|
|
موضوع
:
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
پنجشنبه,16,فروردين,1403
|
تاریخ پاسخ
:
پنجشنبه,16,فروردين,1403
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
وقت نیت روزه رمضان چه زمانی است و آیا باید حتما بر زبان جاری شود؟
|
پاسخ
:
همه مراجع: وقت نیت روزه رمضان از شب تا قبل از اذان صبح است و نیت روزه لازم نیست به زبان جاری شود همین‌که بداند می‌خواهد برای انجام فرمان خداوند متعال روزه بگیرد کافی است.
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
پنجشنبه,16,فروردين,1403
|
تاریخ پاسخ
:
پنجشنبه,16,فروردين,1403
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
سلام لطفا اشتراکات و تفاوت های شیعه امامیه و زیدیه را بیان کنید
|
پاسخ
:
دو مذهب امامیه و زیدیه از مذاهب شیعی هستند که علی‌رغم اشتراکاتی که در اصول و فروع دینی دارند، تفاوت‌هایی نیز با هم دارند که بخش قابل توجهی از این تفاوت‌ها ناشی از اختلاف نظری است که آنها در باب «امامت» دارند. در ادامه با تأکید بر همین موضوع نکاتی تقدیم می‌شود:
نکته اول:
امامیه و زیدیه در اصل امامت و بسیاری از مباحث مرتبط با آن‌هم نظر بوده و اشتراکات فراوانی میان این دو وجود دارد که به صورت خلاصه به آنها اشاره می‌کنیم.
ـ امامت جزء اصول دین: هر دو مذهب امامیه و زیدیه بر این عقیده‌اند که امامت جزء اصول دین است. (1)
ـ ضرورت وجود امام: هر دو مذهب عقیده دارند وجود امام ضرورت داشته و زمین هیچ گاه از حجت خالی نخواهد شد. (2)
ـ وجوب عقلی نصب امام بر خداوند طبق قاعده لطف: امامیه و زیدیه بر این امر اشتراک دارند که طبق قاعده لطف، نصب امام بر خداوند واجب است و به طور کلی وجوب امام را از طریق عقل اثبات می‌کنند. (3)
ـ نص، راهی برای نصب امام: هر دو مذهب، قائل به شناخت امام از طریق نص از پیامبر و یا امام قبلی هستند. (4)
ـ وجوب اطاعت از امام. (5)
ـ امامت امام علی (علیه‌السلام) و حسنین (علیهم‌السلام). (6)
ـ منجی گرایی و مهدویت: هر دو مذهب اصل ظهور منجی و موعود را پذیرفته‌اند و قائل‌اند که در آخرالزمان شخصی به جهت عدل و داد، ظهور خواهد کرد؛ (7) اگرچه در شخص ایشان باهم اختلاف دارند.
موارد فوق گوشه‌ای از اشتراکاتِ کلی مذهب امامیه و زیدیه در موضوع امامت بشمار می‌رود.
نکته دوم:
با بررسی دقیق در موضوع امامت میان دو مذهب امامیه و زیدیه می‌توان فهمید که میان این دو مذهب شیعی تفاوت‌های زیادی است.
ـ راه‌های اثبات امام: در کلام امامیه، نص مهمترین راه اثبات امامت امام بوده که در کنار آن نیز معجزه یاور آن هست. (8) در حالی که زیدیه نص را به تنهایی راه تعیین امام قرار نداده؛ بلکه دعوت (فردی قیام کند و مردم را به سوی خود دعوت نماید) و همچنین انتخاب توسط شورا و یا مردم را نیز، از جمله راه‌های اثبات امام می‌دانند. (9)
ـ کیفیت نصّ: امامیه معتقدند برای امامت امام علی (علیه‌السلام) و ذریه ایشان «نصّ جلی» وجود دارد؛ (10) ولی زیدیه بر این باورند که نص بر امامت امام علی (علیه‌السلام) نص خفی بوده، هرچند نص بر حسنین (علیهم‌السلام)، نص جلی است. (11)
ـ امام مفضول و تقدم آن: امامیه بر این باور است که امام باید افضل باشد و با وجود ایشان نوبت به مفضول نمی‌رسد و این قاعده استثنا بردار نیست. (12) در حالی که زیدیه اگرچه افضلیت امام را شرط می‌دانند؛ ولی آن را در مواقعی و به جهت مصلحت استثنابردار می‌دانند. عده‌ای از زیدیان خلافت خلیفه اول و دوم را این‌گونه توجیه کردهاند که علی (علیه‌السلام) به جهت صلاح دین و جامعه، حکومت را به خلفا واگذار و راضی به خلافت آنان بود. (13) بنابراین طبق نظر زیدیه می‌توان مفضول را بر افضل مقدم داشت.
