نوجوانان و جوانان هم برای داشتن زندگی خوب و ایده آل و همچنین برخوردار از امنیت روانی و اخلاقی به یک سبک زندگی نیاز دارند، که در این میان به یقین قرآن بهترین شیوه و سبک زندگی را برای تمامی جوامع بشری معرفی کرده است.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، تاریخ ولادت حضرت علی اکبر(ع)، در تقویم رسمی کشورمان به عنوان روز جوان نامگذاری شده، و از این رو در تحلیلی می خواهیم، به سبک زندگی امروز جوانان و نوجونان دهه‌های اخیر بپردازیم.

واقعیت این است؛ سبک زندگی نوجوانان و جوانان امروز ایران، با توجه به جهانی شدن، عصر ارتباطات و مدرنیته، در حال دگرگونی است و بر همین اساس هر روز بسیاری از آنها با سبک زندگی اسلامی و ایرانی فاصله می‌گیرند.

از این رو، در این نوشتار در پی پاسخ به نقش و جایگاه الگوهای سبک زندگی اسلامی، در سبک های زندگی مدرن جوانان امروزی هستیم؟ و در واقع برای رسیدن پاسخ به پرسش‌های از این جنس که سبک زندگی در جوامع ما تحت چه عواملی قرار دارد؟ چگونه شکل می‌‌گیرد؟ و چه دست ‌های هدایت گر پنهانی آن را مدیریت می ‌کند؟

با این وصف، به نظر می آید در سال های اخیر، با توجه به پدیده ارتباطات الکترونیک و رسانه ‏ای، سبک زندگی اکثر نوجوانان و جوانان ایران روز به روز، به کلی در حال زیر و رو شدن است و بر همین اساس هم هر روز شاهد اعتراض و هشدار، خانواده ها، مراجع و علما به این نوع وضعیت و سبک زندگی آنان روبه‌رو هستیم. بنابراین باید توجه داشت، پدیدة تقابل سنت و مدرنتیه، منحصر به جامعه ایرانی نبوده، بلکه اغلب کشورهای در حال توسعه و پیشرفته هم با این مسئله دست و پنجه نرم می‌کنند، به طوری که در حال حاضر به راحتی می‌توان نمود آن را در بین کلان شهرها از جمله تهران، اصفهان، شیراز، تبریز و ... بیش از سایر شهرهای ایران به راحتی مشاهده کرد.

2 روی سکه سبک زندگی جوانان

بدینسان، با این وضعیت جامعه به نظر می آید در سال های اخیر گرایش نوجوانان و جوانان ایرانی به سرگرمی‌هایی چون پارتی ها، مد و مارک، مدیریت بالای بدن، گوش دادن به موسیقی پاپ خارجی و ایرانی، سفرهای سیاحتی خاص، تلفن همراه، اتومبیل شخصی، غذاهای سریع، شب‌ نشینی پای ماهواره، وبگردی و ... زیاد شده که این امر نشان دهنده سبک زندگی مدرن جامعه ایرانی و به خصوص نوجوانان و جوانان به مدرنیته است.

به هر حال آنچه در این راستا مهم به نظر می رسد، اینکه جامعه شناسان، روانشناسان و کارشناسان حوزه آسیب های اجتماعی بر این باروند، سبک‌های زندگی در دوران مدرن به نوعی شکل دهنده هویت شخصی و اجتماعی افراد هستند. با این حال، همین سبک ها متاثر از عوامل بسیاری چون اقتصاد، سیاست، فرهنگ و همین طور مذهب اند. از این رو نیز در جامعه ایرانی مذهب رکن اساسی زندگی فردی و اجتماعی تلقی می‌شود، با توجه به نظرات پیر بوردیو، دین به عنوان یک سرمایه موثر بر سبک‌های زندگی جوانان نقش تعیین کننده‌ای دارد.

برای تغییر سبک زندگی جوانان؛ چه باید کرد؟

در این میان باید گفت، انسان ها برای داشتن یک زندگی سالم و راحت، به سبک و الگوی خاصی از زندگی نیاز دارند که به نظر می آید در دین اسلام بیش از هر آیین دیگر به این مسئله توجه شده است. چرا که با بررسی منابع اسلامی موجود، که قرآن جزو اصلی ترین منبع و مرجع این موضوع است، سبک زندگی بخش حقیقی و اصلی تمدن اسلامی بوده است.

