آیت الله جوادی آملی گفت: منشأ جاهلیت جَهلا تکاثر هست که در برابر کوثر موضع می‌گیرند. کسی که با مسامحه، بی‌تفاوتی و بی‌عُرضگی بخواهد جامعه را اداره کند به او می‌گویند اهل دُهن و وهن است.

به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله جوادی آملی در ادامه سلسله جلسات درس تفسیر خود، به شرح آیات سوره مبارکه قلم پرداخت و بیان داشت: گذشته از اینکه عناصر محوری سوره مبارکه «قلم» اصول دین و خطوط کلّی اخلاق و حقوق است، خداوند در این سوره مبارکه، شرایط جامعه جاهلی را ترسیم می‌کند و کیفیت انتقال جامعه جاهلی به جامعه عقلانی را نیز بیان می‌کند.

وی ادامه داد: از مهمترین خصوصیت‌های جامعه جاهلی این است که هم در برابر مکتب می‌ایستند و هم در برابر آورنده مکتب! و منشأ جاهلیت جَهلا تکاثر هست که در برابر کوثر موضع می‌گیرند. خداوند می فرماید در این جامعه کسانی هستند که نه تنها کاذب هستند، مکذّب وحی هستند، مکذّب آورنده وحی هستند، اینها مکذّبین هستند از نظر عقیده و خودشان هم با مسامحه‌کاری زندگی را پیش می‌برند، دلشان هم می‌خواهد معاذالله مکتب، مکتب مسامحه‌کاری باشد و آورنده مکتب هم مسامحه‌کار باشد. کسی که با مسامحه، بی‌تفاوتی و بی‌عُرضگی بخواهد جامعه را اداره کند به او می‌گویند اهل دُهن و وهن است، می فرماید ﴿وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیدْهِنُونَ﴾؛ «دُهن»؛ یعنی روغن، «وهن»؛ یعنی سستی. اصلاح ماست مالی و روغن مالی و شیره مالی از همین سنخ است.

وی با اشاره به بیان حضرت امیر در نهج البلاغه ابراز داشت: در بیانات نورانی حضرت امیر هم هست که حضرت با سوگند یاد کرد، فرمود: «مَا عَلَی مِنْ قِتَالِ مَنْ خَالَفَ الْحَقَّ وَ خَابَطَ الْغَی‏ مِنْ إِدْهَانٍ‏ وَ لَا إِیهَان‏»؛ قسم به خدا من اهل روغن‌مالی و ماست‌مالی و شیرمالی نیستم که دین را و جامعه را و حکومت را بخواهم اسلام‌مالی کنم. این نیست، حواستان جمع باشد.

آیت الله جوادی آملی در بیان دیگر آثار و ویژگی های جامعه جاهلی از منظر قرآن کریم خاطرنشان کرد: فرمود اینها مکذّب‌ هستند، دلشان می‌خواهد با مسامحه حکومت بکنی و ﴿وَ لاَ تُطِعْ کُلَّ حَلاَّفٍ﴾، مرتّب سوگند یاد می‌کنند، مَهین هم هستند، پَست هستند، خوار هستند، ﴿هَمَّازٍ﴾ هستند؛ بدگو و بد دهن هستند، ﴿مَشَّاءٍ بِنَمیمٍ﴾ هستند؛ اهل نمیمه هستند، سخن‌چین هستند، راست را با دروغ و دروغ را با راست مخلوط کرده، از جایی به جای دیگر منتقل می‌کنند؛ ﴿مَنَّاعٍ لِلْخَیرِ﴾ هستند؛ نه خودشان کار خیر می‌کنند، و نه به دیگران اجازه کار خیر می دهند، ﴿مُعْتَدٍ أَثیمٍ﴾؛ اهل تعدّی و اهل تجاوز هستند و اهل اثم و معصیت و گناه هستند. این آثار جاهلیت است. لذا به پیامبر فرمود حرف‌های اینها را گوش نده! و پیشنهادهای اینها را نپذیر. اینها بدخو و خشن هستند و دستشان برسد اهل ترور و کشتن هستند؛ ﴿عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِکَ زَنیمٍ﴾.

وی ادامه داد: فرمود منشأ همه این بدخویی‌ها و بدخُلقی‌ها، داشتن امکانات، ثروت و تکاثر است: ﴿أَنْ کانَ ذا مالٍ وَ بَنینَ﴾، اینها چون مال و بنون دارند، حلّاف، مَهین، نمّاء، مشّاء، معتد، عتُلّ و زنیم هستند، در سوره مبارکه «مؤمنون» نیز فرمود اگر کسی مال دارد، ما به او مال دادیم، او خیال نکند که این خیر است؛ داشتن مال و بنون، ذاتاً خیر نیست، بلکه یک آزمون الهی است.

عباس بنشاسته