21اسفنددر گذر تاریخ
* رحلت فقيه و دانشمند مسلمان ايراني آيت ‏اللَّه «شيخ محمدصالح حائري مازندراني» (1349ش)
اشاره:
آيت‏اللَّه شيخ محمد صالح حائري مازندراني در حدود سال 1260 ش (1298 ق) در شهر مقدس كربلا به دنيا آمد. وي در ابتدا ادبيات عرب را فرا گرفت و دروس ديگر سطح و فلسفه و منطق را از محضر پدر و برادرش استفاده نمود. هنوز 15 سال از عمر محمد صالح نمي‏گذشت كه «رساله غَسّاله» را تأليف كرد و به مرحوم آخوند خراساني عرضه نمود. آخوند با مشاهده اين رساله و پي بردن به نبوغ و استعداد بي‏نظير اين نوجوان، وي را با خود به نجف اشرف برد، و پس از سالياني در شمار شاگردان بزرگ آخوند گرديد. ايشان همچنين از محضر بزرگاني همچون ميرزا حسين خليلي و ملااسماعيل بروجردي فقه و اصول و حكمت آموخت و به مدارج والاي علمي رسيد. تلاش علمي و ذوق سرشار شيخ محمدصالح، توجه همه صاحب نظران را به خود جلب كرد، چرا كه كتاب‏ها و رسايل زيادي را به تأليف درآورده بود و حتي در شانزده سالگي به درجه اجتهاد نائل آمد. آيت‏اللَّه مازندراني در 26 سالگي راهي بابل گرديد و در آنجا به اقامه شعائر ديني و خدمات مذهبي مشغول شد و بعدها مرجع ديني بسياري از مؤمنين قرار گرفت. شيخ محمدصالح در زمان رضاخان پهلوي، سخنان قاطعي در مسجد جامع بابل ايراد كرد و از حكومت و شخص شاه انتقاد نمود كه به حبس وي در تهران انجاميد. بر اثر اين حركت، قرار بر اعدام ايشان شد كه به دليل اعتراض شديد مراجع وقت، به آزادي و تبعيد وي به سمنان منجر گرديد و اين عالم سترگ تا پايان عمر در سمنان اقامت گزيد. از اين عالم رباني در حدود سيصد تأليف و رساله بر جاي مانده كه حكمت بوعلي در 5 جلد، سيماي ايمان، ديوانُ الادب و تاريخ معارف اماميه از آن جمله‏اند. اين فقيه مجاهد سرانجام پس از عمري خدمت و تلاش و زندگي پربار، در 21 اسفند 1349ش برابر با سال 1391 ق در سن 89 سالگي در سمنان به لقاءاللَّه پيوست و پس از تشييعي باشكوه، در جوار حرم حضرت ثامن‏الحجج(ع) به خاك سپرده شد.
* صدور پيام حضرت امام خميني درباره تحريم شركت در حزب شاهنشاهي رستاخيز(1353 ش)
اشاره:
پس از تشكيل حزب شاهنشاهي رستاخيز در 11 اسفند 1353 و دعوت رژيم از مردم براي عضويت در آن و تهديد دستگاه جور به خروج از كشور براي كساني كه عضو حزب نشوند، حضرت امام خميني كه در آن زمان در نجف اشرف به سر مي‏بردند، طي پيامي شركت در اين حزب دين‏ستيز را حرام و كمك به استيصال مسلمين عنوان كردند. ايشان در اين پيام فرمودند: «نظر به مخالفت اين حزب با اسلام و مصالح ملت مسلمان ايران، شركت در آن بر عموم ملت حرام و كمك به استيصال مسلمين است و مخالفت با آن از روشن‏ترين موارد نهي از منكر است و چون اين نغمه تازه كه به دستور كارشناسان يغماگر براي اغفال ملت از مسائل اساسي از حلقوم شاه برخاسته تا كشور را بيش از پيش، خفقان زده كند و راه را براي مسائلي كه در نظر دارند، باز نمايند، لذا لازم است حسب وظيفه تذكراتي بر همه باشد كه ملت مسلمان، تا فرصت از دست نرفته، با مقاومت بيش از پيش و همه جانبه، جلو اين نقشه‏هاي خطرناك را بگيرند. درباره اين حزب به اصطلاح رستاخيز ملي ايران بايد گفت اين عمل با اين شكل تحميلي، مخالف قانون اساسي و موازين بين‏المللي است و درهيچ يك از كشورهاي عالم نظير ندارد.»