ـ عصمت: از دیدگاه امامیه، همه امامان شیعه دارای عصمت بوده و عصمت از جمله شروط لازم برای منصب امامت است. (14) اما در نگاه زیدیه، عصمت شرطی برای منصب امامت نبوده و ملاکی برای برتری افراد نیست. ضمناً زیدیه قائل به عصمت در پنج تن آل عبا هستند؛ اما عصمت ائمه زیدیِ بعد از سه امامِ منصوص را نمی‌پذیرند. (15)
ـ علم امام: امامیه قائل به اعلم بودن امامان شیعه بوده و آن را صفتی الزامی برای ایشان می‌داند. همچنین علم امام، علمی لدنی بوده و اهل بیت (علیهم‌السلام) از کودکی دارای علم غیب می‌باشند. (16) در طرف دیگر، زیدیه علم لدنی امام را نپذیرفته و علم ایشان را عادی می‌پندارند و اعلم بودن امام را شرط ندانسته‌اند. (17) البته فرقه جارودیه که از زیدیه منشعب شده در باب علم امام با امامیه هم عقیده‌اند. (18)
ـ تعداد امامان: از دیدگاه امامیه تعداد امامان مشخص بوده و بر اساس روایات متعدد از خود پیامبر (صلی‌الله علیه و آله)- که عامه و خاصه آن را نقل کردند- دوازده تن هستند؛ چنانچه آیت‌الله صافی گلپایگانی 271 حدیث از منابع عامه و خاصه را نقل کرده است. (19) اما زیدیه هرچند روایات دال بر ائمه اثناعشر را جوامع روایی خود نقل کرده و بعضی از آنها را نیز پذیرفته‌اند، ولی به حصر امام در عدد معینی معتقد نیستند. در تفکر آنها هر فردی که شرایط امامت زیدی را داشته باشد، می‌تواند به امامت زیدی نائل آید و هیچ حصری در عدد ائمه وجود ندارد. (20)
موارد یاد شده، گوشه‌ای از مهمترین افتراقات دو مذهب امامیه و زیدیه در باب امامت بشمار می‌رود.
نتیجه:
بنا بر آنچه گذشت، روشن می‌شود که امامیه و زیدیه دارای اشتراکات و تفاوت‌هایی هستند. زیدیه علی رغم پذیرش اصل امامت و اشتراک نظر با امامیه در بسیاری از اوصاف امام، در برخی دیگر از اوصاف امام و راه‌های اثبات او و غیره با امامیه اختلاف نظر دارد که توضیحاتش به اختصار گذشت.
پی‌نوشت‌ها:
1. مظفر، محمدرضا، عقائد الامامیه، نجف، منشورات مکتبه الحیدریه، بی‌تا، ص 65؛ شرفی، احمد ابن محمد بن صلاح، عده الاکیاس فی شرح معانی الاساس، صنعاء، دارالحکمع الیمانیه،1415 ق، ج 2، ص 109.
2. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمره ای، قم، انتشارات اسوه، 1375 ش، ج 2، ص 54؛ منصور بالله، قاسم بن محمد بن علی، کتاب الاساس لعقائد الاکیاس، صعده، مکتبه التراث الاسلامی، 1415 ق، ص 151.
