سيزدهم مهر سالروز هجرت امام خميني از نجف اشرف به پاريس است، هجرتي تاريخي كه بعد از آن فصلي ديگر در نهضت امام خميني و انقلاب اسلامي گشوده شد.
به گزارش ايسنا، تبعيد حضرت امام (ره) با افشاگري حضرت امام عليه تصويب لايحه کاپيتولاسيون آغاز گرديد، بعد از افشاگري امام (ره) در مورد لايحه کاپيتولاسيون کماندوهاي مسلح رژيم شاه با محاصره منزل امام خميني (ره) ، ايشان را به تهران منتقل و سپس با يک فروند هواپيماي نظامي تحت الحفظ مأموران امنيتي و نظامي به ترکيه تبعيد كردند.
اقامت امام(ره) در ترکيه يازده ماه طول کشيد و ايشان در روز سيزدهم مهر ماه سال 1344 به همراه فرزندشان آيت الله حاج آقا مصطفي از ترکيه به تبعيد گاه دوم، كه کشور عراق بود اعزام شدند و حدود 14 سال در شهر نجف اشرف اقامت گزيدند ، گرچه امام خميني در اين مدت تدريس، تحقيق، تربيت طلاب و امور مربوط به منصب زعامت و مرجعيت را در حوزه نجف انجام مي دادند،امااز امور سياسي و مبارزه با رژيم شاه نيز غفلت نمي كردند و در هر زمان كه فرصتي پيش مي‌آمد، با سخنراني‌هاي روشنگر و با اعلاميه ها و بيانيه هاي ره گشا تنور مبارزات را گرم نگه مي داشتند و مبارزات مستمر ملت مسلمان ايران را رهبري مي كردند.
در اين راستا دولت عراق حجت الاسلام دعايي را به بغداد احضار کرد و از او خواست که پيامي را به اين مضمون به امام(ره) برساند که « ما در عين اين‌که به شما احترام مي گذاريم، ولي به خاطر روابط با شاه محذوراتي داريم و از اين رو از شما مي خواهيم که رعايت بکنيد و فعاليت ها به صورت علني نباشد».
حضرت امام با شنيدن اين پيام فرمودند : «اين آغاز کار است، شما به بعثي ها بگوييد من چنين چيزي را نمي پذيرم. من نمي توانم ساکت باشم و در ايران کساني که به من اعتقاد دارند، مبارزه کنند و خون بدهند، اگر آنان نمي خواهند من اين جا باشم، مي روم جاي ديگر و حرفم را مي زنم»
سرانجام در ديدار وزراى خارجه ايران و عراق در نـيـويـورک تصـمـيـم به اخراج امام خمينـى از عراق گرفته شـد. روز دوم مـهـر 1357 مـنزل امـام در نجف بـوسيله قـواى بعثـى محاصره شـد، انعکاس ايـن خبـر با خشـم گستـرده مسلمانان در ايران، عراق و ديگـر کشـورها مـواجه شـد . چون رژيم عراق عملا در صدد جلوگيري از مبارزات امام خميني برآمد ايشان ابتدا تصميم گرفتند به يكي از كشورهاي اسلامي بروند و در آن جا به مبارزات ادامه دهند، بنابراين ابتدا چند كشور اسلامي كه مورد نظر بودند مورد ارزيابي قرار گرفتند، ولي سرانجام كويت انتخاب شد روز 12 مهر ،امام خمينى نجف را به قصد مرز کـويت ترک كردند، اما دولت کويـت با اشاره رژيـم ايـران از ورود امـام بـه ايـن کـشـور جلوگـيـرى کـرد و سرانجام امام (ره) پـس از مشـورت با فـرزنـدشان ( حجه الاسلام حاج سيـد احمـد خمينـى ) تصميـم بـه هجـرت به پاريـس گرفتند.
