نتايج يك پژوهش جديد نشان داده كه در فصل زمستان خطر بروز حمله قلبي در بيماران قلبي افزايش پيدا مي‌كند.
به عبارت ديگر سرما را مي‌شود يك عامل خطر براي بروز بيماري‌هاي قلبي به حساب آورد.به گفته متخصصان، دوره‌ سرما كه از اوايل دي ماه آغاز شده و تا اواسط بهمن ماه ادامه دارد، خطرناك‌ترين دوره براي بيماران قلبي و بروز حملات قلبي در اين بيماران است.
اين پژوهش از سوي متخصصان هندي صورت گرفته و آنها اين‌طور استدلال كرده‌اند كه قلب در زمستان بايد سخت‌تر و شديدتر كار كند؛ به طوري كه رگ‌هاي خوني بتوانند گرماي كل بدن را حفظ كنند.
علاوه بر اين در زمستان، نرخ ابتلا به امراض دستگاه تنفسي مانند آنفلوآنزا و آسم به بيشترين حد مي‌رسد كه باز هم به دليل بالا رفتن فشار خون، در اين بيماري‌ها بار زيادي به قلب تحميل مي‌شود.
توجيه ديگر هم كه البته در كشورهاي غربي مصداق دارد اين است كه مردم در فصل زمستان براي گرم نگهداشتن بدن به مصرف نوشيدني‌هاي الكلي روي مي‌آورند و با اين كار فشار روي قلب بسيار شديدتر مي‌شود.
با اين استدلالات، محققان هندي توصيه كرده‌اند كه بيماران قلبي در زمستان بايد از ورزش كردن در فضاي باز اجتناب كرده و از مصرف الكل هم خودداري كنند.
متخصصان قلب همه ساله شاهد افزايش ميزان مراجعات به كلينيك‌هاي قلب و عروق در روزهاي سرد برفي هستند.
اما شايد مطالعاتي كه نشان مي‌دهد سرما با بروز حمله قلبي (مخصوصا در افرادي كه بيماري زمينه‌اي عروق كرونر دارند) ارتباط دارد، از يافته‌هاي نسبتا جديد به حساب مي‌آيد.
البته براي علت اين ارتباط، فرضيه‌هاي متعددي وجود دارد. گروهي حتي افزايش آلودگي هوا متعاقب بروز پديده اينورژن در فصول سرد سال را هم مقصر مي‌دانند.
اما مكانيسم اصلي اين‌طور شرح داده مي‌شود: با كاهش دما فعاليت مكانيسم جبراني متابوليسم بدن براي توليد گرما و مقابله با سرما افزايش مي‌يابد. به‌اين ترتيب فعاليت قلب افزايش يافته و افراد در معرض خطر و مستعد سكته‌هاي قلبي با فعاليت شديد به حملات قلبي دچار مي‌شوند.
نكته جالب توجه اين است كه مواردي از مراجعات در روزهاي سرد، در اثر عارضه قلبي حين برف‌روبي، تعويض زنجير چرخ يا هل دادن خودرو در روزهاي برفي به وقوع مي‌پيوندد و از اين‌رو، توصيه كارشناسان اين است كه افراد با بيماري‌هاي زمينه‌اي بايد از فعاليت سنگين در هواي سرد خودداري كنند؛ چراكه عاملي براي تحميل فشار مضاعف روي قلب محسوب مي‌شود.
سکته قلبي که به آن انفارکتوس (MI) نيز مي‌گويند، به معني مرگ غيرقابل برگشت قسمتي از عضله قلب است و برحسب اين که چه مقدار از عضله قلب دچار مرگ يا نکروز باشد، علائم و عوارض آن متغير است.
علت اصلي سکته قلبي عدم تعادل بين عرضه و تقاضاي اکسيژن در عضله قلب است و اين خود معمولاً به دليل کاهش جريان خون عروق کرونري، تصلب شرايين و در پي آن مسدود شدن رگ به وسيله لخته است.
در زمستان عروق بدن به دليل سرما براي اينکه حرارت از دست ندهند دچار انقباض مي‌شوند و کار قلب خسته، بيشتر مي شود؛ بخصوص در ساعات اول روز، يعني وقتي که بيمار ناچار است براي کار صبح زود از خانه بيرون بيايد بيشتر در معرض خطر قرار دارد.
به گفته او، در شهرهاي بزرگ در فصل سرما پديده اينورژن در هوا وجود دارد، يعني هواي کثيف روز گذشته در طول شب که هوا سرد است به نقاط پايين حرکت مي‌کند و در سطح تنفس و زندگي ما قرار مي‌گيرد و وقتي که شخص صبح زود از منزل خارج مي‌شود در مجاورت اين هواي سرد و کثيف قرار مي‌گيرد در حالي‌که در زمستان زماني که به نيمه‌هاي روز مي‌رسيم هوا گرم تر مي‌شود اين هواي کثيف بالاتر مي‌رود و از سطح زندگي ما فاصله مي‌گيرد و هوا در وسط روز مناسب تر مي‌شود. به اين ترتيب حتي مي‌توان گفت خطر بروز حمله قلبي، صبح‌هاي زود بيشتر است.