3. شیخ مفید، محمد بن نعمان، النکت الاعتقادیه، بیروت، دارالمفید، 1414 ق، ص 39؛ منصور بالله، قاسم بن محمد بن علی، الاساس لعقائد الاکیاس، ص 150.
4. مقداد، جمال‌الدین فاضل، اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه، تحقیق سید محمدعلی قاضی طباطبایی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1423 ق، ص 333؛ مفید، محمد بن محمد بن النعمان، مصنفات الشیخ المفید، ایران، الموتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، 1413 ق، ج 1، مقاله الزیدیه فی رأی الشیخ المفید، ص 14.
5. ر.ک: طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ ق، ج 4، ص 402-478؛ منصور بالله، قاسم بن محمد بن علی، کتاب الاساس لعقائد الاکیاس، ص 151؛ متقی هندی، علی بن حسام‌الدین، کنز العمال، بیروت، موسسه الرساله، 1409 ق، ج 6، ص 65.
6. الامیر الحسین بن بدر الدین، ینابیع النصیحه فی العقائد الصحیحه، تحقیق المرتضی بن زید المحطوری، صنعاء، مکتبه بدر للطباعه و النشر، 1422 ق، ص 325؛ منصور بالله، قاسم بن محمد بن علی، کتاب الاساس لعقائد الاکیاس، ص 168.
7. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، قم، انتشارات حضرت معصومه (سلام‌الله علیها)، 1421 ش، باب 5، ص 94 و 103؛ الرسی، القاسم بن ابراهیم، الاحکام فی الحلال و الحرام، صعده، مکتبه التراث السلامی، 1420 ق، ج 2، ص 468.
8. حلی، ابومنصور، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، قم، دارالهجره، 1407 ق، ص 168.
9. مفید، محمد بن محمد بن النعمان، مصنفات الشیخ المفید، ایران، الموتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، 1413 ق، ج 1، مقاله الزیدیه فی رأی الشیخ المفید، ص 14؛ صبحی، احمد محمود، الامام المجتهد یحیی بن حمزه و آراوه الکلامیه، منشورات العصر الحدیث، 1410 ق، ص 157-158.
10. نراقی، محمدمهدی، انیس الوحدین، تصحیح آیه الله قاضی طباطبایی، تهران، الزهرا (س)، 1369 ش، ص 144-146.
11. حوثی، المهدی محمد بن قاسم، الموعظه الحسنه، عمان، موسسه الامام زید بن علی الثقافیه،1420 ق، ص 104؛ سلطانی، مصطفی، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1387 ش، ص 168.
12. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، باب حادی عشر، تحقیق مهدی محقق، تهران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل، 1365 ش، ص 44.
13. امام المنصور بالله، عبدالله بن حمزه، شرح الرساله الناصحه بالادله الواضحه، صعده، مرکز اهل‌البیت (ع) للدراسات الاسلامیه،1423 ق، ص 378-391؛ منصور بالله، قاسم بن محمد بن علی، کتاب الاساس لعقائد الاکیاس، ص 151-157؛ سلطانی، مصطفی، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص 169.
14. الطوسی، محمد بن الحسن، الرسائل العشر، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1363 ش، ص 98.
15. صبحی، احمد محمود، الامام المجتهد یحیی بن حمزه و آراوه الکلامیه، ص 154؛ سلطانی، مصطفی، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه ص 174.
16. کراجکی، محمد بن علی بن عثمان، کنزالفوائد، تحقیق شیخ عبدالله نعمه، بیروت، دارالاضواء، 1405 ق، ج 1، ص 241-244.
17. صبحی، احمد محمود، الامام المجتهد یحیی بن حمزه و آراوه الکلامیه، ص 155.
18. احمد خطیب، صالح، الامام زید بن علی المفتری علیه، بیروت، المکتبه الفیصلیه،1404 ق، ص 238-239.
19. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، فصل 1، باب 1.
20. سلطانی، مصطفی، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص 178.
