3 آبان در گذرتاريخ

* درگذشت فریدون مشیری، شاعر و ترانه سرای نامدار ایران (1379ش)
اشاره:
فریدون مشیری در سی ام شهریور ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد. سالهای اول و دوم تحصیلات ابتدایی را در تهران انجام داد و سپس به علت مأموریت اداری پدرش به مشهد رفت و بعد از چند سال دوباره به تهران بازگشت و سه سال اول دبیرستان را در دارالفنون گذراند و آنگاه به دبیرستان ادیب رفت.مشیری سرودن شعر را
از نوجوانی و تقریباً از پانزده سالگی شروع کرد. اولین مجموعه شعرش با نام تشنه توفان در ۲۸ سالگی او با مقدمه محمدحسین شهریار و علی دشتی در ۱۳۳۴ به چاپ رسید. معروفترین اثر وی شعر «کوچه» نام دارد که در اردیبهشت ۱۳۳۹ در مجله «روشنفکر» چاپ شد. این شعر از زیباترین و عاشقانه ترین شعرهای نو زبان فارسی است. او در سال ۱۳۳۳ با خانم اقبال اخوان ازدواج کرد و اکنون دو فرزند به نام‌های بابک و بهار از او به یادگار مانده‌است. مشیری سال‌ها از بیماری رنج می‌برد و در بامداد روز جمعه ۳ آبان ماه ۱۳۷۹ خورشیدی در سن ۷۴ سالگی در تهران درگذشت.

* انتصاب «رضاخان ميرپنج» به نخست وزيري توسط «احمدشاه قاجار» (1302 ش)
اشاره:
هنگامي كه مشيرالدوله از سوي احمدشاه قاجار به نخست وزيري منصوب گرديد، رضاخان با سمت وزارت جنگ در هيئت دولت حضور يافت. پس از چندي، رضاخان كه در پي فرصتي براي قدرت بيشتر و جولان در كشور بود، نخست وزير را تهديد كرد و موجبات ترس و سپس استعفاي او را پديد آورد. از آن سو، طرفداران سردار سپه نيز با غوغا سالاري در مطبوعات، رضاخان را بهترين گزينه براي رياست دولت معرفي كردند به طوري كه به خود احمد شاه نيز فهمانده شد كه فعلاً مرد ميدان ايران، فقط سردار سپه است. مشيرالدوله نيز مي‏دانست اگر شاه به اروپا برود، او قادر به كنار آمدن با سردار سپه و طرفداران او نخواهد بود. لذا در اواخر مهرماه نزد احمد شاه رفت و به هر ترتيب كه بود، او را راضي ساخت تا استعفايش را بپذيرد. شاه ناگزير تن بدين كار داد و با وجود مخالفت آيت‏اللَّه سيدحسن مدرس و ياران او، در تاريخ سوم آبان 1302 ش سردار سپه را به عنوان رييس الوزرا معرفي و منصوب كرد و پس از يك هفته، خود، راهي اروپا شد و رضاخان را يكه‏تاز ميدان نمود.با خروج احمد شاه از ايران، رضاخان همه كاره كشور شد و از آن پس، مقدمات تغيير نظام حكومتي را در سر پروراند. احمدشاه‏در حالي كه كشور را ترك مي‏گفت كه نمي‏دانست بازگشتي برايش متصور نيست و در اين سفر، تاج و تختش را از دست خواهد داد و رضا مير پنج حكومتي ديگر بنيان خواهد نهاد.

* افتتاح بي‏سيم امواج كوتاه در ايران (1339 ش)

* آزادي تعدادي از زندانيان سياسي در پي گسترش نهضت اسلامي مردم (1357 ش)

* عمليات جاده ماهشهر، به طور مشترك به فرماندهي ارتش (1359 ش)

اشاره:
این عملیات در تاریخ ۳ آبان ۱۳۵۹ با هدف عقب راندن ارتش عراق از منطقه اشغالی شرق کارون صورت گرفت.