تحقيقات هم اين را ثابت كرده كه سکته‌ها گاهي پس از يک فعاليت بدني سنگين يا استرس عصبي و رواني بروز مي‌کنند و اغلب بين ساعت 6 صبح تا ظهر اتفاق مي‌افتد.
البته گاهي وقت‌ها بيماران فکر مي کنند که فقط با پوشيدن پالتو و شال گردن از هواي سرد زمستان در امانند، درحالي‌که فقط کافي است هواي سرد به دهان و بيني فرد بخورد و باعث انقباض کل عروق بدن شود و مقاومت عروق بالا برود.
اين مسئله را با انجام يک آزمايش مي توان ثابت کرد. اگر يک انگشت خود را در آب سرد بگذاريد تمام بدن احساس سرما مي‌کند و بالعکس اگر انگشت‌تان رادر آب گرم بگذاريد تمام بدن گرم شده و عرق مي‌کنيد.
پس توصيه متخصصان اين است كه بيماران درفصل زمستان هنگام بيرون آمدن از منزل از يک شال گردن که بيني و دهان آنها را بپوشاند استفاده کنند و هرگز صبح زود براي ورزش يا دويدن از منزل خارج نشوند؛ چون وقتي فرد از خواب بيدار مي شود، بدن در حالت استراحت نسبي است و درنتيجه وقتي فرد ناگهان شروع به ورزش کند چون قلب آمادگي اين فعاليت را ندارد در نتيجه دچار عوارض و خطر مي شود.
مي‌شود گفت قلب مانند موتور اتومبيلي است که ابتدا در حال سکون براي مدتي بايد روشن باشد تا آماده حرکت شود تا بتواند باسرعت بالا حرکت کند.
پس افراد هم قبل از ورود به ميدان ورزش ابتدا بايد بدن خود را با ورزش‌هاي سبک گرم کنند تا بتوانند ورزش‌هاي سنگين را انجام دهند.
نكته ديگر اين است كه در سرما عروق محيطي بدن دچار اسپاسم (گرفتگي) مي‌شوند و به علت نياز بدن به گرما و انرژي هورموني به نام آدرنالين در خون ترشح مي‌شود که باعث افزايش ضربان قلب مي‌شود و در نتيجه نياز عضله قلب به اکسيژن و مواد غذايي بيشتر خواهد شد.
اگر فردي عروق کرونرش بين 80 تا 75 درصد تنگي داشته باشد، وقتي نياز عضله قلب به خون اکسيژن بيشتر مي‌شود به‌علت تنگي آن منطقه ازقلب دچار ايسکيمي (کمبود خون) مي شود که به دنبال آن سکته قلبي ايجاد مي شود.
قرار گرفتن در آب سرد موجب ايسکيمي شديد يا آريتمي (نامنظم شدن ضربان قلب) هم مي‌شود كه به نوبه خود منجر به سنكوب (ايست قلبي) مي شود.
مسئله ديگري كه متخصصان بر آن تاكيد مي‌كنند، اين است كه بيماران قلبي با شروع فصل سرما بايد براي تغيير دوز دارويي شان به پزشک متخصص خود مراجعه کنند تا پزشک دستور جديدي براي مصرف داروها به آنها بدهد.
توصيه ديگر اين است كه بيماران براي خواب از جاهاي مناسب استفاده کنند و حتما در اتاق خود يک دستگاه بخور آب قراردهند تا هواي اتاق را مرطوب کند و سرد و خشک نباشد.
همان‌طور كه گفته شد، گذشته از عوارض سرما، در زمستان آلودگي هوا هم مشكل‌ساز است.
عوارض ناشي از آلودگي هوا سردرد‌،‌ خستگي، مشكلات تنفسي، سرگيجه، تهوع و ضعف عمومي و البته ناراحتي‌هاي قلبي است.
وارونگي هوا در روزهاي سرد سال به طور جدي‌تر بروز ‌كرده و سبب حملات قلبي يا تشديد آن مي‌شود و از اين رو افراد جامعه، به ويژه سالمندان و مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي يا ريوي، با توجه به اعلام رسانه‌ها از سوي سازمان هواشناسي در روزهايي که وضعيت هوا از نظر آلودگي بحراني اعلام مي‌شود تا حد ممكن بايد در منزل يا محيط کار بمانند و از باز کردن پنجره خودداري و در صورت ضرورت خارج شدن از محيط‌هاي بسته از ماسك استفاده كنند.
مونواكسيد كربن يكي از آلاينده‌هاي گازي خطرناک است كه 400 برابر اکسيژن تمايل اتصال به هموگلوبين خون داشته و در اکسيژن رساني بافت‌ها ايجاد اختلال مي‌کند؛ يعني دقيقا همان جايي كه بيماران قلبي در آن با مشكل رو‌به‌رو هستند.
آمارها مي‌گويد در سال، 4 هزار نفر بر اثر آلودگي هوا جان خود را از دست مي‌دهند. همچنين تحقيقات نشان داده ميزان ابتلاي افراد ساكن در شهرهاي آلوده به بيماري‌هاي قلبي 13 درصد بيشتر از سايرين است.
به ياد داشتن اين 2 آمار كمك مي‌كند كه بقيه توصيه‌هاي اين مقاله را هم به‌خاطر بسپاريد!

همشهری آنلاین