امام (ره)به هنگام هجرت به پاريس در پيامي به ملت ايران، دلايل اين هجرت را چنين بيان نمودند:
«اكنون كه من به ناچار بايد ترك جوار اميرالمؤمنين عليه‌السلام را نمايم و در كشورهاي اسلامي دست خود را براي خدمت به شما ملت محروم كه مورد هجوم همه جانبه اجانب و وابستگان به آنان هستيد، باز نمي‌بينم و از ورود به كويت با داشتن اجازه، ممانعت نموده‌اند، به سوي فرانسه پرواز مي‌كنم. پيش من مكان معيني مطرح نيست؛ عمل به تكليف الهي مطرح است. مصالح عاليه اسلام و مسلمين مطرح است. ما و شما، امروز كه نهضت اسلامي به مرتبه حساسي رسيده است، مسؤول هستيم. اسلام از ما انتظار دارد.»
بعد از چهار ساعت پرواز، هواپيماي امام در فرودگاه ژنو براي پياده‌كردن چند مسافر فرود آمد. به گزارش خبرگزاري فرانسه، «هواپيماي حامل امام خميني ساعت 14/20 به وقت محلي ( 50 : 16 روز جمعه 14 / 7 / 1357 به وقت ايران ) در فرودگاه اورلي پاريس به زمين نشست.
گزارش خبرنگار روزنامه اطلاعات از آن روز مي‌گويد: « امروز 15 مهر ماه جنب و جوش زيادي در محله كشان جنوب پاريس ديده مي‌شد . حدود 500 دختر و پسر ايراني كه دختران موهاي خود را با روسري پوشانده و با حجاب اسلامي بودند به دنبال آگاهي از ورود حضرت آيت‌الله العظمي خميني به پاريس در حول و حوش محل اقامت ايشان ، ساختمان شماره 24 خيابان پون رويال گرد آمده‌اند تا از نزديك ايشان را ببينند . گروهي از آنان موفق شدند در اجتماعي كه در آپارتمان بسيار كوچكشان تشكيل گرديد ، مدتي بيانات ايشان را استماع كنند . اكثر جوانان كه از محصلان ايراني بودند از صبح زود به اشتياق ديدار آيت‌الله خميني در محله كشان اجتماع كرده بودند.»
در نهايت آيت الله خميني و چهار تن از همراهانش بي‌آن كه كسي باخبر شود، از فرودگاه پاريس راهي آپارتمان كوچكي در محله متوسطي در جنوب پاريس شدند و پس از آن به پيشنهاد يكي از دانشجويان مسلمان به خانه‌اي در محله نوفل‌لوشاتو نقل مكان كردند.
در ادامه مامـوريـن کاخ اليزه نظر رئيـس جـمهـور فـرانسه را مبنـى بـر اجتناب از هرگـونه فـعـالـيـت سـياسـى بـه امام ابلاغ کـردنـد. ايـشـان نيز در واکـنـشــى تنـد تصـريح کـرده بـود که «ايـنگونـه محدوديتها خلاف ادعاى دمکراسى است و اگر او ناگزير شـود تا از ايـن فرودگـاه بـه آن فـرودگـاه و از ايـن کـشـور بـه آن کـشـور بـرود بـاز دست از هـدفهايـش نخـواهـد کشيـد .»
مرحوم حجت الاسلام و المسلمين حاج سيد احمد خميني، در تاريخ 10/بهمن/1360 در روزنامه اطلاعات در رابطه با فعاليت‌هاي امام در زمان حضو شان در پاريس نقل كرده است:«امام در فرانسه شبانه روز كار مي كردند. روزي نبود، مگر اينكه سخنراني داشتند و يا مصاحبه و اعلاميه‌اي و اين پدر پير انقلاب، با تمام وجود براي سقوط رژيم شاهنشاهي و شكست آمريكا در ايران_ كه به اميد خدا در منطقه خواهد بود_ سر از پا نمي شناخت. گاهي مصاحبه كنندگان مي گفتند تا كنون اينگونه نديده اند كه در اطاقي 3×2 بدون تشريفات و بيا و برو و بدون ميز و صندلي، روحاني اي سخن بگويد و به دنبال آن ايران به سخن و حركت در آيد.»
سرانجام اوايل بهمـن 57 خبر تصميم امام در بازگشت بـه كـشور منتشر شد. هر كس كه مى‌شنيد اشك شوق مى‌ريخت و اين پاياني بر انتظار 14 ساله مردم بود.