زينب كبرى، (محدث، متوفى قرن 1 ه) دختر امير المؤمنين على عليه السلام و فاطمه زهرا عليها السلام.فضيلتهاى بانو زينب عليها السلام مشهور تر از آن است كه نيازى به ذكر آن باشد.نام مباركش به وسيله جبرئيل عليه السلام بر رسول خدا صلى الله عليه و آله عرضه شد و پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: حاضران و غايبان را وصيت مى‏كنم كه حرمت اين دختر را پاس داريد، كه او مانند خديجه كبرى عليها السلام است.تمام فصحا و بلغا به فصاحت و بلاغت اين بانو اعتراف دارند.هرگاه لب به سخن مى‏گشود گويا على عليه السلام سخن مى‏گفت .امام سجاد عليه السلام به ايشان مى‏فرمود: يا عمه انت بحمد الله عالمة غير معلمة فهمة غير مفهمة.محبت و علاقه زينب نسبت به برادر عزيزش امام حسين عليه السلام، چنان بود كه روزى را بدون ديدار آن حضرت سر نمى كرد.در ايمان و فداكارى در راه دين و جهاد چنان شوقى داشت كه با تمام وجود در كنار امام و پيشوايش بود و پسرانش را در راه دين اهدا نمود .در عبادت، زهد، تقوا، جود و سخاوت سر آمد زنان زمان خويش بود.از مال و زينت و آسايش منزل همسرش چشم پوشيد و براى انجام وظيفه، به همراه برادر رهسپار شد.
سخنان زينب عليها السلام پس از شهادت سالار شهيدان، و خطبه‏هاى آن حضرت در بازار كوفه و در پيش ابن زياد و دربار يزيد، چنان قوى و تكان دهنده بود كه همگان را به حيرت واداشت و مسلمانان را از خواب غفلت بيدارى كرد.وى رسالت خويش را كه زنده كردن دين جدش بود ـ به نيكى انجام داد.
زينب عليها السلام در خضوع، خشوع، عبادت و بندگى، وارث مادر گرامى و پدر بزرگوارش بود .اكثر شبها را به تهجد صبح مى‏كرد و دائما قرآن تلاوت مى‏فرمود، حتى شب يازدهم محرم با آن همه فرسودگى و خستگى و ديدن مصيبتها، به عبادت مشغول شد، چنانكه حضرت سجاد عليه السلام مى‏فرمايد: در آن شب ديدم عمه ام در جامه نماز، نشسته مشغول عبادت است.
ابن اثير نيز نام زينب عليه السلام را در زمره اصحاب رسول الله صلى الله عليه و آله ذكر كرده، مى نويسد: «كانت زينب امرأة عاقلة لبيبة جزلة.»
آيت الله خويى مى‏فرمايد: زينب شريك و همراه برادرش حسين عليه السلام در دفاع از اسلام و جهاد در راه خدا و دفاع از دين (شريعت) جدش، سيد المرسلين صلى الله عليه و آله بود .در فصاحت چنان بود كه گويا از زبان پدرش سخن مى‏گويد.در ثبات و پايدارى چون پدرش بود .نزد ظالمان و جائران خضوع نمى كرد و از كسى جز خداى سبحان نمى‏ترسيد.حق مى‏گفت و راستگو بود.علامه مامقانى او را از نساء حديث بر شمرده و مى‏نويسد: زينب! كيست زينب؟ تو چه دانى كه كيست زينب؟ او بانوى بنى هاشم است كه در صفات ستوده برترين است و كسى جز مادرش بر او افتخار و تفخر ندارد.
در حيات پيامبر صلى الله عليه و آله به دنيا آمد.كنيه اش، ام كلثوم، ام عبد الله و ام الحسن است، براى او كنيه‏هاى مخصوصى مانند: ام المصائب، ام الرزايا، ام النوائب و.. .ذكر كرده‏اند.پدر گرامى اش او را به ازدواج برادرزاده خويش عبد الله بن جعفر در آورد كه على، عون، اكبر، عباس، محمد و ام كلثوم ثمره اين پيوند مبارك اند.

منبع كتاب: بانوان عالمه و آثار آنها، ص 1
نويسنده: معاونت پژوهش مركز حوزه ‏هاى علميه خواهران