از این رو، اسلام به عنوان کامل‌ترین و جامع‏‌ترین دین الهى شفاف‌ترین حق و حقوق، خوشبختى و رستگارى انسان‌ها را در قرآن بیان کرده است و در آیات متعددى به این موضوع پرداخته است. با این وصف، قرآن کریم کتابى است که در تمام شئون زندگی انسان‌ها؛ از مبدا و معاد و خلق و ایجاد، در باره فضایل اخلاقى و عمومى ‌انسان‌ها نظر دارد، قوانین اجتماعى و فردى حاکم بر نوع انسان را به وضوح بیان کرده و هیچ مطلب کوچک و بزرگی از نظرش مخفى نمانده است.

حلقه مفقوده سبک زندگی اسلامی

بدون تردید؛ نوجوانان و جوانان هم برای داشتن زندگی خوب و ایده‌آل و همچنین برخوردار از امنیت روانی و اخلاقی  به یک سبک زندگی نیاز دارند، که در این میان به یقین قرآن بهترین شیوه و سبک زندگی را برای تمام جوامع بشری معرفی کرده است.

به بیان دیگر، قرآن کریم، کتاب راهنمای بشر، با نزول تدریجی در طول مدت 23 سال با یک سبک خاص از زمان نزول آن تا کنون منشا خیرات و برکات الهی بر انسان ها بوده و هست. بطوری که تدبر و تامل در قرآن و  بهره گرفتن از آیات آن از مهم‌ترین تاکیداتی است که هم در خود قرآن و هم از قول پیامبراکرم(ص) و ائمه معصومین (ع) بدان اشاره و سفارش بسیار شده است.

همچنین در این راستا، بزرگان و کارشناسان دینی ما معتقد هستند، جوانان در گذشته با مسائل اعتقادی، دینی و به ویژه با قرآن پیوند ویژه ای داشته اند، ولی متاسفانه از زمان گسترش شبکه های مجازی، ماهواره، اینترنت، فرهنگ غرب و مدرنیته، سبک زندگی بسیاری از نوجوانان و جوانان عوض شده که این امر مشکلات زیادی را برای خانواده ها و جامعه ایجاد کرده است. به هر حال، پرسش مهمی که امروزه ذهن بسیاری از خانواده‌ها، جامعه شناسان، روان شناسان و دست اندرکارن بررسی مسائل آسیب‌های اجتماعی را به خود مشغول کرده، اینکه علت گرایش نوجوانان و جوانان به فرهنگ غرب و مدرنیته در ده های اخیر چیست و چرا جوانان ایرانی به این سرعت گرفتار سلطه فرهنگ غرب و شرق شده‌اند و راه چاره در این زمینه چیست.

جوانان محکوم به سبک زندگی غربی

در واقع، علت گرفتاری جوانان و نوجوانان در عصر حاضر چیست، چرا ما جوانان ایران به این سرعت از فرهنگ و سبک زندگی ایرانی و اسلامی فاصله گرفته‌ایم و عقب ماندیم و غربی‌ها پیشرفت کردند؟ به بیان دیگر به نظر می آید، یکی از علل مهم عقب ماندگی نوجوانان و جوانان ما در دهه های اخیر، خود باختگی به فرهنگ بیگانه و غرب و به خصوص فاصله گرفتن از باورها و اعتقادات دینی و عمل نکردن به فرامین و دستورات صریح و نجات بخش قرآن کریم باشد.

در کنار این عوامل نکته مهم دیگر این است که قرآن کریم، سفره گسترده فیض الهى و کلام نورانى پروردگار انسان و جهان است. این منشور آسمانى، معیار و محک درستى و نادرستى اندیشه ها، احکام و رفتار به شمار مى‌آید و هر چه با رهنمودهاى آن ناهماهنگ باشد، فاقد ارزش و اعتبار است.

 از آنجا که براى شناخت درست از نادرست در هر موضوعى به «معیار» و «میزان» نیاز است، رجوع به این کتاب الهى در هر زمینه، به ویژه اخلاق و خودسازى و هنجارهاى رفتارى یک ضرورت است. این سند نبوت و معجزه جاوید حضرت رسول (ص) در صورتى مى تواند در زندگى و اخلاق فردى و اجتماعى ما تأثیرگذار باشد، که «امامت قرآن» را بپذیریم؛ به هدایت آن گردن بنهیم و آن را به عنوان «الگو» قبول و خود را به آن عرضه کنیم و ارزیابى اخلاق و عمل خویش را با این «میزان» انجام دهیم. آنگاه روشن مى شود که چه کسى «اخلاق قرآنى» دارد و چه کسى از چنین تربیتى دور شده است.

* نگارنده: موسی کاظم زاده