4 ارديبهشت درگذر تاريخ
* تغيير نام آژانس پارس و الحاق به اداره كل انتشارات و راديو (1319 ش)
اشاره:
پس از آن كه خبرگزاري رسمي ايران با نام آژانس پارس، فعاليت خود را تحت نظارت وزارت امور خارجه در سال 1313 ش آغاز كرد، به صورت دفترخبري فعاليت مي‏نمود. همزمان با تاسيس و آغاز به كار راديو در چهارم ارديبهشت ماه 1319 ش، اين آژانس به خبرگزاري پارس تغيير نام يافت و تحت نظر اداره كل انتشارات و در سطحي وسيع‏تر به انجام وظايف خبرگزاري ادامه داد. خبرگزاري پارس پس از پيروزي انقلاب اسلامي با نام خبرگزاري جمهوري اسلامي به پخش آخرين خبرهاي ايران و جهان و در حوزه‏اي وسيع اشتغال دارد.
* تأسيس و آغاز به كار راديو (1319ش)
اشاره:
در اين روز براي اولين بار در ايران، اداره راديو تأسيس و از فرستنده راديو تهران، گزارش فعاليت‏هاي داخلي كشور پخش شد. در ابتداي تأسيس راديو، اداره امور آن زير نظر وزارت فرهنگ بود و برنامه‏هاي آن از يك فرستنده، به مدت روزانه پنج ساعت پخش مي‏شد. پنج سال پس از افتتاح راديو تهران، كم‏كم بعضي از شهرستان‏هاي ايران هم با فرستنده‏هاي محلي به پخش برنامه‏هاي محدود پرداختند، تا اين كه به تدريج بر قدرت فرستنده‏ها و مدت پخش برنامه‏ها افزوده شد. در اواخر سال 1319، اين سازمان، اداره كل انتشارات و تبليغات و در 1330 سازمان اداره كل انتشارات و راديو نام گرفت كه در فراهم آوردن اطلاعات، تهيه فيلم‏ها و گرفتن آخرين خبرهاي مهم ايران و جهان فعاليت مي‏كرد. در حال حاضر، شبكه‏هاي سراسري راديو براي اقشار مختلف مردم ايران و شبكه‏هاي محلي در استان‏هاي مختلف كشور، برنامه‏هاي متنوع ارايه مي‏كنند.
* دستور امام خميني(ره) براي بررسي مجدد قانون اساسي (1368ش)
اشاره:
با گذشت يك دهه از اجراي قانون اساسي مصوب سال 1358، علي‏رغم استحكام و نقاط قوت، مواردي در آن وجود داشت كه عدم اصلاح آنها، اداره كشور را با مشكلات جدي در آينده روبرو مي‏ساخت. از اينرو، تعدادي از نمايندگان مجلس و شوراي عالي قضايي، از محضر امام خميني(ره) خواستار تعيين هيئت بررسي متمم قانون اساسي شدند. حضرت امام نيز طي نامه‏اي به رييس جمهور وقت، ضمن معرفي هيئتي 20 نفره به همراه 5 نفر از نمايندگان مجلس به انتخاب آن هيئت، آنان را مسؤول بررسي و تغيير تعدادي از مواد و اصول قانون اساسي كردند. برخي از موارد مطرح شده براي تغيير عبارت بودند از: رهبري، تمركز در مديريت قوه مجريه و قوه قضاييه، تعيين نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، روشن كردن راه بازنگري قانون اساسي، تعيين جايگاه مناسب براي مجمع تشخيص مصلحت نظام و... . هرچند در اواسط كار، ارتحال حضرت امام روي داد و شورا به طور موقت تعطيل شد؛ ولي در 20 تير 1368 ش، كار شورا به اتمام رسيد و اصلاحات انجام شده جهت تأييد به حضور حضرت آيت‏اللَّه خامنه‏اي رهبر معظم انقلاب ارسال شد. موارد بازنگري شده به دستور مقام معظم رهبري در ششم مرداد همان سال به همه‏پرسي گذاشته شد و مورد تأييد 97/38 درصد شركت كنندگان در انتخابات قرار گرفت.