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
جمعه,25,اسفند,1402
|
تاریخ پاسخ
:
جمعه,25,اسفند,1402
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
حکم غبار غلیظ، دروغ بستن به خدا و پیامبر در ماه رمضان روزه را باطل می کند.
|
پاسخ
:
بخور دادن
آیات عظام امام و سیستانی: فرو بردن بخار آب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخار آب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرو رود به طوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود که در این صورت روزه را باطل میکند.
آیه الله مکارم: احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند، ولی رفتن به حمام اشکال ندارد، هرچند فضای حمام را بخار گرفته باشد.
آیه الله وحید: احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند.
آیه الله شبیری زنجانی: فرو بردن بخار آب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخارآب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرورود بطوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود درصورتی‌که احتمال می‌داده است که به حلق خواهد رسید احتیاط واجب این است که روزه را بگیرد و بعداً قضا کند.
بخار حمام
آیات عظام امام و سیستانی: فرو بردن بخارآب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخارآب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرورود بطوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود که در این صورت روزه را باطل میکند.
آیه الله مکارم: احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند، ولی رفتن به حمام اشکال ندارد، هرچند فضای حمام را بخار گرفته باشد.
آیه الله وحید (خویی و تبریزی): احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند.
آیه الله شبیری زنجانی: فروبردن بخارآب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخارآب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرورود بطوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود درصورتی‌که احتمال می‌داده است که به حلق خواهد رسید احتیاط واجب این است که روزه را بگیرد و بعداً قضا کند.
آیه الله نوری: احتیاط واجب است که از بخار غلیظ اجتناب کند. ولی اگر بخار به حدی باشد که در دهان تبدیل به آب شود روزه‌اش را باطل میکند.
سیگار کشیدن
همه مراجع: بنا بر احتیاط واجب روزه را باطل میکند.
اسپری تنفسی (آسم)
آیه الله خامنه‌ای: اشکال ندارد.
آیه الله سیستانی: چنانچه رطوبتی وارد مجرای غذا نشود مانعی ندارد.
آیه الله شبیری: اگر چیزی را به‌صورت مایع فرو ندهد، اشکال ندارد.
آیه الله مکارم: اگر به‌صورت گاز رقیق وارد بدن می‌شود، مانعی ندارد و روزه‌اش صحیح است.
آیه الله صافی گلپایگانی: اگر مضطر به استعمال باشد به‌قدر ضرورت اکتفا کند و روزه را بگیرد و اگر دون اسپری نمی‌تواند قضا کند برای هرروز یک مد طعام هم بدهد.
عطر زدن (استعمال بوی خوش)
همه مراجع تقلید: عطر زدن مانعی ندارد و روزه را باطل نمی‌کند.
بو کردن گل و گیاه
همه مراجع: بو کردن گل و گیاه روزه را باطل نمی‌کند، ولی کراهت دارد.
بوهای تندوتیز
همه مراجع: رسیدن بوی تند مواد شوینده و سفیدکننده و ... روزه را باطل نمی‌کند.
به‌طورکلی بوییدن هیچ بویی موجب بطلان روزه نمیشود.
رنگ کردن و حنا گذاشتن موی سر و ریش و ابرو
همه مراجع: رنگ کردن و حنا گذاشتن موی سر و ریش و ابرو روزه را باطل نمی‌کند.
نسبت دروغ به خدا و پیامبر (ص) و ائمه (ع) بدون توجه به دروغ بودن آن
همه مراجع: اگر روزه‌دار در ماه رمضان، مطلبی را بدون توجه به‌دروغ بودن یا نبودن آن، به خداوند متعال و پیامبر (ص) و ائمه (ع) نسبت دهد و سپس معلوم شود که دروغ بوده است روزه‌اش صحیح است.
نسبت دروغ به خدا و پیامبر (ص) و ائمه (ع) با یقین به صدق
همه مراجع: اگر روزه‌دار یقین کند که مطلبی دروغ نیست و آن را به خدا یا پیامبر (ص) و ائمه (ع) نسبت دهد و سپس مشخص شود که دروغ بوده روزه‌اش صحیح است.
