اخلاقی که در اسلام مطرح است گذشته از اینکه روابط خانوادگی، اجتماعی و سیاسی را تنظیم و کمبود قانون را ترمیم میکند، 3کار اساسی نیز انجام میدهد که این موارد در اخلاق حقوق بشری مطرح نیست.
اخلاقی که در اسلام مطرح است، تنها این نیست که انسان مشکل دنیا را حل کند، بلکه طب اساسی، معماری اساسی و هنر و زیبایی را زیرمجموعه خود دارد.
اخلاق در اسلام این سه رشته را زیرمجموعه خود دارد و گذشته از اینکه مشکلات اقتصادی، سیاسی و... دنیا را برطرف میکند، باعث اصلاح قانون میشود و هر جا قانون نقص داشته باشد، اخلاق متمم آن است. اینکه سالانه 8هزار پرونده به دستگاههای قضایی ارسال میشود و پولهای سنگینی صرف زندان رفتن افراد میشود و به واسطه اینها عده زیادی در دستگاه قضایی وقت صرف میکنند، بر اثر فقدان اخلاق است.
اگر اخلاق در جامعه اسلامی رعایت شود این 8میلیون پرونده بسیار کم میشود و شاید به 100 یا 200مورد در سال برسد. مشکل جامعه ما کمبود علم و قانون نیست، بلکه مشکل در عدم پایبندی به اخلاق است. کافران وارد صحنه آخرت میشوند ولی مردهاند. آنها در آخرت همچون کر و کور و لال هستند و بسیاری از معارف آخرت از جمله عصمت، نبوت و امامت را درک نمیکنند و فقط سوخت و سوز و آتش جهنم را میبینند.
طبق سوره مبارکه طه، کافران به خداوند میگویند چرا آنها را کور محشور کرده، خداوند میفرماید شما را کور محشور نکردم بلکه در دنیا مسجد و حسینیه و روحانی وجود داشت و شما ندیدید و فقط مراکز فساد و فحشا را دیدید، در آخرت هم بهشت و عصمت و معارف اهل بیت(علیهمالسلام) وجود دارد و شما فقط جهنم را میبینید. آخرت به گونهای است که همین حقیقت دنیایی به صورتهای دیگر برای انسان ظاهر میشود.
سلامت دل را طب اخلاقی تأمین میکند و حیات دل را طبیب اخلاق مشخص میکند. طب، انسان را زنده میکند و جلوی بیماریها را میگیرد و اگر انسان بیمار شد بیماریهای او را برطرف میکند. برای اینکه بحثهای اخلاقی برای ما کارساز باشد باید همزمان با کسب علم، کار دیگری انجام دهیم و با یک دست مسائل را بفهمیم و با دست دیگر آنها را با جان خود گره بزنیم تا به عالم با عمل تبدیل شویم.
هیچ چارهای برای اخلاق اسلامی نداریم، الا آنچه را که در دانشگاه و حوزه فهمیدیم را با جانمان گره بزنیم و اگر اینطور شد، دیگر نه به بیراهه میرویم و نه راه کسی را میبندیم.
آیتالله عبدالله جوادی آملی