امامت حقيقت كعبه و منشأ حرمت آن است
حجت الاسلام حكيم الهی با بررسی مسئله ختم حج به زيارت امام معصوم(ع) گفت: رسيدن به روح و دست يافتن به اسرار حج و احساس كردن ملكوت و پذيرش مناسك حج در پرتو ولايت امام و هدايت تكوينی ولايت قرار دارد و امامت حقيقت كعبه و منشأ حرمت آن است.

به گزارش خبرنگار اعزامی خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) به موسم حج، در روايات بسياری به مسئله ختم مناسك حج به زيارت امام معصوم(ع) اشاره شده است، ما نيز با تمسك به اين روايات اخبار خود را به مسئله ختم حج به زيارت امام اختصاص می دهيم تا پايان بخش اخبار حج اين سال موضوع ولايت و امامت باشد.

در پی اين هدف گفت‌وگويی را با حجت الاسلام و المسلمين «عبدالمجيد حكيم الهی»، معاون ارتباطات و بين‌الملل جامعةالمصطفی(ص) در مدينه منوره انجام داديم كه در چند بند اين مسئله را مورد توجه قرار داد.

حجت الاسلام حكيم الهی در ابتدای اين گفت‌وگو با اشاره به آيه 196 از سوره مباركه بقره گفت: درباره اتمام حج و عمره كه خداوند تبارك و تعالی در آيه شريفه «وَأَتِمُّواْ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلّهِ» بدان امر فرموده است، علاوه بر بحث فقهی، ائمه معصومين(ع) برای اتمام حج مصداق ديگری ذكر كرده‌اند و آن اينكه حج‌گزار پس از اتمام مناسك حج و عمره به زيارت پيامبر(ص) و ديدار ائمه معصومين(ع) مشرف شود و مناسك و اعمال خود را بر آنان عرضه كند.

وی با اشاره به حديثی اظهار كرد: امام صادق(ع) فرمودند: «تمام الحج لقاءالامام» (اصول الكافی ص 549) تماميت حج به لقاء و زيارت امام (ع) است. در روايت ديگر امام صادق(ع) می فرمايند: «ابتدأ بمكة و اختم بالمدينة فانه افضل» حج خود را از مكه آغاز كنيد و با زيارت مدينه آن را ختم كند كه اين‌گونه حج بهتر است. در روايتی ديگر امام صادق‌(ع) كمال و تماميت حج را منوط به ديدار امام معصوم دانسته‌اند: «اذا حج احدكم فليختم حجه بزيارتنا لأن ذلك من تمام الحج؛ هنگامی كه يكی از شما حج انجام داد بايد حج خود را با ديدار ما پايان دهد؛ زيرا اين موجب كمال و تمام بودن حج است».

عضو هيئت علمی بعثه مقام معظم رهبری عنوان كرد: از مجموع آنچه گذشت به‌خوبی روشن می‌شود كه زيارت پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) و حضرت زهرا(س) مكمل حج زائران بيت‌الله و سالكان طريق حقيقت است و بر همين اساس حج بدون زيارت آنان ناقص و ناتمام است. حج بدون لقاء امام(ع) همچون تمسك به قرآن، كتاب وحی بدون ولايت است. پيامبر اسلام(ص) در حديث معروف ثقلين تمسك به كتاب و عترت را قرين هم ساخته و رمز كمال و سعادت امت اسلامی را در چنگ زدن به اين دو گوهر گرانبها و دو معجزه پايدار و جاودان خود خوانده است.

وی با بيان اينكه بر اساس آموزه های دينی اسلام هر امر و نهيی كه از طرف شارع مقدس و حضرت حق وارد شود، در آن رمز و راز، و سر و حكمتی است كه درك عميق از همه اسرار و رازهای احكام بر همگان ميسور نيست، افزود: در ادامه تلاش می كنم تا بر اساس روايات و سخنان معصومين(ع) بعضی از اسرار تماميت حج كه مشروط به ديدار امام(ع) دانسته شده را بيان كنم.

