آرتروز و روماتيسم دو بيماري هستند كه تعداد زيادي از مردم را در سنين مختلف درگير خود مي‌كنند، اما از آنجا كه علائم و نشانه‌هاي اين دو بيماري شباهت زيادي با هم دارند، اغلب بيماران در تشخيص آنها دچار اشتباه مي‌شوند. اين نوشتار به تفاوت‌هاي اين دو بيماري مي‌پردازد.
آرتروز (استئوآرتريت): شايع‌ترين بيماري مفصلي و مهم‌ترين علت ناتواني مزمن در سالمندان به شمار مي‌رود. آرتروز مفاصل لگن در مردان و آرتروز مفاصل انگشت‌ها و زانو در زنان شايع‌تر است. تفاوت‌هاي نژادي در بروز آرتروز ثابت شده اما ميزان تاثير وراثت يا شيوه زندگي، هنوز مبهم است.
عوامل خطرزا: مهم‌ترين عامل، افزايش سن مي‌باشد. 2درصد زنان زير 45 سال و 70درصد زنان بالاي 65 سال دچار آرتروز هستند. عوامل ژنتيكي، ضربه و صدمه شديد و فشار دائم بر مفاصل نيز از عوامل مؤثر است. استرس، سابقه بيماري مفصلي و چاقي نيز از عوامل خطرزا براي آرتروز زانو و دست مي‌باشند. كاهش وزن معادل 5 كيلوگرم شانس پيدايش آرتروز زانو را تا 50 درصد كاهش مي‌دهد.
علائم: درد مفصلي اغلب به صورت درد عمقي است كه با حركت مفصل تشديد و با استراحت تسكين مي‌يابد اما در اثر پيشرفت بيماري ممكن است به صورت دائمي درآيد، درد و خشكي مفصل پس از مدتي بي‌حركت ماندن بروز مي‌كند ولي معمولا كمتر از 20 دقيقه طول مي‌كشد. به علت عدم‌استفاده يا استفاده نادرست از عضلات، تغيير شكل و محدوديت حركت مفصل ايجاد مي‌شود. در بسياري از بيماران، بيماري تثبيت مي‌شود و در برخي ديگر حتي پسرفت مي‌كند.
درمان: با هدف كاهش درد و التهاب، از روش‌هاي حرارتي، ورزش، درمان دارويي، شستشوي تخليه‌اي زانو، جراحي ارتوپدي و بازسازي غضروف با استفاده از سلول‌هاي بنيادي كه در حال بررسي است استفاده مي‌شود. استراحت دوره‌اي مفيد اما بي‌حركتي كامل خطرناك است.
روماتيسم (آرتريت روماتوييد): يك بيماري سيستميك مزمن با علت ناشناخته است. وجه مشخصه آن التهاب مفاصل محيطي با توزيع متقارن است كه سير كاملا متغير دارد. برخي بيماران ممكن است فقط دچار بيماري خفيف كوتاه‌مدت و آسيب جزئي در مفصل شوند. اين بيماري زنان را 3 برابر مردان درگير مي‌كند. شروع بيماري بيشتر بين سنين 35 تا 50 سالگي است. استعداد ژنتيكي نيز موثر است، به‌طوري كه بروز بيماري در بستگان درجه اول افراد مبتلا 4 برابر بيشتر است.
علائم: تقريبا در دوسوم افراد، اين بيماري به صورت بي‌سروصدا و همراه با خستگي زودرس، بي‌اشتهايي، ضعف عمومي، كاهش وزن و علائم مبهم عضلاني اسكلتي شروع مي‌شود. درگيري متقارن برخي مفاصل بويژه مفاصل دست، مچ دست، زانو و پا بتدريج ظاهر مي‌شود.
درمان: با هدف تسكين درد ، كاهش التهاب، محافظت ساختمان مفصل، حفظ عملكرد و كنترل درگيري ارگان‌هاست. ورزش در جهت حفظ نيروي عضله و حركت مفصل بدون تشديد التهاب از جنبه‌هاي مهم روش درماني است.