آلرژي يك نوع واكنش ايمني در بدن افراد است كه در اثر مواجهه با ماده‌اي حساسيت‌زا يا آلرژن بروز مي‌كند. اين مواجهه ممكن است از طريق تنفس، خوردن، تماس پوستي يا تزريق ماده آلرژن به بدن رخ بدهد. اين مشكل، كوچك و بزرگ نمي‌شناسد و افراد در هر سني ممكن است به آن دچار شوند.
تشخيص حساسيت در كودكان معمولا سخت است چون آنها نمي‌توانند حالاتشان را دقيق بيان كنند و معمولا والدين علائم ظاهري آنها را با سرماخوردگي اشتباه مي‌گيرند به همين دليل با دكتر وحيد قبادي دانا، متخصص نوزادان و داراي بورد تخصصي دانشگاه علوم پزشكي تهران گفت‌وگويي در اين زمينه داريم .
تا به حال نام سلام آلرژيك را شنيده‌ايد؟
دكتر قبادي دانا درباره رفتارهاي خاص كودكان آلرژيك مي‌گويد: چند رفتار مشخص اغلب در بچه‌هاي آلرژيك ديده مي‌شود كه يكي از علائم آلرژي آبريزش يا گرفتگي مداوم بيني است. بچه‌هاي مبتلا به آلرژي بيني به خاطر آبريزش و خارش بيني با كف دست بيني‌شان را به سمت بالا مي‌مالند كه موجب ايجاد چين پوستي روي پل بيني مي‌شود. اين رفتار به سلام آلرژيك معروف است. از ديگر علائم بيماران خارش گلو است. افرادي كه دچار اين علامت هستند با ماليدن سريع زبان روي سقف دهان حالتي موسوم به قد قد آلرژيك را ايجاد مي‌كنند.
وي تصريح مي‌كند: علامت ديگر تغيير رنگ خاكستري، آبي تا ارغواني زير پلك تحتاني بوده كه با احتقان و پرخوني وريدي زير چشم‌ها مرتبط است. بسياري از والدين اين حالت را نشانه‌اي از كم‌خوني فرزندشان تلقي مي‌كنند، در حالي كه اين كودك نه‌تنها از آنمي رنج نمي‌برد بلكه آلرژي موجب ايجاد اين چهره در فرد شده است.
به گفته اين متخصص نوزادان يكي ديگر از علائم آلرژي، كونژنكتيويت آلرژيك بوده كه معمولا دو طرفه است. در اين حالت چشم‌ها دچار پرخوني و قرمزي و در برخي موارد دچار ادم (ورم) مي‌شوند و وجود خارش در چشم‌ها باعث ماليدن و خاراندان چشم‌ها توسط بيمار مي‌شود. اين شرايط در صورت تداوم و عدم درمان و تكرار تروما به چشم مي‌تواند باعث ايجاد قوز قرنيه (كراتوكونوس) شود. از علائم ديگر مي‌توان از تنفس دهاني به علت انسداد راه‌هاي هوايي نام برد. تنفس دهاني خود مي‌تواند باعث خشكي لب‌ها و دهان شود و هنگام خواب مادران معمولا شاهد خر خر كردن كودكشان هستند.
وي مي‌افزايد: عطسه‌هاي پشت‌سر هم و ناگهاني كه واقعا بيمار و اطرافيانش را دچار كلافگي و ناراحتي مي‌كند از ديگر علائم بيماران دچار آلرژي است. بيماران مبتلا به آلرژي‌هاي پوستي در اثر مراجعه با آلرژين‌ها دچار التهاب پوستي مي‌شوند. كم نيست شمار مادراني كه با ديدن التهاب پوست بدن فرزندانشان تصور مي‌كنند آنها به بيماري‌هايي همچون سرخك، سرخجه يا آبله مرغان مبتلا شده‌اند، در حالي كه ضايعات در واكنش به داروهايي همچون سفكسيم يا كوتريموكسازول ايجاد شده است.
كودكان مبتلا به آلرژي پوست‌هايي خشك دارند
دكتر قبادي مي‌افزايد: شايع‌ترين ضايعه پوستي در بچه‌هاي آلرژيك خشكي پوست است كه خصوصا روي گونه‌ها يا سطح اندام‌ها مشاهده مي‌شود. همچنين در صورت مشاهده كف دست و پا در برخي بيماران آلرژيك برجستگي و وضوح بيشتر خطوط كف دست و پا جلب‌نظر مي‌كند.