حكيم الهی در تبيين بيشتر اين مسئله ولايت را تنها راه شناخت عنوان كرد و گفت: شناخت حضرت حق جلّ و علا غرض اصلی و غايت از آفرينش انسان است، معرفت به خداوند اساس و بنيان دين و پله آغازين صعود به مدارج كمال و رسيدن به تمام انسانيت است. خداوند تبارك و تعالی اين حقيقت را با كلام قدسی «لكی اعرف» (مقصود از آفرينش معرفت حق است) بيان داشته و امير عارفان و امير مؤمنان اين سروش را با جمله «اول الدين معرفته» آشكار ساخته است.

عضو هيئت علمی جامعةالمصطفی(ص) بيان كرد: همانگونه كه عشق ورزيدن بدون شناخت معشوق ممكن نيست عبادت نيز بدون معرفت به معبود ميسور نمی شود. شناخت حضرت دوست و معرفت به حضرت حق جلّ و علا از طريق وجه الله و از راه سر الله و از باب اسماءالله ممكن و ميسور است. امام معصوم(ع) كه خليفة الله و وجه الله و صراط مستقيم است، برای شناخت خداوند بهترين راه است كه بدون او نه عبادتی ميسور و نه معرفتی ممكن است. سروش اين حقيقت در كلام نورانی زيارت جامعه كبيره منعكس ده كه فرمود: «كن اراد الله بدأبكم و من وحده قبل عنكم» ای ائمه معصومين(ع) هر كس عزم خدای كند شروع و آغاز آن از شما است و هر كس خدای را به يگانگی بستايد از امامان معصوم پذيرفته و دريافت داشته و هر آنكه آهنگ حضرت دوست كند از راه اهل بيت(ع) بايد بگذرد.

حجت الاسلام حكيم الهی اظهار كرد: هدف از عبادت و بندگی و ميوه های بلند و ثمرات معنوی حج هنگامی بدست می آيد و در دسترس قرار می گيرد كه احكام و مناسك و راه و منش و شيوه آن از رهبران الهی و امامان معصوم دريافت شود. دستی كه در دست اهل بيت(ع) قرار نگيرد در دست رحمت خداوند قرار نگرفته است و مناسكی كه از دست امامان معصوم(ع) گرفته نشوداعمال بی روح خواهد بود.

معاون ارتباطات و بين الملل جامعةالمصطفی(ص) ولايت و امامت را روح و اساس حج خواند و تصريح كرد: حج بدون ولايت و آهنگ كعبه بدون امامت و بدون شناخت و معرفت امامان معصوم(ع) عملی بی حاصل و تلاشی بی نتيجه است؛ زيرا يكی از مبانی اسلام حج است و ركن استوار حج ولايت معصوم است. امام باقر(ع) می فرمايند كه حج بدون ولايت حجی بسيار سست و ناپايدار است، قال الامام الباقر عليه السلام: «بنی الاسلام علی خمس علی الصلاة و الزكاة و الصوم و الحج و الولاية و لم يناد بشی كما نودی بالولاية؛ اسلام بر پنج چيز بنيان نهاده شده است: بر نماز، زكات، روزه، حج و ولايت، به هيچ يك از پنج ركن همچون ولايت توصيه نشده است».

وی با بيان اينكه در روايت ديگری دوستی اهل بيت(ع) اساس دين شمرده شده است، افزود: امام صادق(ع) می فرمايند كه برای هر چيز اساس و بنيانی است و پايه و بنيان دين، محبت و دوستی ما خاندان پيامبر(ص) است: «لكل شی اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البيت» (اصول الكافی ج 2 ص 18).