دروغ
همه مراجع: دروغ گفتن در امور روزمره، روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
قسم دروغ
همه مراجع: قسم دروغ روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
دوشنبه,16,بهمن,1402
|
تاریخ پاسخ
:
دوشنبه,16,بهمن,1402
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
در کفاره حنث قسم، جهت پوشاندن فقیر، یک پیراهن کافی است یا لباس کامل (از جمله شلوار)، منظور است؟
|
پاسخ
:
در حال بررسی می باشد
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
دوشنبه,16,بهمن,1402
|
تاریخ پاسخ
:
دوشنبه,16,بهمن,1402
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
سلام اگر کسی عمداً و بدون عذر، اعتکاف مستحبی خود را در روز سوم می شکند، آیا بر او قضاء و کفاره لازم می آید یا فقط معصیت کرده است؟
|
پاسخ
:
در فرض سؤال باید قضای آن اعتکاف را بجا آورد؛ البته در صورت باطل شدن اعتکاف با نزدیکی، کفاره هم واجب می شود.
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
دوشنبه,6,آذر,1402
|
تاریخ پاسخ
:
دوشنبه,6,آذر,1402
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
سلام درصورتی که شخص خانه به دوش و صحرا نشین باشد نمازش چگونه است؟
|
پاسخ
:
- امام خمینی، آیت الله صافی و آیت الله گلپایگانی: اگر این افراد برای تهیه مایحتاج، مثل غذا و دارو و غیره به اندازه هشت فرسخ از محل اقامت دور شوند، بنابر احتیاط واجب باید هم نماز خود را به صورت شکسته بخوانند و هم به صورت کامل.
- آیت الله زنجانی: چنانچه با اثاثیه و کوله و چادر نباشند، بنابر احتیاط واجب هم نماز خود را شکسته بخوانند و هم کامل.
- آیات عظام سیستانی، خویی، نوری، تبریزی و وحید: چنانچه با اثاثیه و چادر نباشند نمازشان شکسته است.
- آیت الله فاضل: چنانچه قبل از این سفر هشت فرسخی، ده روز در یک مکان اتراق نکرده باشند، باید نماز کامل بخوانند.
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
دوشنبه,27,شهريور,1402
|
تاریخ پاسخ
:
دوشنبه,27,شهريور,1402
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
سلام آیا در قرارداد مضاربه، سرمایه گذار می تواند شرط کند که عامل باید تمام ضررهای احتمالی بر سرمایه را از مال خود جبران کند؟ در صورت عدم حصول سود از مضاربه، آیا سرمایه گذار می تواند از عامل، سود را مطالبه کند؟
|
پاسخ
:
شرط یاد شده، اشکال ندارد ولی اگر سودی حاصل نشود، سرمایه گذار نمی تواند از عامل، سود را مطالبه کند.
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
دوشنبه,27,شهريور,1402
|
تاریخ پاسخ
:
دوشنبه,27,شهريور,1402
|
|
پرسش کننده:
اسد زارع
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
با سلام کسی که قصد دارد در محلی، ده روز اقامت کند ولی از قصد خود بر می گردد یا دچار تردید می شود؛ نسبت به نماز و روزه چه وظیفه ای دارد؟
|
پاسخ
:
اگر پیش از خواندن نماز چهار رکعتی ادائی، از قصدش منصرف شده یا مردد شود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر روزه بوده است، در صورتی که بعد از اذان ظهر باشد روزۀ آن روز صحیح است، وگرنه صحیح نیست، اگر بعد از خواندن نماز چهار رکعتی منصرف شود، باید تا زمانی که در محل حضور دارد، نماز را کامل بخواند و روزه بگیرد.