* رحلت عالم رباني آيت‏اللَّه «محمود انصاري قمي» از علماي مشهور تهران (1363ش)
اشاره:
آيت‏اللَّه حاج شيخ محمود انصاري قمي در حدود سال 1300 ش (1340 ق) در خانواده تقوا و فضليت در قم به دنيا آمد. او در ده سالگي پدر را از دست داد و تحت سرپرستي برادرانش، دروس اوليه را فرا گرفت. آيت‏اللَّه انصاري در جواني براي ادامه تحصيلات خود راهي حوزه نجف شد و از محضر آيات عظام: سيد عبدالهادي شيرازي، سيد محسن حكيم و سيد ابوالقاسم خويي كسب فيض نمود. وي بعدها از اين بزرگواران و عالماني نظير حضرات آيات: سيدمحمدرضا گلپايگاني، سيد احمد خوانساري و حضرت امام خميني(ره) اجازه اجتهاد و از شيخ آقا بزرگ تهراني و سيد شهاب الدين مرعشي نجفي اجازه روايت گرفت. او با آغاز نهضت اسلامي مردم ايران و دستگيري امام خميني(ره) در سال 1342، در ترغيب و تشجيع علماي نجف به حمايت از امام راحل، نقش مهمي ايفا كرد و فعاليت زيادي نمود. ايشان در حدود سال 1343 ش به تهران آمد و به فعاليت‏هاي ديني و اجتماعي و امور خيريه پرداخت. آيت‏اللَّه انصاري در كنار تاسيس دو مسجد و دو بيمارستان، در راه برطرف كردن مشكلات مردم تلاش فراواني از خود نشان مي‏داد و در اين راه از هيچ كوششي فروگذار نمي‏كرد. آيت‏اللَّه انصاري مورد وثوق و اعتماد بسياري از مراجع تقليد بود و تعدادي از آنان، امر غُسل و تدفين خويش را به ايشان محوَّل كرده بودند. از اين عالم خدمتگزار، تاليفات چندي بر جاي مانده كه برخي از آثار ايشان عبارتند از: تقريرات درس فقه آيت‏اللَّه سيد محسن حكيم و تقريرات دروس فقه، اصول و تفسير آيت‏اللَّه خويي. سرانجام آن خدمتگزار صادق دين در سحرگاه 21 اسفند 1363 ش برابر با 23 ذي قعده 1419 ق در هفتاد و هفت سالگي بدرود حيات گفت و پس از تشييع باشكوه، در قبرستان شيخان قم به خاك سپرده شد.

28 ربيع الثاني در گذر تاریخ
* درگذشت «محيي ‏الدين بن عربي» نويسنده، انديشمند و عارف بزرگ اسلام(638 ق)
اشاره:
ابوعبداللّه محيى‏الدين محمدبن علي‏العربي معروف به ابن عربي در 27 رمضان سال 560 ق در اندلس به دنيا آمد. وي از آغاز جواني، داراي دلي تپنده در جستجوي فراسوي جهان مادي بود و روحي تشنه‏ي حقايق غيبي و عواطفي پرهيجان و انديشه‏اي عرفان‏جو داشت. چنان‏كه در اين رهگذر، جوانه‏هاي بينش عرفاني در درونش ايجاد شده و مكاشفاتي برايش دست مي‏داد. او دانشمندي پركار بود كه آثارش را بيش از پانصد رساله و كتاب ذكر كرده‏اند. يكي از آن‏ها، تفسير كبير است كه به تنهايي شامل چندين مجلد است و كتاب معروف فصوصِ الحِكَمِ او، فشرده‏اي از ديدگاه‏ها و انديشه‏هاي عرفاني اوست. ابن‏عربي در 78 سالگي در شام درگذشت و در دامنه‏ي كوه قاسيون در دمشق مدفون گرديد.
