تلاش براي عادي كردن زندگي معلولان در جامعه از جمله مسايلي است كه به سال‌هاي اوايل قرن بيستم باز مي‌گردد و مي‌توان در اعلاميه‌هاي جهاني همچون حقوق كودك، پيمان جهاني معلولان، حقوق بشر و حقوق معلولان ذهني و جسمي نشانه‌هاي آن را يافت.
به گزارش خبرگزاري فارس، بيست و سوم مهر ماه، روز عصاي سفيد است، روزي كه روشندلان جهان طراوت، پويايي و نشاط را به جويبار زندگي فرا مي‌خوانند.
در اين روز روشن‌ضميران فرياد مي‌دارند «ما هم تپيدن قلب زندگي و زدن نبض طبيعت را احساس مي‌كنيم. ما حتي مي‌توانيم با همين چشمان به ظاهر بسته خويش، در زلال شعور و صفاي فطرت خدايي‌مان، جلال و جمال حضرت حق را بنگريم. مي‌توانيم با چشم لامسه خود با همه كس و همه چيز سخن بگوييم و حتي با تأمل در گردش حكيمانه چرخ روزگار، به مهماني همه نشانه‌هاي خلقت برويم».
عصاي سفيد چونان پرچمي است كه به نشان استقلال در دست روشندلان به حركت درمي‌آيد و آيينه‌اي است كه قدرت و نعمت خدايي را به تماشاي تأمل و تفكر ديگران مي‌گذارد.
خانواده نخستين و مؤثرترين نهاد در شكل‌دهي شخصيت فرد است. در اين ميان، خانواده براي فرد نابينا، كارآيي‌هاي حياتي‌تري دارد گرچه وجود فرد نابينا، محدوديت‌هاي اقتصادي و اجتماعي فراواني براي افراد خانواده به وجود مي‌آورد ولي واكنش آنها در برابر نابينا در آينده او بسيار تعيين كننده است. والدين در نخستين برخورد با كودك نابينايشان، به اندازه‌اي متأثر مي‌شوند كه گاه حتي كودك را نمي‌پذيرند و از پذيرفتن سرپرستي او سر باز مي‌زنند. آنقدر ناراحت‌اند كه براي فرار از مسئوليت، همسر و اطرافيان را متهم مي‌كنند و آنان را سبب اصلي اين اتفاق مي‌نامند. در ابتدا، اين نوع واكنش‌ها طبيعي است و ممكن است از هر انساني سر بزند ولي ادامه يافتن اين حالت، آينده مخاطره آميزي را براي كودك در پي دارد.
والدين نخستين كانون رسمي است كه بايد با شناخت كامل از شرايط خود، نابينايي فرزندان را بپذيرند و براي راهنمايي از مشاوران ياري طلبند. درك احساسات، همدلي، همدردي، تقويت اعتماد به نفس و زمينه‌سازي براي اجتماعي شدن، بيش از هر كس از سوي والدين صورت مي‌گيرد. حمايت و تشويق خانواده مي‌تواند فرزند نابينا را به فردي فعال و مفيد براي جامعه تبديل كند. براي شناخت نابينا، موقعيت‌هاي تحصيلي، اجتماعي و شغلي او همواره الگوهاي موفقي در جامعه حضور دارند كه توجه به آنها كمك فراواني به والدين در تربيت كودك مي‌كند. نبايد فراموش كرد كه محيط آرام و بدون دغدغه، آرماني‌ترين شرايط را براي نابينا و خانواده‌اش فراهم مي‌كند.
بر اين اساس بايد خانواده‌ها از همان لحظات نخست تولد كودك به مسائل بينايي و شنوايي كودكان خود توجه كنند.
از آنجا كه كودك، قدرت تشخيص و بيان مشكلات بينايي خويش را ندارد، بيشتر والدين از بيماري كودك خود ناآگاه مي‌مانند. دوره حساس بينايي براي ايجاد تنبلي، دو تا سه سال ابتداي زندگي است. پس از اين دوران تا حدود 10 سالگي، رشد دستگاه بينايي كامل مي‌شود. اگر تنبلي چشم تا اين زمان درمان نشده باشد، در حقيقت دستگاه بينايي چشم در مغز رشد نكرده است و چشم، ضعيف و ضعيف‌تر مي‌شود و به نابينايي مي‌انجامد و هيچ درماني حتي عمل جراحي نمي‌تواند بينايي را به چشم‌ها بازگرداند.