* درگذشت استاد «احمد طاهري عراقي» اديب معاصر (1370 ش)
اشاره:
دكتر احمد طاهري عراقي يكي از برجسته ترين ادبا و اسلامشناسان ايران، درسال 1322 شمسي در اراك به دنيا آمد. در سال 1342 در رشته زبان و ادبيات فارسي درجه ليسانس از دانشگاه تهران گرفت و از استاداني چون شادروان جلال الدين همايي بهره برد. از سال 44 تا 48 در بنياد فرهنگ ايران به پژوهش اشتغال داشت و از سال 1348 تا 1355 در مركز خدمات كتابداري به تحقيقات علمي كتابداري به وي‍ژه در زمينه گسترش و تكميل طرحهاي رده بندي جهاني از جمله رده بندي دهدهي، ديويي و رده بندي كتابخانه كنگره معروف به LC پرداخت. براي پژوهش و مذاكره علمي پيرامون اين طرحها و رفع نواقص آثار اسلامشناسي و ايرانشناسي، چند سفر تحقيقاتي داخلي و خارجي انجام داد و تحقيقاتي در كتابخانه دانشكده الهيات دانشگاه مشهد و دارالكتب مصريه (كتابخانه ملي مصر) و بعضي از كتابخانه ها و مراكز علمي بيروت به عمل آورد. طرح گسترش يافته هاي او راجع به اسلام در طبقه بندي LC در سال 1358 مستقلاً به طبع رسيد. دكتر طاهري بر اين اثر مقدمه بي سابقه و پرباري نگاشت كه اعجاب صاحبنظران را برانگيخت. هم چنين از جمله فعاليتهاي اوگسترش رده اسلام در دو رده بندي نظام ديويي و نظام كتابخانه كنگره آمريكا (LC) است. اين كار يكي از كاربردي ترين كار هايي است كه در اين حوزه انجام شده است. بعدها با الگو قرار دادن كار ايشان، گسترش رده هاي ديگر در موضوعاتي مانند زبان و ادب فارسي، جغرافيا، تاريخ و ادبيات عرب در حوزه كتابداري ايران گسترش يافت. دكتر طاهري از سال 1355 براي ادامه تحصيلات عالي به انگلستان رفت و تا سال 1362 در زمينه مطالعات اسلامي و زبان و ادبيات عربي نزد استادان بزرگي چون مونتگمري وات كه از بزرگترين اسلامشناسان امروز جهان است، آموزش ديد. رساله دكتري او در زمينه ملل و نحل اسلامي زير عنوان «زندقه در اوايل دوره عباسي با تاكيد خاص بر شعرا» بود. وي در سال 1362 به ايران بازگشت. از سال 1363 همكاري او با بنياد دايره المعارف اسلامي آغاز شد و در اين مدت به عضويت هيأت امنا و معاونت علمي دانشنامه جهان اسلام نائل آمد. استاد فقيد طاهري نخستين دفتر دايره المعارف را زيرعنوان دانشنامه جهان اسلام با همكاري جمعي از صاحبنظران و محققان انتشار داد. همچنين سردبيري مجله تحقيقات اسلامي كه از ديگر آثار همين بنياد است با او بود. همزمان با فعاليت در بنياد دايره المعارف به تدريس مرجع شناسي در دوره هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد در گروه كتابداري دانشكده علوم تربيتي دانشگاه تهران و نيز تدريس رشته هاي مختلف معارف اسلامي در دانشكده الهيات اشتغال داشت. عبدالحسين آذرنگ كه از همكاران اوليه بنياد در زمان حضور مرحوم طاهري عراقي بوده است، در توصيف ويژگيهاي علمي وي مي گويد: مرحوم طاهري در چهار شاخه تبحر چشمگيري داشت، 1- مأخذ شناسي و مطالعات ايراني و اسلامي ، 2- ادبيات عرب، 3- ادب فارسي، 4-تصوف و عرفان از جمله آثار ارزشمند طاهري عراقي، تصحيح كتاب قدسيه ( كلمات بهاء الدين نقشبند) از خواجه محمد بن محمد پارساي بخارايي است كه در سال 1354 توسط انتشارات طهوري منتشر شده است. وي در چهل و هشت سالگي، در چهارم ارديبهشت 1370 بر اثر عارضه ريوي در تهران درگذشت. مركز نشر دانشگاهي در سال 1382 به پاس قدرداني از خدمات علمي ايشان مجموعه مقالات وي را زير عنوان يادگار طاهر منتشر كرد.