به گفته او آلرژي غذايي كه بيشتر در شيرخواران و بچه‌هاي كوچك شايع است در بسياري موارد علائم پوستي به صورت كهير ايجاد مي‌كند كه با فشار پوستي محو شده و دوباره ظاهر مي‌شوند. اين ضايعات كهيري معمولا روي بدن حركت كرده و با گذشت زمان محو شده و در جايي ديگر دوباره ظاهر مي‌شوند. كهيرها معمولا خارش دارند و بچه را بي‌قرار مي‌كنند.
او مي‌افزايد: آسم يكي از بيماري‌هاي مهم و شايع آلرژيك است كه در بسياري موارد خود را با خس‌خس سينه يا سرفه‌هاي مزمن روزانه يا شبانگاهي و تنگي نفس و تنفس تند و سريع در هنگام استراحت نشان مي‌دهد. اگر كودك دچار سرفه‌هايي است كه با درمان‌هاي رايج خوب نشده و بخصوص اگر در اثر فعاليت ورزشي يا بازي، خنديدن و قهقهه زدن و مواجهه با هواي سرد دچار حملات سرفه شده يا هنگام شب از شدت سرفه از خواب بيدار مي‌شود حتما بايد به پزشك مراجعه و براي درمان اقدام كنند.
نسبت حساسيت با سابقه خانوادگي
دكتر قبادي دانا با بيان اين كه معمولا سابقه خانوادگي آلرژي در بيماران مبتلا وجود دارد، مي‌گويد: طبق آمار، اگر يك والد مبتلا به آلرژي باشد خطر بروز آلرژي در هر يك از كودكان خانواده حدود 50 درصد است. همچنين اگر هر دو والد مبتلا به بيماري‌هاي آلرژيك باشند خطر بروز بيماري آلرژيك در هر يك فرزندان تا 66 درصد افزايش مي‌يابد. يعني اگر پدر و مادر يا هر دوي آنها از بيماري رينيت آلرژيك رنج مي‌برند، احتمال بروز آلرژي و بخصوص رينيت آلرژيك در فرزندان خانواده افزايش مي‌يابد.
اين متخصص نوزادان هشدار مي‌دهد: كودكان آسمي تشخيص داده نشده معمولا دچار تنگي نفس و محدود شدن فعاليت بدني و بازي با همسالان خود هستند.
گوش درد، نشانه احتمالي حساسيت
دكتر قبادي توضيح مي‌دهد كه يكي ديگر از علائم كودكان آلرژيك ابتلا مكرر آنها به سينوزيت و نيز عفونت گوش مياني است. اين بيماران پس از يك دوره دريافت آنتي‌بيوتيك مناسب بهبود مي‌يابند، اما با گذشت مدت زماني كوتاه مجددا مبتلا مي‌شوند.
بايد گفت كه راه درمان نتيجه بخش و اساسي بيماري سينوزيت يا عفونت گوش مياني در آنها قطع سيكل معيوب با درمان بيماري آلرژي است.
حيوانات خانگي؛ منبع انتشار حساسيت
براساس گفته‌هاي اين متخصص نوزادان بعضي از بيماران آلرژيك داراي علائم ذكر شده در فصل‌هاي بخصوصي از سال هستند، در حالي كه بعضي ديگر در تمام فصول سال اين علائم را با خود دارند. معمولا آلرژي بيماران مبتلا به آلرژي فصلي به گرده گياهان مختلف و نيز اسپور قارچ‌هاست. همچنين برخي از اين بيماران به چمن يا علف هرز آلرژي دارند. در حالي كه بيماراني كه در تمام فصول سال علائم آلرژي را با خود دارند به آلرژي‌هايي با منشأ درون خانه حساس هستند. آلرژن‌هايي مانند مايت‌ها كه در گرد و غبار وسايل منزل وجود دارند يا شوره بدن حيوانات خانگي مانند گربه‌ها و نيز حشراتي مانند سوسك‌ها از مهم‌ترين آلرژن‌هاي خانگي هستند.دكتر قبادي دانا مي‌گويد: يكي از آلرژن‌هاي مهم و شايع دود سيگار است كه موجب بروز واكنش‌هاي تنفسي در بسياري از كودكان و بالغين مي‌شود. همچنين بسياري از داروها و مواد غذايي خود آلرژن‌هاي بالقوه‌اي دارند كه باعث ايجاد آلرژي در بيماران مستعد بخصوص شيرخواران و بچه‌هاي كوچك مي‌شوند.
وي مي‌افزايد: بايد دقت كرد محيط زندگي تا حد ممكن از آلرژن‌ها عاري شود. خصوصا بايد توجه ويژه به اتاق استراحت، بچه‌ها جايي كه بچه‌ها بخش قابل توجهي از زمان زندگي خود را در آن مي‌گذرانند توسط والدين اعمال شود.