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
شنبه,6,خرداد,1402
|
تاریخ پاسخ
:
شنبه,6,خرداد,1402
|
|
پرسش کننده:
نامشخص
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
مفاد و منبع قاعده «علی الید ما اخذت» چیست؟
|
پاسخ
:
مفاد قاعده علی الید
یکی از قواعد مهمی که در مباحث فقهی و حقوقی مورد استفاده می‌گیرد، قاعده «علی الید» است. مفاد این قاعده آن است که هر کسی بر مال دیگری تسلّط پیدا کند، ضامن آن بوده و نگهداری آن مال بر عهده او است و تا زمانی که آن‌را به صاحبش باز نگرداند، این ضمان از عهده‌اش ساقط نمیشود.
فرق بین قاعده علی الید و قاعده ید[1]
علاوه بر «قاعده علی الید»، قاعده دیگری به نام «قاعده یَد» نیز داریم که میان این دو قاعده، سه فرق اساسی وجود دارد:
فرق موضوعی: در «قاعده علی الید»، مقصود این است که غیر مالک بر مالی تسلط پیدا کند؛ یعنی مطمئنیم که این شخصی که مال در اختیار او است، مالک آن نیست؛ اما «قاعده ید»، در جایی است که کسی مالی در اختیار او است و رفتار مالکانه با آن دارد؛ اما فرد دیگری ادعایی را در مورد آن مال مطرح میکند که اگر داور و قاضی شک داشته باشد آیا فردی که مال در دست او است، مالک آن هست یا نه، با استناد به «قاعده ید» او را مالک مال اعلام می‌نماید.
فرق حکمی: به وسیله «قاعده علی الید» حکمی ضرری علیه کسی که مال در دستان او است، صادر شده و میگوییم تو که ید غیر مالکانه داری، ضامن آن هستی؛ اما در «قاعده ید»، حکمی به سود فردی که مال را در اختیار دارد، صادر شده و میگوییم که ید و در اختیار داشتن، نشانه و اماره ملکیت است.
فرق به حسب مورد: «قاعده علی الید» فقط در اموال(در اعیان مالی) جریان دارد؛ اما «قاعده ید» هم در اموال و هم در باب نفوس و انساب جریان دارد. در «قاعده علی الید» میگوییم، اگر کسی بر مال دیگری تسلط پیدا کرد، ضامن آن خواهد بود؛ اما در «قاعده ید» میگوییم اگر کسی بر مالی تسلط داشته و یا با زن و کودکانی زندگی میکند، در صورتی که شخص دیگری نیز ادعا کند که آن زن و آن کودکان، همسر و فرزندان او هستند؛ اما هیچ دلیل محکمه‌پسندی بر مدعایش نداشته باشد، در این‌جا «قاعده ید» به نفع شخصی که آن زن و کودکان با او زندگی می‌کنند صادر خواهد شد و آن زن، همسر و آن کودکان فرزندان او به شمار خواهند آمد.
منبع و سند قاعده علی الید
مهمترین منبع «قاعده علی الید»، سخن منسوب به پیامبر(ص) است: «علی الید ما أخذت حتی تؤدّیه». هر دستی ضامن چیزهایی است که در اختیار او قرار گرفته، تا هنگامی که آنها را به صاحبش برگرداند.
اگرچه تعدادی از منابع متأخر شیعی این روایت را نقل کردهاند؛[2] امّا در منابع اولیه و معتبر شیعه مشاهده نمیشود. البته این روایت را می‌توان در منابع کهن و مورد استناد اهلسنت یافت.[3]
گفتنی است؛ از نظر حدیث‌شناسان اهلسنت و علمای رجال، راویان این حدیث ضعیف و غیر قابل اعتمادند،[4] و به همین دلیل، این روایت را نمی‌توان نه در میان شیعه و نه در میان اهلسنت، دارای اعتبار بالایی دانست؛ اما از آن‌جا که فقهای فریقین، متن این حدیث را پذیرفته و به محتوای آن عمل نموده و آن‌را در کتب فقهی خود به عنوان امری مسلّم فرض کردهاند؛ از این‌رو ضعفی که در سند حدیث وجود دارد جبران شده و برای ما اطمینان‌آور خواهد بود.[5]
[1]. ر. ک: «تعریف و دلایل حجیت قواعد «ید»، «سوق» و «ارض» مسلمانان».