13 جمادی الثانی در گذر تاریخ
* وفات «ام‏البنين» همسر امام علي(ع) و مادر گرامي حضرت اباالفضل العباس(ع) (64 ق)
اشاره:
حضرت امام علي(ع) سالياني پس از حضرت زهرا(س)، به سفارش برادر خود عقيل كه از علماي نَسَب شناس بود و خاندان‏هاي عرب را به خوبي مي‏شناخت، با فاطمه‏ي كلابيه ازدواج كرد. اين بانوي بزرگوار از امام علي(ع) چهار پسر به نام‏هاي عباس، جعفر، عبداللَّه و عثمان آورد و به اُمّ‏البنين يعني مادر پسران معروف گرديد. هر چهار پسر ام‏البنين در واقعه‏ي خونين كربلا به رسيدند و او در برابر اين مصيبت صبر نمود. وي پس از اطلاع از حادثه‏ي عاشورا، عبيداللَّه، فرزند پسرش عباس را همراه خود به قبرستان بقيع مي‏بُردْ و اشعاري در رثاي فرزندانش مي‏سرود. مردم مدينه نيز جهت شنيدن ندبه‏ي اين بانوي بزرگوار در آن محل جمع مي‏شدند و مي‏گريستند. ام‏البين سه سال پس از عاشوراي سال 61 ق در مدينه درگذشت و در همان شهر به خاك سپرده شد.
* روز تکریم مادران شهدا
اشاره:
روز 13 جمادی‌الثانی( سالروز وفات حضرت ام البنین (س) همسر بزرگوار امیرالمومنین (علیه‌السلام) و مادر چهار شهید از شهدای نینوا به ویژه حضرت ابوالفضل (علیه اسلام)، به عنوان روز تکریم مادران و همسران شهدا نام گرفت.
* درگذشت «ابن هيثم» رياضي‏دان و فيزيك‏دان شهير اسلام(430 ق)
اشاره:
ابوعلي محمد بن حسن بصري معروف به ابن هيثم از حكما و اطبّاي نامي اسلامي است كه علاوه بر تبحّر علمي در طب، بسياري از كتب ارسطو و جالينوس را شرح و تلخيص كرده و به تاليفات بسياري در زمينه‏ي نجوم، هندسه، منطق، حساب و تشريح پرداخته است. ابن هيثم به هنگام مطالعه درباره‏ي انعكاس نور، بي آنكه به طور مستقيم به موضوع انكسار و شكست نور اشاره كند نتيجه گرفت كه ميان زاويه‏ي تابش نور و زاويه‏ي بازتاب آن، يك رابطه برقرار است. از ديگر اقدامات ابن‏هيثم، ابداع روش‏هاي جديدي در علم رياضيات مي‏باشد. همچنين شرح اصول تاريكخانه و اختراع ذرّه‏بين از ديگر كارهاي برجسته‏ي اين دانشمند مسلمان است. اين اختراعات در كشفيات كِپلر و گاليله، ستاره شناسان مشهور اروپا در قرن‏هاي آينده، تاثير زيادي داشت و در صنعت سينما نيز مورد استفاده قرار مي‏گيرد. ابن هيثم در زمان حاكم بامراللَّه ششمين خليفه‏ي فاطمي در مصر، متصدي بعضي امور سياسي بود، اما وي به خاطر اين كه در ستم و ظلم‏هاي او مساعدت نكرده باشد، خود را به ديوانگي زد ولي بعد از مرگ خليفه‏ي فاطمي اظهار عقل نمود و به تدريس در دانشگاه جامع الازهر پرداخت. يكي از مهم‏ترين آثار ابن هيثم، كتاب المَناظِر است كه به زبان انگليسي ترجمه شده و از جمله منابع اصلي مطالعات كپلر در زمينه‏ي نجوم بوده است.
* رحلت «جعفر بن حسن» معروف به «محقق حلي» دانشمند و عالم بزرگ شيعي(676 ق)
اشاره:
جعفر بن حسن مشهور به محقق حلي در سال 602 ق در شهر حله در عراق به دنيا آمد. پس از كسب مقدمات، در حلقه‏ي درس اساتيد زمان حاضر شدو پس از سالياني، عالمي بزرگ و استادي توانا گشت. علامه حلي، ابن داود حلي، سيدبن طاووس و... از زمره‏ي شاگردان وي مي‏باشند. پس از حمله‏ي مغول، حوزه‏ي بزرگ بغداد ويران گشت و تلاش محقق حلي در رونق حوزه‏ي حله بسيار موثر و چشمگير بود. محقق حلي در نوشتن آثار علمي يد طولايى داشت و كتب جاودانه‏اي را تقديم حوزه‏ي دين و علم نموده است. از جمله‏ي اين آثار، كتاب ارزشمند شَرايعُ الاسلام مي‏باشدكه يكي از كتب مهم فقهِ استدلالي است. محقق حلي سرانجام پس از عمري پربار، 74 سالگي در حله به سوي معبود شتافت و در همان جا به خاك سپرده شد. آرامگاه وي زيارتگاه حق‏جويان و دوستداران علم و حقيقت است.