به اعتقاد پزشكان نابينايي نيز مانند بيماري‌هاي ديگر علت‌هايي دارد كه در چهار دسته جاي مي‌گيرند:
الف) وراثت: يكي از عوامل نابينايي، وجود مشكلات ارثي است كه شايع‌ترين دليل آن را ازدواج‌هاي فاميلي دانسته‌اند. بيماري والدين به ويژه مادر در نابينا شدن نوزاد هنگام تولد تأثير فراواني دارد.
ب) بيماري‌ها: برخي از بيماري‌هاي عمومي و بسياري از بيماري‌هاي عفوني اگر به موقع و به طور صحيح درمان نشود به نابينايي فرد مي‌انجامد. تنبلي چشم، ديابت، آبله، سرخك، سرخجه، آب مرواريد و آب سياه از بيماري‌هايي هستند كه مي‌توانند به نابينايي بينجامند.
ج) حوادث: آسيب‌هاي ناشي از حوادث گوناگون يا سهل‌انگاري و بي‌توجهي نيز از علت‌هاي از دست دادن بينايي است.
د) پيري: انسان وقتي به پيري قدم مي‌گذارد، خواه ناخواه با كاهش ديد رو‌به‌روست. هر عضوي در بدن، عمر مشخصي دارد كه ضعف و حتي نابينايي به معناي كهولت چشم‌ها و پايان عمر طبيعي آنهاست.
*80 درصد نابينايي‌ها قابل پيشگيري و درمان است
بر اساس گزارش‌هاي جهاني، گستره نابينايي در جوامع توسعه يافته 60 نفر در هر يك ميليون نفر است كه اين رقم در جوامع در حال توسعه و فقير به بيش از 10 برابر يعني 600 نفر در هر يك ميليون نفر مي‌رسد.
كارشناسان پيش‌بيني مي‌كنند در صورت انجام ندادن اقدامات پيشگيرانه تعداد افراد نابينا در سال 2020 به 76 ميليون نفر و افراد مبتلا به نقص بينايي به بيش از 200 ميليون نفر برسد. مهم‌ترين علل نابينايي آب مرواريد 39 درصد، مشكلات انكساري درمان نشده 18 درصد، آب سياه 10 درصد، استحاله لكه‌اي وابسته به سن هفت درصد، مشكلات شبكيه وابسته به ديابت چهار درصد، تراخم و مشكلات بينايي در بچه‌ها سه درصد هستند.
اهميت نابينايان به عنوان بخش بزرگي از جامعه انساني سبب شده تا سازمان بهداشت جهاني، دومين پنج‌شنبه ماه اكتبر هر سال را روز جهاني نابينايي نامگذاري كند، اين مناسبت سالانه كه از سال 2000 ميلادي آغاز شده، بهانه‌اي است تا به نابينايان و مشكلات آنان توجه شود.
روز جهاني نابينايان تلاش مي‌كند تا توجه عمومي را به اين نكته جلب كند كه 80 درصد موارد نابينايي قابل پيشگيري يا قابل درمان است و دولت‌ها و مؤسسات و ساير منابع سرمايه‌گذار را بايد تشويق كرد تا در پيشگيري جهاني از نابينايي سرمايه‌گذاري كنند هرچند هزينه اقتصادي سالانه پيشگيري از نابينايي در جهان حدود 28 ميليارد دلار تخمين زده مي‌شود اما نسبت به ساير مقوله‌هاي بهداشتي درماني، درمان‌هاي بازيابي بينايي و راه‌هاي پيشگيري از ابتلا به نابينايي از مقرون به صرفه‌ترين اقدامات درماني در مقوله بهداشت و درمان هستند.
*به دنبال عصايي براي «عصاي سفيد»
در سال 1950 سازمان آموزشي علمي فرهنگي ملل متحد(يونسكو) و شوراي جهاني نابينايان در جلسه‌اي مشترك، قانون «عصاي سفيد» را بررسي و تصويب كردند و روز 15 اكتبر برابر با 23 مهر ماه را روز جهاني «عصاي سفيد» يا روز جهاني «ايمني نابينايان» اعلام كردند.
بدون شك نگرش جامعه نسبت به روشندلان و همچنين برداشت آنها نسبت به خود كه طبعاً متأثر از برخورد جامعه و فرهنگ حاكم است، نقش بسيار مهمي در چگونگي تشكيل انگيزه‌ها، توسعه و رشد استعدادهاي نابينايان دارد.
در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز هرچند به صراحت نامي از افراد معلول برده نشده اما اصول بسياري را در آن مي‌توان يافت كه به نوعي از حقوق معلولان حمايت كرده است.