* تولد «شرف جهان قزويني» شاعر خوش قريحه‏ي ايراني در قزوين(912 ق)
اشاره:
ميرزا شرف جهان قزويني در شيراز نزد امير غياث الدين، دانشمند نام آورِ آن زمان، علوم متداول را فرا گرفت و علاوه بر علوم عقلي و نقلي، در ادب، شعر، نگارش، كتابت و موسيقي نيز تبحّر يافت. ميرزا شرف جهان، شاعري توانا به شمار مي‏رفت و از او نسخه‏ي خطي ديوان اشعارش بر جاي مانده است.
* درگذشت «محمدصادق اديب الممالك فراهاني» اديب شهير ايراني(1336 ق)
اشاره:
محمدصادق اديب الممالك فراهاني متخلصّ به «اميري» نويسنده و شاعر معروف ايراني، علوم ادبي زمان را نزد اساتيد فن فرا گرفت و در شاعري بر اكثر سخنوران عصر خويش، غالب گرديد. وي در فنون سخنوري، مقتدر و در رواني طبع، قوّت حافظه، تسلط بر تاريخ عرب و عجم و احاطه بر لغات و مضامين فارسي و عربي، مشهور بوده است. اديب الممالك مسؤوليت انتشار روزنامه‏هاي ادب، مجلس و آفتاب را برعهده داشت و در انقلاب مشروطه، به‏ياري مجاهدانِ و آزادي‏خواهان شتافت. اميري در سرودن انواع قالب‏هاي شعري، توانايي ويژه‏اي داشت و سبك قديمِ را به خوبي رعايت مي‏كرد. وي از جمله شاعراني بود كه براي نخستين بار، مضامين و مفاهيمِ اجتماعي و سياسي به ويژه ميهن دوستي را در اشعارش به كار گرفت.
* وفات آيت ‏اللَّه «سيدمحمدباقر دُرچه‏ اي» عالم و فقيه برجسته ‏ي شيعه(1342 ق)
اشاره:
سيدمحمد باقر دُرچه‏اي از علما و فقهاي برجسته‏ي شيعه، در دُرچه يكي از روستاهاي اصفهان به دنيا آمد. وي پس از تحصيل در اصفهان راهي نجف اشرف شد و از بزرگاني چون ميرزا محمد حسن شيرازي، ميرزا حبيب اللَّه رشتي و حاج حسن كوه كمره‏اي استفاده كرد و به مقام اجتهاد رسيد. پس از مراجعت به اصفهان به تدريس فقه و اصول پرداخت. از آثار ايشان دوره‏ي فقه و اصول در 16 جلد است و آيت‏اللَّه بروجردي و استاد جلال‏الدين همايي از شاگردان اويند. اين عالم بزرگ در تخت فولاد اصفهان به خاك سپرده
شده است.
* رحلت عالم بزرگ شيعه و مؤلف كبير علامه شيخ عبدالحسين اميني (1390ق)
اشاره:
علامه شيخ عبدالحسين اميني در سال 1320 ق در تبريز به دنيا آمد. وي علوم ابتدايى و متوسطه را نزد پدر تحصيل كرد. سپس جهت ادامه‏ي دروس خود راهي نجف اشرف گرديد و در درس آيات عظام فيروزآبادي و سيدابوتراب خوانساري شركت كرد. علامه اميني در اولين تاليف خويش، كتاب شهداء الفضيله را نگاشت و مورد توجه و تاييد علماي بزرگ قرار گرفت. اين عالم بزرگوار سپس كتاب عظيم «الغدير» را تاليف كرد و آن را به جهان بشري تقديم نمود. علامه اميني با تأليف كتاب الغدير خاطرات عصر نبوي را تجديد كرد و با اين اثر كه با سختي‏هاي فراوان و خون دل نگاشت، درصدد احياء سيره‏ي نبوي و علوي بود. سرانجام اين رادمرد علم و عمل در هفتاد سالگي به ديدار محبوب شتافت و در نجف اشرف به خاك سپرده شد.

11 مارس در گذر تاریخ
* تولد «هنري جِيْمز» نويسنده بزرگ امريكايي (1843م)
* درگذشت «الكساندر فلمينگ» دانشمند انگليسي و كاشف پني‏سيلين (1955م)
* مرگ «ريچارد بيرد» مكتشف و قطب شناس امريكايي (1957م)
* انتخاب «ميخائيل گورباچف» به عنوان رهبر جديد اتحاد جماهير شوروي (1985م)
* درگذشت شيخ «محمد غزالي» روحاني و مصلح بزرگ مصري (1996م)