* تصرف سبزوار توسط «عبدالرزاق» فرمانده‏ي نهضت سربداران(738 ق)
اشاره:
گروه سربداران، امين الدين عبدالرزاق را در تاريخ 12 شعبان سال 737 به سرداري خود انتخاب كردند. آنها به دليل كمي تعداد و ضعف قدرت، قيام خود را به شكل دستبرد به قافله‏ها شروع كردند. پس از به دست آوردن اموال و اسباب لازم ،عبدالرزاق بر خواجه علاءالدين محمد، وزير خراسان غلبه كرده و پس از كشتن وي شهر سبزوار را به تصرف خود درآورد. از آن پس، شهر سبزوار را كه از روزگار قديم، مردم آن به تشيع اشتهار داشتند مركز خود ساختند و با درويشان و مرداني كه به دوستي آل علي مشهور بودند، رابطه برقرار كردند.
24 آوریل در کذر تاریخ
* آغاز سفر تاريخي «ماركو پولو» جهانگرد معروف ايتاليايي به آسيا (1271م)
* قتل عام ارامنه آسياي صغير توسط امپراتوري عثماني و روز شهداي ارامنه (1915م)
اشاره:
مسئله ارامنه از ديرباز يكي از موارد اختلاف ميان امپراتوري عثماني و دولت‏هاي اروپايى به شمار مي‏رفت. بعد از پايان جنگ روسيه و عثماني در اواخر قرن نوزدهم، طرفين تعهداتي را امضا نمودند كه بر اساس آن تأمين امنيت و انجام اصلاحات در ايالات ارمني‏نشين، توسط عثماني صورت گيرد. اما پس از چندي ارامنه با تشكل انجمن هونْ‏چاك، فعاليت فرهنگي و سپس با تأسيس انجمن داشْ‏ناك، آموزش و مبارزه نظامي را آغاز كردند. همين زمان بود كه جمع كثيري از ارامنه در سال 1896م به دست دولت عثماني قتل عام شدند. در ميانه جنگ جهاني اول، بار ديگر اين مسئله تكرار شد. ماجرا اينگونه بود كه در آوريل 1915م ارامنه به حمايت از تجاوزات روس‏ها متهم شدند. از اين رو جنگ داخلي از سر گرفته شد. در 20 آوريل اين سال، ارامنه، شهر «وان» را به تصرف خود درآوردند و حدود يك ماه آن را در اختيار و كنترل خود داشتند. در جريان اين درگيري‏ها چندين هزار تن از ارامنه كشته شدند. از اين رو، روز 24 آوريل 1915م به نام روز شهداي ارامنه ناميده شد كه در اين روز ياد مقتولين ارمني را گرامي مي‏دارند.
* آغاز اعتراض مردم ايرلند عليه انگلستان (1916م)
* كشف واكسن ضد سل
ب.ث. ژ ؛ توسط دانشمندان فرانسوي (1927م)
اشاره:
«آلبرت لئون شارل كالمت» طبيب برجسته و محقق نامدار فرانسوي در 12 ژوئيه سال 1863 ميلادي در شهر «نيس» متولد شد. «كالمت»، شاگرد لويي پاستور و از پايه‌گذاران انستيتو پاستور شهر ليل بود، وي بعد از پايان تحصيلاتش در دانشگاه پاريس، در حالي كه عضو انستيتو پاستور بود موفق به كشف سرم ضد طاعون را شد. «آلبرت لئون شارل كالمت» با كمك «كادميل گرين» دانشمند و محقق فرانسوي، بعد از سال‌ها مطالعه و كوشش در روز 27 آوريل 1927 موفق به كشف واكسن معروف «ب ث ژ »شد.بدين ترتيب، نام اين دو محقق بر روي مشهورترين واكسن بيماري سل، ب ث ژ (BCG يا باسيل كالمت، گرين)، گذاشته شده‌است. نتايج‎ برخي از تحقيقات‎ جديد انجام شده، نشان‎‎ مي‎ دهد، واكسـن «ب‎ ث ژ» افزون‎ بر جلوگيري‎ از بروز بيمار سل‎، از عفونت‎ آن‎ نيز جلوگيري‎ مي‎ كند و مانـع‎ استقرار باسيل‎‎هاي‎ سل در ريه‎ها مي‎شود. كالمت ، تحقيقاتي بر روي روش‌هاي واكسيناسيون عليه بيماري‌ها به ويژه واكسن عليه سل به همراه همكار خود «كادميل گرين « انجام داد. «كالمت» همچنين، مطالعاتي بر روي سموم مارها و تهيه سرم‌هاي ضد سم‌مار، انجام داد. «آلبرت لئون شارل كالمت» بعد از 70 سال زندگي در روز 29 اكتبر سال 1833 ميلادي در گذشت.