تاكنون در قوانين مختلفي كه به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيده، مواردي به معلولان اختصاص يافته كه از آن جمله مي‌توان به قانون تشكيل سازمان بهزيستي، قانون الزام سازمان‌هاي دولتي به استخدام سه درصد معلولان و نيز قانون تشكيل سازمان آموزش و پرورش استثنايي اشاره كرد اما آنچه كه در اين ميان اهميت داشت فقدان قانوني جامع در اين زمينه بود كه با تصويب قانون جامع حمايت از حقوق معلولان اين نقيصه نيز برطرف شد.
ويژگي مثبت قانون حمايت از معلولان «جامعيت» آن است زيرا بر اساس آن مسايلي همچون مسكن، آموزش، بهداشت و به ويژه استخدام كه هميشه جزو دغدغه‌هاي جامعه معلولان و خانواده آنان بوده به خوبي در اين قانون ديده شده است.
اما آيا قوانين همانگونه كه تصويب مي‌شوند، اجرا مي‌شوند؟ واقعيت اين است كه تنها تعهد داشتن به يك اصل قانون سبب حل بسياري از مشكلات معلولان مي‌شود ولي اين مسئله هيچگاه مورد توجه قرار نمي‌گيرد همانطور كه با گذشت چند سال از تصويب و اجراي قانون جامع حمايت از معلولان مشكل استخدام نابينايان در مراكز دولتي پا برجاست.
در حال حاضر به نظر مي‌رسد اشتغال بزرگ‌ترين مشكل نابينايان است و به دليل اهميت اين موضوع سازمان بهزيستي معاونت اشتغال را در مجموعه خود جهت رسيدگي به اين امور ايجاد كرد، مسئله‌اي كه پيش‌تر در معاونت توانبخشي دنبال مي‌شد.
*نهادهاي دولتي بايد سهميه استخدام معلولان به وبژه نابينايان را در نظر بگيرند
نماينده مردم تبريز، آذرشهر و اسكو در مجلس شوراي اسلامي گفت: جامعه پويا همه امكانات خويش را به كار مي‌گيرد تا تمام افراد با پشت سر گذاشتن مشكلات و به كار بستن توانايي‌هاي خويش، جامعه را به اهدافش برسانند.
شكور اكبرنژاد ادامه داد: بشر موجودي اجتماعي است و اگر جامعه او را طرد كند، احساس نيستي مي‌كند. در مقابل، پذيرش وي به عنوان عضوي مفيد، احساس موفقيت را در او زنده مي‌كند.
وي افزود: نابينايان به دليل معلوليت يا نداشتن مهارت‌هاي اجتماعي كمتر مورد پذيرش جامعه قرار مي‌گيرند. بخش مهمي از شخصيت فرد، به ميزان پذيرش اجتماعي او بستگي دارد.
اكبرنژاد اضافه كرد: اگر خدايي ناكرده فرد نابينا خود را فردي بي‌فايده فرض كند، تمام هويت خويش را از دست مي‌دهد.
وي خاطرنشان كرد: واقعيت اين است كه آنان قادرند با استفاده از تغيير در برنامه‌ها، شيوه‌ها و مواد آموزشي، به تحصيل بپردازند و نقش‌هاي كارآمدي در جامعه بر عهده گيرند.
نماينده مردم تبريز با بيان اينكه نياز آنان به راهنمايي، دليل بر ناتواني نيست، گفت: هر فرد با توجه به ويژگي‌ها، محدوديت‌ها و قابليت‌هاي فردي و اجتماعي‌اش، بخشي از نيازهاي خويش را به كمك ديگران برطرف مي‌كند.
اكبرنژاد ادامه داد: همه ما به گونه‌اي نيازمند راهنمايي هستيم. كمك به نابينا وظيفه اجتماعي و انساني ماست و اعتقاد به شأن والاي انساني و پذيرفتن حق لذت از زندگي براي تك‌تك آنان، حق طبيعي آنها به شمار مي‌آيد.
وي گفت: ارگان‌ها و نهادهاي دولتي بايد سهميه استخدام معلولان به ويژه جامعه نابينايان را در نظر بگيرند.
اكبرنژاد افزود: در اين ارتباط قانون سه درصد سهميه استخدامي دستگاه‌ها براي معلولان وجود دارد كه اگر وزارتخانه‌اي از اين قانون سر باز زند، در حقيقت حقوق اين قشر را ناديده گرفته است.