* رحلت عالم فاضل و پرهيزگار آيت ‏اللَّه «ميرزا جواد آقا تهراني» (1368 ش)

اشاره:
آيت‏اللَّه ميرزا جواد آقا تهراني در سال 1283ش (1322ق) در تهران در خانواده‏اي مذهبي به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات مقدماتي در تهران و قم، راهي نجف اشرف گشت و از محضر حاج شيخ مرتضي طالقاني و محمدتقي آملي كسب فيض نمود. ميرزاي تهراني پس از دو سال توقف در نجف به تهران بازگشت و پس از مدتي در مشهد از درس بزرگاني همچون ميرزاي اصفهاني و شيخ مجتبي قزويني بهره برد تا به مقامات والا در علم و اخلاق دست يافت. آيت‏اللَّه تهراني علاوه بر مهارت در فلسفه و تفسير، در فقه و اصول تبحر داشت و معتقد بود كه حقيقت را بايد از سرچشمه پاك و زلال كلام وحي و بيان معصوم گرفت. بُعد اخلاقي اين عالم رباني، نسبت به همه خصوصيات برجسته و ممتازي كه داشت، بيشتر نمود پيدا كرده بود، چرا كه در نهايت خضوع و تواضع و اخلاص مي‏زيست و آداب تربيتي اسلام، حقوق اسلامي خانواده و حق كودك را دقيقاً مراعات مي‏كرد. وي در مسائل اجتماعي و گره‏گشايي و حل و فصل كارهاي مردم نيز بسيار كوشا بود و در اين راه تلاش وافري از خود نشان مي‏داد. آيت‏اللَّه تهراني در دوران دفاع مقدس، با وجود كهولت سن، بارها در جبهه‏هاي نبرد شركت نمود و با پوشيدن لباس بسيجي و رفتن به خطوط مقدم جبهه، روحيه‏اي بسيار قوي و نشاطبخش در رزمندگان ايجاد مي‏كرد. از اين استاد اخلاق آثاري برجاي مانده كه فلسفه بشري و اسلامي، ميزان المطالب در 2 جلد و آيين زندگي و درس‏هاي اخلاقي از آن جمله‏اند. سرانجام اين عالم عامل در سوم آبان 1368ش برابر با بيست‏وسوم ربيع‏الاول 1410ق در هشتاد و پنج سالگي در مشهد مقدس جان به جان آفرين تسليم كرد و در همان شهر به خاك سپرده شد.

* درگذشت اديب، شاعر و مترجم شهير معاصر، استاد «ابوالقاسم حالت» (1371 ش)
اشاره:
ابوالقاسم عبداللَّه فرد متخلّص به حالت، در سال 1293ش در تهران به دنيا آمد. وي پس از اتمام دوران دبيرستان به شاعري روي آورد و وارد انجمن ادبي ايران گرديد. ايشان از سال 1317 در هفته‏نامه فكاهي «توفيق» سردبيري را به عهده گرفت و تا 1330 به سرودن اشعار و نوشتن مقالات فكاهي پرداخت. ابوالقاسم حالت علاوه بر آن كه با برخي جرايد و هفته‏نامه‏ها همكاري مي‏كرد، در اشعار غير فكاهي نيز موفق بود. فعاليت‏هاي او بسيار گسترده و شامل سرودن شعر و ترانه، نويسندگي و ترجمه و... مي‏شد. شعر فارسي در دوران معاصر، شايد كمتر كسي چون استاد حالت را به خود ديده باشد. وي در اشعار طنز و فكاهي، سرآمد طنز سرايان متأخر بود و بحر طويل را او ابداع كرد. حالت، شاعري قدرتمند و توانا و دانشمندي محقق و مترجمي زبردست و ماهر بود كه به زبان‏هاي انگليسي، فرانسه و عربي تسلط و آشنايي كامل داشت. او در سرودن انواع شعر از قصيده و غزل و مثنوي و قطعه، هنر خود را نشان داده و او را بايد يكي از شعراي برجسته و نامور تاريخ ادبيات معاصر ايران به شمار آورد. استاد حالت، سراينده نخستين سرود ملي جمهوري اسلامي ايران بود كه بيش از سيزده سال به گوش مردم ايران و جهان رسيد. ديوان حالت، تذكره شاهان شاعر، فكاهيات حالت و ديوان ابوالعينك و... از جمله آثار متعدد اين اديب ايراني مي‏باشد. استاد ابوالقاسم حالت سرانجام در سوم آبان 1372 ش در هفتادوهشت سالگي بر اثر سكته قلبي دارفاني را وداع گفت.

