25 آبان در گذرتاريخ
* درگذشت «ستارخان» مبارز آزادي خواهِ نهضت مشروطه، معروف به «سردارملي» (1293ش)
* ترور نافرجام «حسين علاء» نخست وزير پهلوي به دست فدائيان اسلام (1334 ش)
* درگذشت شاعر و غزل‏سراي نامي ايران «محمدحسين رهي معيري» (1347ش)
* رحلت فيلسوف شهير و نويسنده توانا، علامه «محمدتقي جعفري» (1377 ش)
اشاره:
علامه محمدتقي جعفري در سال 1304 ش (1344ق) در تبريز به دنيا آمد و پس از گذراندن دوران ابتدايي، براي ادامه تحصيل راهي تهران گرديد. ايشان سپس به نجف رفت و در مدت هفده سال اقامت در حوزه علميه نجف اشرف از محضر فقيهان، فيلسوفان و استادان نامداري همچون سيدابوالقاسم خويي، سيدمحسن حكيم، سيدعبدالهادي شيرازي، سيدمحمدهادي ميلاني، سيدمحمود شاهرودي و سيدجمال گلپايگاني كسب فيض كرد. علامه جعفري پس از مدتي به مقامات عالي علمي و معنوي نائل شد و از آن پس به تدريس علوم ديني و تأليف كتب پرداخت. ايشان در سال 1337 ش به ايران بازگشت و ضمن تدريس و تحقيق در حوزه‏هاي علميه مشهد و تهران، با دانشگاهيان ارتباط برقرار كرد و در دانشگاه‏ها به ايراد سخنراني و تبيين معارف اسلامي پرداخت. علامه جعفري ضمن شركت در كنگره‏ها، همايش‏ها و كنفرانس‏هاي متعدد بين‏المللي، با بسياري از شخصيت‏هاي برجسته علمي جهان مكاتبه، مصاحبه و ارتباط علمي داشت. از ويژگي‏هاي مهم استاد جعفري اتصال ميان حوزه و دانشگاه و علوم جديد و قديم بود. وي از ضرورت‏هاي زمان و نيازهاي فكري و فرهنگي دنياي معاصر به خوبي آگاهي داشت و با توجه به همين نياز، آثاري از خود به جاي گذاشت كه بسيار ارزشمند و گران‏بهاست. علامه جعفري با اشراف به فقه، فلسفه، هنر و زيبايي‏شناسي در اسلام و نيم قرن فعاليت علمي و پژوهشي، بيش از يكصد جلد كتاب و رساله تحرير نمود كه شرح و تفسير نهج‏البلاغه در 27 جلد، كشف الابيات مثنوي معنوي در 4 جلد و تفسير و نقد و تحليل مثنوي در 15 جلد و... از جمله آثار اين علامه بزرگوار است. استاد محمدتقي جعفري، همچنين هفتاد جلسه بحث و گفتگو با شخصيت‏هاي متفكر بين‏المللي همچون برنارد آرتور، برتراند راسل، پروفسور عبدالسلام، روژه گارودي و پروفسور رُزِنتال داشته است. ايشان با التفات و علاقه ويژه‏اش نسبت به هنر و ادبيات، بيش از يكصد هزار بيت شعر فارسي و عربي و نيز بخش‏هايي از ادبيات غرب را در سينه محفوظ داشت. سخنراني‏ها، مقالات و كتاب‏هاي متعدد اين محقق فرزانه در زمينه زيبايي و هنر، هنوز يكي از مهم‏ترين منابع درباره هنر از ديدگاه فلسفه و حكمت اسلامي است. علامه محمدتقي جعفري سرانجام در 25 آبان 1377 ش برابر با شب مبعث سال 1419 ق در يكي از بيمارستان‏هاي لندن دار فاني را وداع گفت و بنا به وصيت معظم‏له، در مشهد مقدس به خاك سپرده شد.

* رحلت استاد محقق حجت الاسلام دكتر «محمد هادي اميني نجفي» (1379 ش)


30 ذي الحجه در گذر تاريخ
* ارتحال آيت اللَّه «سيدابوالحسن رفيعي قزويني» (1395 ق)
*آغاز سال هجري قمري
* رحلت فقيه بزرگوار
«ميرزا جعفر قزويني» (1297 ق)
* رحلت آيت ‏اللَّه العظمي
«سيد عبداللَّه شيرازي» زعيم حوزه‏ ي علميه‏ ي مشهد (1405ق)
اشاره:
آيت‏اللَّه سيدعبداللَّه شيرازي در سال 1309 ق در بيت علم و فضيلت در شيراز به دنيا آمد. ايشان در 21 سالگي به همراه پدر بزرگوار خود به دليل مبارزات ضد استعماري انگليس به مدت شش ماه از شيراز تبعيد شد و پس از بازگشت، به تحصيل و تدريس ادامه داد. وي سپس به مدت سيزده سال در نجف اقامت گزيد و پس از اخذ اجتهاد به شيراز بازگشت. آيت‏اللّه شيرازي در مسير مخالفت با حكومت رضاخان متحمل سختي‏هاي فراواني گرديد. از اين‏رو مخفيانه راهي نجف شد و اين اقامت، چهل سال به طول انجاميد. ده سال پاياني عمر معظمٌ له در مشهد گذشت و حضور ايشان، حوزه‏ي اين شهر را رونقي دوباره بخشيد. آيت‏اللَّه شيرازي همچنين در نهضت اسلامي مردم ايران به رهبري امام خميني همواره پشتيباني خود را اعلام داشته و در آگاه سازي افكار مردم مشهد، نقش مهي ايفا نمود. از آيت‏اللَّه شيرازي آثار و بناهاي فراواني به جاي مانده كه تاسيس مدارس، كتابخانه‏ها، مساجد و... در شهرهاي مختلف از آن جمله‏اند. هم‏چنين عُمدَةُالوسايل، الامامَةُ و الشيعَه و ذخيرةُ الصّالحين از جمله كتب اين عالم آگاه مي‏باشند.