وي با تاكيد بر توانمندي‌هاي نابينايان در عرصه‌هاي مختلف گفت: بسياري از معلولان از ناحيه چشم دچار معلوليت هستند كه در سمت‌هاي مختلف مشغول فعاليت هستند و اين نشان از همت و اراده اين قشر از جامعه دارد.
وي گفت: نوع رفتار با نابينايان در جامعه مي‌تواند در سرنوشت آنها و حالات روحي و رواني‌شان تأثيرات متفاوتي بگذارد.
*قانون عصاي سفيد تصويري جديد از نابينايان را در جامعه ترسيم مي‌كند
مديركل بهزيستي استان آذربايجان شرقي گفت: اشتغال از عمده‌ترين مشكلاتي است كه نابينايان با آن مواجه هستند.
محمد‌رضا صادقي ضمن تبريك روز جهاني نابينايان گفت: سازمان بهزيستي با توجه به وظايفش در توانمندي گروه‌هاي هدفش يعني معلولان برنامه‌ريزي خاص دارد.
وي با بيان اينكه بسياري از افتخار آفرينان جامعه ما جزو نابينايان بوده‌اند، اظهار داشت: اميد است تمام ارگان‌ها و نهادها براي اشتغال نابينايان گام‌هاي موثري بردارند و در اين خصوص از كوچك‌ترين حركتي دريغ نكنند.
صادقي افزود: در سال 1950 سازمان آموزشي علمي فرهنگي ملل متحد (يونسكو) و شوراي جهاني نابينايان در جلسه‌اي مشترك، قانون «عصاي سفيد» را بررسي و تصويب كردند و روز 15 اكتبر برابر با 23 مهر ماه را روز جهاني عصاي سفيد يا روز جهاني ايمني نابينايان اعلام كردند.
وي خاطرنشان كرد: قانون عصاي سفيد تصويري جديد از نابينايان را در جامعه ترسيم مي‌كند و از افراد نابينا مي‌خواهد كه به منظور حمايت از منافع خود، از تمام مفاد اين قانون مطلع باشند.
وي گفت: در ميان وسايل كمك حركتي نابينايان، مي‌توان عصاي سفيد را به عنوان پرچم استقلال آنان قلمداد كرد.
صادقي ادامه داد: البته اين ابزار حركتي سودمند در صورتي از كارآيي برخوردار است كه نارسايي‌هاي فيزيكي محيط زندگي افراد نابينا تقليل يابد يا به طور كلي حذف شود، بنابراين علاوه بر توجه به مسائل عاطفي و احساسي، كمترين هزينه و لحاظ كردن عوامل لازم، لازم است زمينه‌اي را براي تردد آسان آنان فراهم كنيم و كمك شاياني به استقلال حركتي نابينايان كنيم.
*اشتغال، مسكن، ازدواج، اياب و ذهاب و درمان از مشكلات معلولان است
نماينده مردم اهر و هريس در مجلس شوراي اسلامي گفت: معلوليت مانعي براي كار و زندگي نبوده و در بعضي مواقع معلولان كارهايي را انجام داده و منشأ خدمات ارزنده براي كشور شده‌اند كه حتي افراد سالم نتوانسته‌اند آن كار را انجام دهند.
غلامحسين مسعودي ريحان گفت: معلولان به ويژه نابينايان با عزم و اراده خود، با وجود برخي ناملايمات در جامعه بر مشكلات فائق آمده‌اند، اين افراد بهترين الگو و سرمشق براي ديگر معلولان جامعه هستند.
مسعودي ريحان با اشاره به مشكلات عديده معلولان در حوزه اشتغال، خواستار عملياتي شدن زمينه اشتغال آنان و لحاظ سه درصد استخدام ادارات و نهادها براي اشتغال معلولان شد.
وي با تأكيد بر اينكه اگر توجه جدي به معلولان شود و برنامه‌ريزي مناسبي در اين خصوص صورت گيرد قطعاً اين افراد مي‌توانند به نحو شايسته‌اي منشأ خدمات ارزنده براي رشد و شكوفايي در عرصه‌هاي مختلف فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و علمي در كشور باشند.
وي اظهار داشت: بايد زمينه‌اي فراهم كنيم تا با كمك دولت و مجلس براي تأمين نيازهاي عمومي معلولان به خصوص اشتغال، مسكن، ازدواج، اياب و ذهاب و درمان آنها گام‌هاي عملي برداريم كه در اين خصوص نمايندگان مجلس از طرح‌هايي كه به نفع معلولان و براي حل مشكلات عمومي آنها باشد، حمايت مي‌كند.