8 ذي الحجه در گذر تاریخ
* روز تَرويه
اشاره:
روز هشتم ذي‏الحجه، روز ترويه است. علت نامگذاري اين روز به اين جهت بود كه در زمان حضرت ابراهيم(ع)، درصحراي عرفات آب يافت نمي‏شد به اين جهت مردم براي رفع نياز آبِ روز نهم، در روز هشتم، آب را از مكه به سرزمين عرفات حمل مي‏نمودند. به همين جهت عده‏اي به هم مي‏گفتند تَرَوَيتُم تَرَوَيتُم؟ آيا سيراب شديد؟
* حركت امام حسين(ع) از مكه به سوي كوفه و قيام مسلم بن عقيل و شهادت هاني بن عروه در كوفه (60 ق)
اشاره:
امام حسين(ع) در پي خودداري از بيعت با يزيد بن معاويه و خطر ترور امام حسين (ع) و انداختن ترور به گردن شيعيان، آن حضرت خطبه‌ي معروف را در مكه براي مردم ايراد فرمود و حج را به عمره تبديل نمودن و همراه با 82 نفر از افراد خانواده از مكه به طرف كوفه خارج شدند و مكه را به قصد كوفه در عراق ترك كرد.
آن حضرت، چهار ماه قبل از آن، از مدينه زادگاه و محل زندگي خود به همراه جمعي از خاندانش به مكه آمده بود. درمدتي كه امام حسين(ع) در مكه بود، با استفاده از حضور تعداد زيادي از زائران خانه‏ي خدا در اين شهر، توانست عده‏ي زيادي از مسلمانان را از ظلم و فساد حكومت يزيد بن معاويه آگاه كند. در عين حال، به دليل دعوت‏هاي مكرر مردم كوفه از امام و همچنين توطئه‏ي ترور ايشان در مكه توسط عاملان حكومت يزيد، آن حضرت رهسپار كوفه شد. ضمن آن كه ترك مكه در هشتم ذي‏الحجه كه از ايام حج است، باعث جلب توجه بيشتر همگان به مخالفت امام با حكومت جابرانه‏ي يزيد گرديد.
از طرفي در همين روز 8 ذيحجه سال 60 هجري، مسلم به عقيل با چهار هزار نفر در كوفه خروج كرد و با توطئه عبيدالله بن زياد در همين روز آنان از دور مسلم پراكندگي شدند و سپس در همين روز 8 ذيحجه سال60 هجري هاني بن عروه در كوفه دستكيرشد و به شهادت رسيد.

* يورش حكومت قرامطه بحرين به مكه و قتل عام حجاج خانه‏ ي خدا (317 ق)
اشاره:
نذدابوطاهر، رييس حكومت قرمَطي بحرين در حمله‏اي بي‏رحمانه به شهر مكه، پس از اشغال اين شهر مقدس، حجاج را قتل عام كرد واموال آن‏ها را به غارت بُرد. وي همچنين حَجَرالاسوَد، سنگ مقدسي را كه بر كعبه نصب شده بود به همراه اموال و اسيرانِ فراوان به بحرين انتقال داد. سرقت حجرالاسود، دنياي اسلام را در آن روزگار به شدت تكان داد و مسلمانان را خشمگين كرد. حجرالاسود، 22 سال در دست قرمطيانِ بحرين بود تا آن كه در سال 339 ق باوساطت خليفه‏ي فاطمي آن را به مكه باز گرداندند. فرقه‏ي قرمطيان، عقايدي انحرافي و سخت گيرانه داشتند به طوري كه قتل مسلمانانِ مخالفِ خود را جايز مي‏دانستند.

24 اكتبر در گذر تاریخ
* پايان جنگ‏هاي 30 ساله مذهبي در اروپا پس از امضاي معاهده «وِسْتْفالي» (1648م)
* آغاز بحران شديد اقتصادي امريكا موسوم به «والْ استريتْ» (1929م)
* آغاز به كار سازمان ملل متحد معروف به پارلمان جهاني و روز ملل متحد (1945م)
* پذيرش ايران به عضويت سازمان ملل متحد (1945م)
* ايجاد بازوي نظامي اروپاي غربي و ارتش پيمان آتلانتيك شمالي ناتو (1950م)
* وقوع بحران خطرناك موشكي بين امريكا و شوروي بر سر كوبا (1962م)
* روز ملي و استقلال كشور افريقايي «زامبيا» از استعمار انگلستان (1964م)
* پايان جنگ چهارم اعراب و اسرائيل موسوم به جنگ رمضان (1973م)
* آغاز هفته جهاني خلع سلاح و توسعه (24 تا 30 اكتبر)
* روز جهاني اطلاعات پيشرفته