[2]. نوری طبرسی، حاج میرزا حسین؛ مستدرک الوسائل، ج 14، کتاب الودیعه، باب یک، حدیث 12، قم، موسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1408ق؛ احسائی، ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی، ج 1، ص 224 و 106 و 251، قم، سید الشهداء، چاپ اوّل، 1403ق.
[3]. ر. ک: ترمذی، ابن عیسی محمد، سنن ترمذی، ج 6، ص 21، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر، چاپ دوم، 1403ه.ق؛ سجسانی، ابن‌الاشعث، سنن ابن داود، ج 3، ص 296، بیروت، دارالفکر للطباعة، چاپ اول، 1410ق.
[4]. این روایت را قتاده از حسن بصری و او از سمرة بن جندب، و سمره از پیامبر(ص) نقل میکند. این سه نفر به ویژه سمرة بن جندب از نظر علمای رجال اهلسنت ضعیف و غیر قابل اعتماد هستند.
[5]. ر. ک: https://fazellankarani.com
|
|
|
|
موضوع
:
پاسخ به سوالات دینی
|
|
|
تاریخ سوال
:
شنبه,26,فروردين,1402
|
تاریخ پاسخ
:
شنبه,26,فروردين,1402
|
|
پرسش کننده:
نهال رحیمی
|
پاسخ دهنده:
کاربر 1
|
|
سوال
:
چه روزه‌هایی که هم قضا و هم کفاره عمد دارد ؟
|
پاسخ
:
این عبارات بخشی از مقدمه«رساله نماز و روزه؛ مطابق با فتاوای مرجع عالی‌قدر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای» در بخش «روزه» است.
هر گاه در ماه مبارک رمضان، فرد روزه‌دار کارهایی که روزه را باطل میکند، از روی عمد و اختیار و بدون عذر شرعی انجام دهد، علاوه بر اینکه روزه او باطل می‌شود و قضا دارد،کفّاره عمد نیز بر او واجب می‌شود، چه بداند کفّاره دارد و چه نداند.
در مسئله ۸۸۱ «رساله نماز و روزه» در این باره می‌خوانیم:
«اگر فرد روزه‌دار کاری را که می‌داند حرام است، ولی نمی‌داند روزه را باطل میکند، انجام دهد، علاوه بر قضا، بنا بر احتیاط واجب باید کفّاره بدهد.»
در ادامه و در مسئله ۸۸۲ هم اشاره شده است:
«اگر چیزی از اندرون روزه‌دار به دهان برگردد، نباید آن را فرو ببرد و اگر عمداً فرو ببرد، قضا و کفاره واجب می‌شود.»
همچنین در مسئله ۸۸۴ می‌خوانیم:
«اگر فرد روزه‌دار در ماه رمضان به گفته کسی که می‌گوید مغرب شده و اعتمادی به گفته او نیست، افطار کند، سپس متوجه شود مغرب نبوده، قضا و کفاره بر او واجب می‌شود.»
«اگر فرد روزه‌دار به دلیل بی‌اطلاعی از حکم شرعی، کاری را انجام دهد که روزه را باطل میکند؛ مانند اینکه نداند خوردن دارو نیز مانند سایر خوردنی‌ها روزه را باطل میکند و در روز ماه رمضان دارو بخورد، روزه‌اش باطل می‌شود و باید آن را قضا کند ولی کفّاره واجب نیست.»
موارددیگری هم هست که در صورت باطل شدن روزه، قضا و کفاره عمد برای آن واجب است که در «رساله نماز و روزه» به اختصار و ساده بیان شده است و برای اطلاع آن می‌توان به متن اصلی کتاب مراجعه کرد.
«رساله نماز و روزه»، مطابق با آخرین فتاوای مرجع عالی‌قدر، آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله‌العالی) در مسائل مربوط به ابواب فقهی نماز، روزه و اعتکاف در قالب ۱۰۰۹ مسئله شرعی تنظیم شده است.
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|