*نابينايان بخشي از نيروي كار جامعه شمرده مي‌شوند
دبير اجرايي خانه كارگر تبريز گفت: كار، فعاليتي ضروري براي گذراندن زندگي فردي و اجتماعي است.
كريم صادق‌زاده گفت: انسان با هر وضعيت و در هر زماني كار را براي خود لازم مي‌داند و از راه آن، ميان خود و دنياي اطرافش رابطه منطقي و پويا برقرار مي‌كند.
وي افزود: حق هر انساني است كه بر اساس توان و امكاناتش به كاري بپردازد و به ميزان تلاش خود، از موهبت‌هاي خدادادي بهره گيرد. بنابراين همه انسان‌ها با هر محدوديت و موقعيتي كه دارند، بايد فرصت لازم را براي بهره‌گيري از امكانات داشته باشند.
صادق‌زاده ادامه داد: نابينايان بخشي از نيروي كار جامعه شمرده مي‌شوند، البته هر فردي براي موفقيت در كار به توانايي جسمي نياز دارد ولي در اين ميان، نابينايان نيز محدوديت بينايي دارند.
وي گفت: به يقين هيچكس نمي‌تواند حق نابينايان را براي پيشرفت زندگي فردي و اجتماعي‌شان ناديده بگيرد.
دبير اجرايي خانه كارگر تبريز با بيان اينكه انسان نابينا، تمام نيازها و اميدهاي فرد عادي را دارد، گفت: او مي‌خواهد كار كند و نيازهاي زندگي‌اش را برطرف كند. از اين رو به شدت خواهان استقلال اقتصادي و اجتماعي است.
صادق‌زاده خاطرنشان كرد: گرچه همه جوامع كم و بيش با مشكلات متعدد شغلي روبه‌رو هستند ولي نابينايان بيش از ديگران بيكاري را تجربه مي‌كنند.
وي اضافه كرد: بيكاري آسيب‌هاي رواني و اجتماعي فراواني به دنبال مي‌آورد لذا ايجاد آگاهي و بينش درست در كارفرمايان، برگزاري دوره‌هاي آموزشي كار و تغيير نگرش منفي به نابينايان، راهكارهايي است كه شرايط كار را براي آنان فراهم مي‌كند.
*انجمن نابينايان حمايت نمي‌شود
مديرعامل انجمن نابينايان آذربايجان شرقي گفت: اين انجمن در تامين هزينه‌هاي عادي خود با مشكلات بسياري دست به گريبان است و از سال 84 هيچ نهاد رسمي از اين انجمن حمايت نمي‌كند.
وي در ادامه بر ضرورت ارتقاي فرهنگ عمومي جامعه در برخورد با نابينايان تاكيد كرد.
مديرعامل انجمن نابينايان آذربايجان شرقي همچنين با اشاره به فعاليت 30 ساله جامعه نابينايان آذربايجان شرقي اظهار داشت: اين كانون از سال 1360 با مجوز رسمي در كشور فعال است و خدمات لازم به روشندلان را عرضه مي‌كند.
مديرعامل جامعه نابينايان آذربايجان شرقي گفت: 800 روشندل در كانون نابينايان آذربايجان شرقي به عنوان يك تشكل مردم‌نهاد عضويت دارند كه 500 نفر از اين افراد به صورت فعال با جامعه نابينايان ارتباط مستقيم دارند.
وي با تاكيد بر توانايي‌هاي روشندلان اظهار داشت: نابينايان داراي توانمندي‌هاي برجسته و همپاي با ديگر افراد جامعه هستند و مي‌توانند بسياري از امور را به تنهايي انجام دهند.
امير انلوي بر ضرورت ارتقاي فرهنگ عمومي جامعه در برخورد با نابينايان تاكيد كرد و گفت: يكي از مشكلات عمده نابينايان فقر فرهنگي در برخورد با آنان است و اين فقر فرهنگي در ميان مسئولان و مردم عادي نيز مشاهده مي‌شود.
وي با بيان اينكه مشكلات و احتياجات نابينايان نبايد در پيچ و خم اداري معطل شود، گفت: واقعيت اين است كه افراد نابينا توان دوندگي‌هاي اداري را ندارند و جامعه نابينايان آذربايجان شرقي با درك اين موضوع مشكلات آنان را در كمترين زمان و بدون مقررات دست و پاگير اداري انجام مي‌دهد.
مديرعامل جامعه نابينايان آذربايجان شرقي گفت: اين انجمن در تامين هزينه‌هاي عادي خود با مشكلات بسياري دست به گريبان است و از سال 84 هيچ نهاد رسمي و دولتي از اين انجمن حمايت نمي‌كند.
