‌کند امام محمد تقی(ع) وقتی که در بغداد سکونت داشتند روز پانزدهم رجب را همراه با اصحابشان روزه می‌گرفتند و بعد می‌فرمودند ۱۲ رکعت هم نماز به جا بیاورید و سوره‌های «حمد و سوره» را بخوانید و وقتی که نمازتان تمام شد سوره‌های حمد و توحید و معوذتین «فلق و ناس» را چهار بار بخوانید و بعد چهار بار بگویید «لا اِلهَ اِلاَّالله و اللهُ اَکبَرُ، وَسُبحانَ اللهِ وَالحَمدُلِلّه، وَلا حَولَ و لاقُوهِ اِلابالله العَلی العَظیم و چهار دفعه «اللهُ اللهُ رَبِّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْا» و چهار بار لا اُشْرِکُ ِبربی اَحداً» را 

اعمال آخرین روز ماه رجب

در روز آخر ماه رجب نیز بهتر است که نماز جناب سلمان ادا شود. البته روزه گرفتن نیز در این روز از اجر بسیاری برخوردار است. امام رضا(ع) در این مورد فرموده‌اند «خداوند گناهان بنده‌ای را که در روز آخر ماه رجب روزه بگیرد را مورد آمرزش و بخشش قرار می‌دهد».

ماه رجب،؛ ماه گشایش درهای رحمت الهی

یک کارشناس مذهبی در خصوص ماه رجب به ایسنا می‌گوید: ماه مبارک رجب به ماه رجب الاصب معروف بوده که الاصب به معنای ریزش است یعنی رحمت خداوند بر بندگان نازل شده و خداوند درهای خود را به روی بندگانش باز کرده است.
حجت الاسلام محمود هادی ادامه می‌دهد: در جلد دوم کتاب «اقبال الاعمال» از پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره فضیلت ماه رجب نقل می‌شود که «خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را قرار داده است که اسمش داعی است؛ وقتی ماه رجب وارد می‌شود، فرشته‌ای که در آسمان هفتم است هر شب از ماه رجب تا به صبح ندا می‌دهد «خوشا به حال ذاکرین، خوشا به حال اطاعت‎کنندگان» خداوند نیز می‌گوید؟ من همنشین کسی هستم که با من بنشیند. من اطاعت می‌کنم از کسی که از من اطاعت کند. هر که از من طلب غفران کند، او را می‌آمرزم.»
او اضافه می‌کند: اعمال ماه رجب بسیار زیاد است اما شاخص‌تربن اعمال آن استغفار است که باید  به‌صورت استغفار قلبی و  لسانی با بیان ذکر «استغفرالله ربی و اتوب علیه» باشد و دومین عمل، روزه ماه رجب است که فضیلت بی‌نظیری برای آن روایت شده است همچنین خواندن برخی از اذکار مانند ذکر «لا اله الی الله» و سوره مبارکه توحید فوق العاده تاکید شده است. 

این دکترای الهیات با بیان اینکه سیزدهمین روز از ماه رجب، ولادت امام علی و بیست‌وهفتمین روز آن مبعث رسول اکرم (ص) است، خاطرنشان می‌کند: نکته مهم اینکه در ماه رجب به برخی از رویدادهای خاص نیز پرداخت شده است که یکی از آنها شب لیلة الرغایب یا اولین شب جمعه ماه رجب است که بسیار  پر فضیلت بوده و در کشور ما نیز به شب آرزوها مشهور است که در این شب تمامی ملائک در کنار بیت الهی جمع می‌شوند و می‌گویند خدایا حاجت داریم که همه‌ی افرادی که در ماه رجب روزه می‌گیرند را ببخشای.
به گزارش ایسنا، او در پایان تاکید می‌کند: امیدوارم با انجام اعمال و ذکر دعاهای یاد شده در این ماه بتوانیم در محضر خداوند روسفید باشیم و از جمله بندگان صالح خداوند محسوب شویم.