مرگ دانته الیگیری؛ ادیب و شاعر بلندآوازه ایتالیایی (1321م)

دانته آلیگیری ادیب شهیر و نامدار ایتالیایى در 6 ژوئیه‌ 1265م در شهر فلورانس ایتالیا به‌دنیا آمد و تحصیلات خود را در دانشگاه زادگاه خود به پایان رساند. وی سپس وارد ارتش شد و پس از مدتی با فعالیت در مشاغل سیاسی به مدارج بالایى دست یافت اما با توطئه‏چینی دشمنانش، از کارها برکنار شد. او به رشته‏های مختلف دانش و ادب علاقه‏مند بود و همه‌ دانش‏های زمان خودش را آموخت و سرآمد اقران گردید. در این میان، دانته در جنبه‏های گوناگون زندگی جسمی و روحی نیز به استادی دست یافت. دانته در جوانی دل در گرو بئاتریس نهاد و به‌خاطر این عشق که از تاریخی‏ترین عشق‏های دنیاست، قطعه‌ زیبای "زندگی نو" را سرود. هم‏چنین عشق به بئاتریس بود که مایه‌ اصلی شاهکار بدیع "کمدی الهی" دانته گردید. این کتاب که در سه قسمت دوزخ، برزخ و بهشت و هرکدام در 33 بند سروده شده است، به‌عنوان بزرگ‏ترین اثر دانته، در جهان بی‏مانند است و از حیث ژرفی اندیشه و نیروی تخیل و لطافت و ظرافت و تدابیر سیاسی و شرح احساسات مذهبی بی‏همتاست. دانته در این اثر، از سفر یک روح حکایت می‏کند که دو مظهر فلسفه و دین، آن را هدایت می‏کنند. اشعار فلسفی این کتاب، ترکیبی است از جریان اندیشه‏ای خاص با بیانی بسیار درخشان در وجود فردی مؤمن و شاعر. دانته در مرکز دنیایى خیال‏انگیز قرار گرفته که با تناسب و خوش‌آهنگی خاص، عالم شاعرانه و عالم الهی و دنیای محسوس و مافوق محسوس را به‌هم پیوند می‏زند. در سفر روحانی که شاعر در جست‌وجوی خیر مطلق انجام می‏دهد، عشق بشری که نیز سهمی دارد، عشقی که دانته، بنای همه‌ آثار خود را بر آن نهاده است. بشر زیبایى را دوست دارد، زیرا خدا، کمال همه‌ زیبایى‏ها و غایت و محبوب مخلوقات است. ریشه‌ ادراک روحی و مذهبی دانته، در دانش و ایمان جای دارد. دانته به نقطه‏ای می‏رسد که عالم طبیعت و عالم رحمت الهی، یک‏دیگر را تلاقی می‏کنند و به این طریق، دانته داور زندگان و مردگان می‏گردد. دوزخ در کتاب دانته، قلمرو ظلمت است. گردابی دردناک که آدمی با رها کردن فضیلت و تقوا در آن غوطه‏ور می‏شود. برزخ نیز کوه دشواری است که انسان پس از صعود به قله‌ آن، به آسمان‏ها دست می‏یابد و در اینجاست که ارواح از دردهای خود رها می‏گردند، بهشت نیز در کتاب دانته، عبارت است از زندگی ابدی که در جریان زمان جای دارد و زندگی مافوق طبیعی و عالم رحمت الهی است. حضور دانته در همه‌جای این اثر منظوم احساس می‏شود. دانته زائر دنیای خیال‏انگیزی است که آن را چون دنیای واقعی و قابل درک و احساس می‏سازد، زیرا خود از این دنیا دیدن کرده و آن را خوب می‏شناسد. "کمدی الهی" تصویر مردی است که در عین حال، تصویر جهان است. در کتاب "سلطنت"، وی رفتار انسانی را از زاویه‌ تقدیر ماورای طبیعی می‏نگرد اما از طبیعت آدمی نیز غافل نمی‏شود. از نظر دانته، انسان، فردی است در دولت و عضوی از هیأت اجتماعی که باید درصورت ضرورت، جان خود را نیز فدای مصلحت اجتماع نماید اگرچه تصریح می‏نماید خیر نهایى خداست و انسان اخلاقی به‌طور مستقیم تابع خداست. دانته هنرمندی است که عالم بشریت نظیر او را کم دیده است. معماری است که در بنای باشکوه شعر، همه‌ حساب‏های دقیق را برای پی‏ریزی در نظر داشته و هرگز ادراک تناسب و هماهنگی در ساختمان این بنا از چشم او دور نمانده است. همین امر، هنرمندی معجزه‏آسا و نبوغ وی را آشکار می‏سازد. صاحب‌نظران معتقدند در هیچ زمانی و به قلم هیچ کسی جز دانته، ممکن نبود چنین کتابی نوشته شود و همه بر این نظر اتفاق دارند که اگر شش تن از بزرگ‏ترین نویسندگان تمام اعصار و قرون را بشمارند، بی‌تردید یکی از آن‏ها دانته خواهد بود. او خصوصیات شعر ایتالیایى را تثبیت کرد و با تخیل بلند و قوی خود، قدرت فراوانی در توصیف جزئیات از خود نشان داد. اشعار او به موسیقی شباهت دارد و او را یکی از بزرگ‏ترین شاعران عهد باستان و عصر جدید نموده است. دانته به‌اتفاق عده‏ای از شعرای عصر خویش، مکتب ادبی تازه‏ای بنیاد نهاد که "سبک تازه ملایم" نام داشت. شعار این مکتب آن بود که شعر ایتالیایى از حالت ابهام و پیچیدگی بیرون آید و ساده و روان باشد. سال‏های پایانی زندگی دانته به فعالیت‏های سیاسی و نیز تبعید و آوارگی گذشت تا این‏که پس از بیست سال دربدری، سرانجام در سیزدهم سپتامبر سال 1321 میلادی در سن پنجاه و شش سالگی درگذشت. "زندگی نوین"، "کمدیا"، "منازعه‌ آب و خاک" و "نامه‏های منظوم" از دیگر آثار اوست.