وي خاطرنشان كرد: افراد خير و برخي شركت‌هاي خصوصي اصلي‌ترين حاميان اين انجمن هستند و اداره كل بهزيستي با اين انجمن همكاري مطلوبي ندارد.
وي افزود: اين تشكل مردمي رقيب مراكز حمايتي دولتي نيست بلكه بازوي آنان در حمايت از معلولان نابيناست و بايد كمك‌هايي دولتي به اين تشكل اختصاص يابد.
*مهم‌ترين مشكل ورزش نابينايان استان كمبود اعتبارات است
رئيس هيئت ورزش‌هاي نابينايان آذربايجان شرقي گفت: نابينايان استان كه در زمينه ورزش فعاليت دارند، توانسته‌اند مقامات بسياري را از آنِ استان كنند و اين بسيار براي ما ارزشمند است.
خسرو سليمي‌نيا ادامه داد: اين قشر از افراد جامعه كه در ورزش نيز فعاليت دارند داراي مشكلاتي در اين زمينه هستند كه از آن جمله مي‌توان به عدم سالن اختصاصي براي نابينايان اشاره كرد.
وي گفت: پيش از اين براي رفع مشكلات هيئت ورزش‌هاي نابينايان استان خواستار ساخت و اختصاص سالن اختصاصي براي هيئت شده بوديم كه اين خواسته در سفر سوم رئيس جمهور و هيئت دولت به آذربايجان شرقي محقق شد به طوريكه محمود احمدي‌نژاد دستور ساخت و اختصاص اين سالن را دادند و در آن جلسه مقرر شد اداره كل تربيت‌بدني پيگيرهاي لازم را انجام دهد.
سليمي‌نيا در ادامه بيان داشت: مهم‌ترين مشكل ورزش نابينايان و كم بينايان استان كمبود اعتبارات و مشكل اياب و ذهاب ورزشكاران به رقابت‌هاي كشوري است كه در كنار اين مشكلات عدم همكاري سازمان بهزيستي با هيئت است كه حتي سالن نيز به هيئت واگذار نمي‌كند و ورزشكاران از نبود سالن رنج مي‌برند.
*بخش روشندلان كتابخانه مركزي تبريز 10 مورد خدمات به نابينايان ارائه مي‌دهد
رئيس كتابخانه مركزي تبريز گفت: براي تعامل با نابينايان بايد از يك سري نكات غافل نبود از جمله اينكه واقع‌بين باشيم و به آنها بفهمانيم كه با ديگران هيچگونه تفاوتي ندارند، آنها را با نام صدا بزنيم و وقتي به آنها نزديك مي‌شويم به نحوي آنها را از حضور خود آگاه كنيم و اگر احتمال مي‌دهيم ما را نشناسد، بهتر است خود را دقيق به آنها معرفي كنيم.
سيدكمال‌الدين سيدمدني اضافه كرد: از كمك‌هايي كه به استقلال و خودكفايي آنها لطمه مي‌زند، جدا بپرهيزيم و نبايد با ترحم‌هاي بي‌خود و يا مهر و علاقه و احساس بي‌مورد سبب رنجش آنها شويم.
وي كتابخانه مركزي تبريز را از جمله مواردي عنوان كرد كه براي نابينايان خدمات ويژه ارائه مي‌كند.
سيدمدني ادامه داد: هم‌اكنون بخش نابينايان كتابخانه مركزي تبريز 150 نفر عضو را شامل مي‌شود و بيشتر آنها تحصيلات دانشگاهي دارند.
وي همچنين گفت: اين بخش هم‌اكنون داراي 256 عنوان كتاب بريل در 675 نسخه و يك‌هزار و 400 عنوان كتاب گويا‌ست.
مدني با بيان اينكه بخش روشندلان كتابخانه مركزي تبريز 10 مورد خدمات در قالب‌هاي مختلف به اعضاي خود ارائه مي‌دهد، اظهار داشت: مهم‌ترين خدماتي كه بخش نابينايان به اعضاي خود ارائه مي‌دهد، به امانت گرفتن كتاب بريل، امانت كتاب گويا در دو قالب لوح فشرده و نوار كاست، ارائه خدمات اسكن متون (اسكن متون لاتين براي دانشجويان و زبان آموزان و تبديل متون نوشتاري بينايي به صورت صوتي و بريل)، ارائه خدمات چاپي بريل توسط برجسته نگارها (چاپ جزوات و پايان‌نامه‌ها)، ارائه خدمات به افراد كم‌بينا با استفاده از دستگاه درشت نگار، ضبط كتاب به صورت متون درسي و جزوات مورد نياز اعضا، امكان استفاده از ميزهاي مطالعه و دستگاه‌هاي ضبط صوت، تكثير سي‌دي و نوارهاي آموزشي، ارائه كتاب‌هاي صوتي قابل استفاده در تلفن همراه، برگزاري دوره‌هاي آموزش براي استفاده از امكانات و تجهيزات موجود در اين بخش با توجه به آيين‌نامه كتابخانه نابينايان كشور بر اساس نياز نابينايان است.