* پرتاب نخستين ماهواره مخابراتي شوروي براي استفاده برنامه‏هاي تلويزيوني (1965م)
اشاره:
«آلبرت لئون شارل كالمت» طبيب برجسته و محقق نامدار فرانسوي در 12 ژوئيه سال 1863 ميلادي در شهر «نيس» متولد شد. «كالمت»، شاگرد لويي پاستور و از پايه‌گذاران انستيتو پاستور شهر ليل بود، وي بعد از پايان تحصيلاتش در دانشگاه پاريس، در حالي كه عضو انستيتو پاستور بود موفق به كشف سرم ضد طاعون را شد. «آلبرت لئون شارل كالمت» با كمك «كادميل گرين» دانشمند و محقق فرانسوي، بعد از سال‌ها مطالعه و كوشش در روز 27 آوريل 1927 موفق به كشف واكسن معروف «ب ث ژ »شد.بدين ترتيب، نام اين دو محقق بر روي مشهورترين واكسن بيماري سل، ب ث ژ (BCG يا باسيل كالمت، گرين)، گذاشته شده‌است. نتايج‎ برخي از تحقيقات‎ جديد انجام شده، نشان‎‎ مي‎ دهد، واكسـن «ب‎ ث ژ» افزون‎ بر جلوگيري‎ از بروز بيمار سل‎، از عفونت‎ آن‎ نيز جلوگيري‎ مي‎ كند و مانـع‎ استقرار باسيل‎‎هاي‎ سل در ريه‎ها مي‎شود. كالمت ، تحقيقاتي بر روي روش‌هاي واكسيناسيون عليه بيماري‌ها به ويژه واكسن عليه سل به همراه همكار خود «كادميل گرين « انجام داد. «كالمت» همچنين، مطالعاتي بر روي سموم مارها و تهيه سرم‌هاي ضد سم‌مار، انجام داد. «آلبرت لئون شارل كالمت» بعد از 70 سال زندگي در روز 29 اكتبر سال 1833 ميلادي در گذشت.
* تشكيل دولت موقت افغانستان به رياست
«صبغت اللَّه مُجددّي» (1992م)
اشاره:
با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، دولت مركزي افغانستان از دريافت كمك محروم شد و ژنرال نجيب‏اللَّه در 15 آوريل 1992م از حكومت بركنار گرديد و به دفتر سازمان ملل متحد در كابل پناه برد. جانشينان نجيب‏اللَّه كه چهار تن از معاونانش بودند، آمادگي خود را براي مذاكره و يافتن راه حل معضل افغانستان اعلام داشتند. در اين زمان درگيري‏هايى بين گروه‏هاي افغان صورت گرفت و كار به نبرد و بمباران كابل كشيده شد. در نهايت، با ائتلاف گروه‏هاي مسلمانِ ميانه‏رو، با راي شوراي موقت رهبري افغانستان، دولتي به سرپرستي صبغت اللَّه مجددي در كابل تشكيل شد. دولت موقت افغانستان در مه 1992م انحلال حزب كمونيست وطن را اعلام داشت و به دنبال آن، قوانين و مقررات اسلامي را به ويژه درباره ممنوعيت نوشيدن مشروبات الكلي و پوشش زنان به مورد اجرا گذارد. پس از چندي، گروه‏هاي افغان خواستار برگزاري انتخابات و كناره‏گيري نظاميان از قدرت شدند. چند روز پس از اين توافق، صبغت اللَّه مجددي كه به طور معجزه‏آسا از يك سوء قصد جان به در برده بود، از رياست جمهوري استعفا داد و بدين‏سان، اميد به صلح از ميان رفت و شهر كابل و ديگر نواحي كشور، دستخوش آشوب و صحنه زد و خورد ميان گروه‏هاي مختلف گرديد. اين آشوب‏ها در ساليان بعد با ظهور طالبان ادامه يافت و خسارات فراواني به كشور و مردم وارد آورد.