* آغاز هفته احيای امر به معروف و نهي از منكر
اشاره:
«امر» به معنای فرمان دادن و «نهی» به معنای بازداشتن و منع از انجام کاری است. «معروف»، هر آن چیزی است که عقل و دین، آن را به نیکی و خوبی می شناسند و معرفی می کنند و «منکر»، هر آن چیزی است که عقل و شرع، آن را ناپسند می دارند. پس امر به معروف، یعنی فرمان دادن به انجام کارهای نیک و نهی از منکر، به معنای بازداشتن از بدی و ناپسندی است. یکتاپرستی، نیکی به پدر و مادر، انفاق به خویشاوندان، کمک به مساکین و درماندگان، برپایی نماز، پایبندی به عهد، مبارزه با ظلم و ستم، امر به معروف و نهی از منکر، پرداخت وجوهات شرعی و... نمونه هایی از معروف ها، و شرک به خداوند، زنا و فحشا، ربا، سرقت، دست درازی به اموال یتیمان، تکبر، اسراف و بدخویی، نمونه هایی از منکرهای ذکر شده در قرآن کریم می باشند. دستور قرآن کریم بر ضرورت و وجوب امر به معروف و نهی از منکر کاملا آشکار است. در آیه ای می خوانیم:«و باید از میان شما گروهی باشند دعوتگر به خیر که به نیکی (معروف) فرمان دهند و از ناشایستی(منکر) باز دارند و اینان رستگارانند». دراهمیت امر به معروف و نهی از منکر همین بس که در قرآن کریم، نام آمرین به معروف، در کنار نام پیامبران آمده است و کیفر قاتلان آنان، مثل کیفر قتل انبیاست. برای امر به معروف و نهی از منکر، سه مرحله را متذکر شده اند: نخست این که انسان، از بروز گناه، اندوهگین باشد و قلبا راضی از کار منکر نبوده و از آن متنفر باشد. در این مرحله هیچ کس معاف نیست و حتی افراد ناتوان نیز باید از گناه متنفر باشند؛ زیرا اگر کسی راضی به عمل قومی باشد، در عمل آنان شریک است. در مرحله دوم، آمر به معروف، با زبان به خلافکار هشدار می دهد و به خوبی ها سفارش می کند، و مرحله سوم آن است گه اگر بیان، اثر نکرد، با قدرت در برابر منکرات بایستد. این اِعمال قدرت و خشونت باید بسیار سنجیده و حساب شده باشد تا موجب بروز هرج و مرج در جامعه و ایجاد منکرهای بزرگ تر نگردد. آثار فردی و اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر، آن قدر فراوان است که در قرآن و روایات، حساب این دو فریضه پربرکت از دیگر فریضه ها جدا شده است. بهره مندی از الطاف خداوند، نجات از قهر و غضب الهی، وفور نعمت های اقتصادی، کسب حلال، عزّت و سرافرازی مؤمنین، سرکوبی و کنترل اشرار و برقراری نظم و انضباط اجتماعی، نمونه هایی از آثار و برکت های آن است. در بُعد فردی، کسی که آمر به معروف باشد، خود، اهل معروف خواهد شد و خواه ناخواه، به رستگاری خواهد رسید و در بُعد اجتماعی، امر به معروف و نهی از منکر، ضامن بقای کلیه برکت های معنوی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه مسلمین است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره آداب امر به معروف و نهی از منکر فرمود: آمر به معروف، نیازمند آن است که به حلال و حرام آگاه و از آن چه دیگران را امر و نهی می کند، خود، فارغ شده باشد. برای خلق، ناصح مهربان و با آنان رفیق باشد. با لطف و بیان خود، آنان را دعوت کند، اخلاق آنان را بشناسد تا با هر یک مناسب شأنش رفتار کند، به مکر نفس و نیرنگ های شیطان بینا و بر آن چه بدو رسد، شکیبا باشد و آنان را به سبب آن چه بدو رسیده، مکافات و از آنان شکایت نکند، خشونت نورزد و برای نفس خود خشمگین نشود. نیّت خود را برای خدا خالص گرداند و از او یاری بخواهد و در پی رضایت او باشد. پس اگر با او مخالفت و در حقش جفا کنند، صبر پیشه کند و اگر با او موافقت کنند و سخنش را بپذیرند، سپاس گزاری کند و کار خود را به خدایش واگذرد و به عیب خویش بنگرد».

15 نوامبر در گذر تاريخ
*درگذشت «يوهان كِپْلِر» ستاره شناس و منجم بلند آوازه آلماني (1631م)
*تولد «واسيلي بارْتولْدْ» مستشرق معروف روسي (1869م)
* روز استقلال «فلسطين» و اعلام تشكيل دولت مستقل اين كشور (1988م)
*درگذشت «مهدي ادواردو آنیلي» مسلمان ايتاليايي (2000م)