وي همچنين به سنت اهداي كتاب به اين بخش اشاره كرد و اضافه كرد: افراد خير هر از گاهي براي اين بخش كتاب‌هايي اهدا مي‌كنند كه براي اعضاي بخش روشندلان بسيار مفيد به فايده است.
وي ادامه داد: به طوريكه يكي از اهداگران كه خود نيز فردي نابيناست، يك‌هزار عنوان كتاب گويا در موضوع‌هاي حقوق، فلسفه، تاريخ، روانشناسي، رمان و جامعه‌شناسي به بخش نابينايان اهدا كرده است.
مدني يادآور شد: بخش نابينايان كتابخانه مركزي تبريز از اسفند ماه سال 1384 آغاز به كار كرده و يكي از مراكز فعال در زمينه ارائه خدمات به نابينايان است.
*مشكل عمده نابينايان در اختيار نداشتن امكانات تحصيلي است
مسئول بخش روشندلان كتابخانه مركزي گفت: نابينايان همانند ساير معلولان يكي از اقشار مظلوم جامعه ايران هستند كه هيچگاه به وضعيت آنها آنگونه كه بايد و شايد توجهي نشده است.
روح الله ساعي افزود: نابينايان جامعه كوچكي هستند كه تنها درصد كمي از جامعه بزرگ ايراني را در خود جاي داده است.
وي يكي از مهم‌ترين مشكلات نابينايان را كمبود مراكز آموزشي تحصيلي در اكثر استان‌ها عنوان كرد و گفت: در برخي استان‌ها كه اين مراكز تحصيلي وجود دارند فقط در مقطع ابتدايي و در برخي استان‌ها نيز در مقطع راهنمايي دانش‌آموز مي‌پذيرند.
عضو انجمن نابينايان يكي ديگر از مشكلات نابينايان را در اختيار نداشتن به موقع امكانات تحصيلي مانند كتاب و نوارهاي درسي و بعضي امكانات ويژه نابينايان از قبيل ماشين پركينز اعلام كرد.
وي ادامه داد: از ديگر مشكلات نابينايان كمبود كتابخانه در استان آذربايجان شرقي است.
ساعي افزود: تنها كتابخانه مركزي تبريز است كه در ميان كتابخانه‌هاي موجود به ارائه خدمات به نابينايان مي‌پردازد كه البته اين كتابخانه نيز از نظر داشتن تنوع انواع كتاب وضع خوبي دارد.
وي همچنين در خصوص خط بريل نيز اظهار داشت: خط بريل، خطي است كه در قرن نوزدهم ميلادي براي سهولت كار افراد نابينا و كم‌بينا در امر تحصيل و تعليم و تربيت توسط لويي بريل فرانسوي ابداع شد.
ساعي افزود: پدر لويي بريل كفاش بود و لويي در كارگاه وي كار مي‌كرد. روزي درفش كفاشي به چشم وي برخورد كرد و بر اثر اين حادثه، لويي از نعمت بينايي محروم شد.
وي تاكيد كرد: پس از آن، او درباره افرادي كه از نعمت بينايي برخوردار نبودند، بسيار انديشيد و سرانجام به فكر افتاد تا خطي را به وجود آورد كه افراد نابينا به وسليه آن به راحتي به امر خواندن و نوشتن بپردازند.
عضو انجمن نابينايان گفت: او پس از مدت‌ها، موفق به ابداع خطي شد كه به نام وي، بريل ناميده شد.
*نبود علايم راهنماي ويژه نابينايان در سطح شهر، سلامتي آنها را تهديد مي‌كند
مديرعامل جامعه نابينايان آذربايجان شرقي گفت: نبود پاركت‌هاي ويژه نابينايان در سطح شهر و ساير علائم راهنما، سلامتي جسمي و روحي قشر عظيمي از جامعه را تهديد مي‌كند.