حكيم الهی، امامت را حقيقت كعبه و منشأ حرمت آن دانست و تشريح كرد: در علم فلسفه ثابت شده كه هر شی بالعرض بايد به ما بالذات منتهی شود، هر «َنمی» بايد به آب و هر چربی بايد به روغن ختم يابد. حرمت و عزتی كه برای كعبه شمرده شده بايد منتهی شود به حرمت و عزت حضرت حق و تمام فضائل و مناقبی كه برای كعبه ذكر شده مرهون ولايت و امامت است. رسيدن به روح حج و دست يافتن به اسرار حج و احساس كردن ملكوت حج و پذيرش مناسك حج در پرتو ولايت امام و هدايت تكوينی ولايت قرار دارد.

وی افزود: خداوند متعال در سوره مباركه بلد سوگند به سرزمين مكه خورده و آن را با قيدی همراه ساخته است كه اين مكه عظمت و حرمت دارد؛ زيرا پيامبر در آن است: «لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ، وَأَنتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ» مكه بدون پيامبر و كعبه بدون ولايت و امامت سرزمينی عادی و خانه ای معمولی و تهی از روح و عزت و عظمت است. كرامت و عظمت و عزتی كه برای مكه و كعبه بوجود آمده در پرتو وحی و نبوت و در نتيجه ولايت و امامت و عاری سازی كعبه از هرگونه بت و بت پرستی است.

وی در تشريح بيشتر مسئله «ابراز و اظهار ولايت» گفت: امام باقر(ع) با مشاهده طواف كنندگان كعبه فرمودند كه مردم در زمان جاهليت و قبل از اسلام نيز هفت دور بر گرد اين كعبه می گشتند «هكذا كانوا يطوفون فی الجاهلية» و اسلام نيامده كه همان سنت جاهلی را ادامه دهد، آنگاه فرمودند كه مردم مكلفند اطراف اين سنگ بگردند و پس از آن نزد ما بيايند و نصرت و مودت خود را اعلام دارند: « انما امروا أن يطوفوا بهذه الاحجار ثم يأتونا فيعلمونا ولايتهم » (بحارالانوار ج 65) اين تعبير از اين جهت است كه دانسته شود همراه كعبه گِل، كعبه دل وجود دارد و در كنار كعبه صامت، كعبه ناطق قرار گرفته است و آن كعبه آمال و مبين احكام و مناسك كسی است كه بايد مُهر تأييد بر اعمال بزند.

وی، ولايت را شرط صحت و قبولی اعمال عنوان كرد و گفت: اهل بيت عصمت و طهارت(ع) انسان های كامل و مظهرهای اسم اعظم الهی هستند كه دارای مزايای وجودی ويژه ای هستند. آنان جامع كلام تكوين و تدوين و واجد كتاب حقيقت و شريعت و شامل نشئه حقيقی و اعتباری هستند. ائمه معصومين(ع) زمامداران حق و شرط صحت و روح عمل و ملكوت احكام هستند. اجماع شيعه بر اين است كه شرط كمال و صحت و قبولی اعمال ولايت امامان معصوم(ع) است و بر اساس روايات رسيده از پيامبر اكرم(ص) احكام و اعمال بدون ولايت فاقد ارزش است.

حكيم الهی در پايان سخنان خود به مسئله بهره‌گيری از حج در پرتو زيارت اشاره كرد و گفت: زيارت و ديدار امام(ع)، انس گرفتن با اسوه های پاكی و الگوهای اخلاقی و ايمانی است. افراد در اين زيارت جنبه های تعليمی و آموزشی و هدايت های دينی و حج را فرا می گيرند كه اين مهم بدون زيارت امام معصوم(ع) انجام نمی گيرد. اسرار حج و منافع معنوی آن اموری نيست كه به سادگی فهم و درك آن بر همگان ميسر شود، رنج سفر و طی طريق می خواهد و حضور نزد امام(ع) را بايد تا آن حجت خدا سرّی از اسرار حج را بازگو و جنبه‌های تربيتی و تعليمی و اسراری كه از حج بايد آموخت را برای زائران بازگو كند.