علي‌اصغر اميرانلوي افزود: در جوامع پيشرفته علائم ويژه‌اي براي راهنمايي نابينايان و همچنين رانندگان در معابر و خيابان‌هاي سطح شهر قرار داده شده و اين افراد را با معاني اين علائم آشنا مي‌كنند، لذا نابينايان بدون واهمه از به خطر افتادن سلامتي‌شان مي‌توانند به كارهاي شخصي خود برسند.
وي خاطرنشان كرد: با وجود اينكه قانون حمايت از معلولان شهرداري‌ها را موظف به تامين شرايط مناسب براي عبور و مرور نابينايان كرده است، متاسفانه در كشور ما به اين موضوع كمتر توجه شده و شهرداري، بهزيستي و ساير دستگاه‌هاي ذيربط توجه جدي به مشكلات معيشتي اين قشر از جامعه ندارند.
امير انلوي ادامه داد: به دليل ايجاد حفاري‌ها و تل كردن مصالح ساختماني در سطح شهر توسط آب و فاضلاب، شهرداري، انبوه‌سازان و شهروندان، نابينايان بارها به دليل برخورد با اين شرايط دچار مشكلات حادي شده‌اند.
امير انلوي فقر فرهنگي را مهم‌ترين دغدغه نابينايان برشمرد و گفت: عدم فرهنگ‌سازي مناسب در خصوص نحوه رفتار شهروندان با روشندلان اين افراد را با مشكلات روحي و رواني فراواني درگير كرده است.
*شرايط نامناسب تشكل‌هاي نابينايان
محمد فرجام روانشناس اجتماعي در مورد وضعيت نابينايان در كشور مي‌گويد: سازمان بهزيستي و سازمان آموزش و پرورش استثنايي به دليل تعدد وظايف، ضعف ارتباط‌هاي درون‌بخشي و ميان‌بخشي، محدوديت در تأمين نيروي انساني متخصص و مشكلاتي از اين دست، چنانكه بايد قادر به پيگيري مسايل نابينايان نيستند.
وي مي‌افزايد: در بسياري از كشورهاي پيشرفته دنيا، تشكل‌هاي نابينايان به لحاظ برخورداري از جايگاه حقوقي معين، مديريت علمي و ارتباط‌هاي درون و برون سازماني قوي توانسته‌اند با حضور در عرصه سياست‌گذاري‌هاي كلان، حقوق اجتماعي نابينايان را در ابعاد مختلف مطالبه كنند اما نگاهي به عملكرد انجمن‌ها و مؤسسه‌هاي غيردولتي فعال در امور معلولان كشور كارنامه چندان مثبتي از آنها ارائه نمي‌دهد.
به نظر مي‌رسد نخستين گام در ايجاد اين تحول بايد توسط سازمان بهزيستي و شوراي مركزي تشكل‌هاي نابينايان برداشته شود و اين دو اهرم حقوقي و اجتماعي مي‌توانند با اتخاذ سياست‌هاي نظارتي واحد، زمينه بازبيني و اصلاح اساسنامه اين تشكل‌ها را فراهم كنند و با نظارت دقيق بر نحوه برگزاري انتخابات در آنها، شرايط ورود نخبگان به عرصه مديريت امور نابينايان را مهيا كنند.
*سخن آخر
متأسفانه در حال حاضر بايد پذيرفت كه با گذشت چند سال از ابلاغ قانون جامع حمايت از معلولان هنوز بسياري از سازمان‌ها در بحث استخدام معلولان كوتاهي مي‌كنند و بهانه افزايش بار مالي را مطرح مي‌كنند كه در مجموع اين دلايل بيشتر از آنكه منطقي باشد بهانه‌جويي‌هايي است كه براي نابينايان كاربردي ندارد و همين مسائل سبب شده جامعه معلول در كشور ما هنوز از يك حمايت همه‌جانبه با وجود كميته امداد، بهزيستي و وزارت رفاه برخوردار نباشد و نياز به يك متولي قوي‌تر احساس شود.
روز عصاي سفيد فرصت مغتنمي براي بررسي مسايل و مشكلات اين قشر از جامعه است.
در شرايطي كه معلولان و به ويژه نابينايان از نحوه اجراي قانون جامع حمايت از حقوق معلولان و به‌خصوص اجراي ماده اختصاص سه درصد از سهميه استخدام ناراضي هستند، بايد به دنبال راهكارهاي اساسي براي ضمانت اجرا و رفع مشكلات بود، بدون آنكه لحظه‌اي بتوان از آن چشم‌پوشي كرد.
-----------------------------------------
گزارش از: مريم عباسي ـ علي آقاياري