رویدادهای مهم 16 مهر در گذر تاريخ

شهادت شهید عبدالحمید یوسف ‌گله (1359ش)
اشاره:
شهید عبدالحمید یوسف‌گله در یکی از روزهای زیبای سال ۱۳۳۸ش، در جمع خانواده‌ای مذهبی در شهر دزفول چشم به جهان هستی گشود. دوران کودکی را در دامان پرمهر مادر و زیر سایه تعالیم عالی اسلام گذراند. در دوران تحصیل، تابستان‌ها کار می‌کرد تا مخارج تحصیل خود را بپردازد. با شروع انقلاب اسلامی، به صف مجاهدین مبارز پیوست و در فعالیت‌هایی مانند تکثیر نوار سخنان امام (ره) و پخش اعلامیه‌ها و شناسائی افراد ساواک شرکت داشت. در اسفندماه سال ۱۳۵۷ش به دستور پیرو و مقتدایش روح‌الله کبیر (ره) برای یادگیری فنون نظامی به پادگان دزفول رفت و سپس به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد. پس از یک سال خدمت صادقانه در سپاه در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۵۸ش به خدمت مقدس سربازی عازم شد، دوره تعلیمات نظامی را در پادگان «خسروآباد» آبادان گذراند و در مدت ۴ ماه آموزشی چنان در عمل به دستورات دین و خلوص نیت موفق بود که به‌عنوان امام جماعت هم‌رزمانش انتخاب شد. عبدالحمید سپس به هنگ ژاندارمری اهواز منتقل شد، او در مسائل فرهنگی بسیار فعال بود و همان‌جا توانست کتابخانه‌ای با ظرفیت ۱۰ هزار جلد کتاب تأسیس نماید. سرباز مخلص اسلام در طول خدمت عاشقانه خود در سپاه پاسداران و ارتش بار‌ها رشادت خود را در مأموریت‌های خطرناک و حساس به نمایش گذاشت. و هر بار سربلند از انجام مأموریت بازمی‌گشت. هرچند چندین‌بار تا مرز شهادت پیش رفت و یک‌بار نیز در کنار حجت‌السلام والمسلمین غفاری در جبهه خونین‌شهر با دشمن بعث به نبرد پرداخت. سرانجام روح عاشقش مرزهای تن را پیمود و در تاریخ شانزدهم مهرماه سال ۱۳۵۹ هجری شمسی در جبهه اهواز زمانی‌که برای تهیه آب آشامیدنی برای هم‌رزمانش از سنگر خارج شده بود، بر اثر اصابت ترکش خمپاره در سن بیست و یک سالگی دعوت حق را لبیک گفت.

شهادت شهید سیدمحسن میرمالک (1361ش)
اشاره:
روز هشتم شهریورماه سال ۱۳۶۲ش شهر تهران میزبان کودکی به‌نام سیدمحسن بود: شهید سیدمحسن میرمالک. در آغازین روز ولادتش، نام زیبای پیامبر (ص) اسلام و مولی‌الموحدین را در گوشش زمزمه نمودند تا همواره یکتاپرستی عاشق باشد. در دوران نوجوانی به‌همراه پدر به آمریکا مهاجرت نمود اما با اوج‌گیری نهضت پرشور خمینی کبیر (ره) در خیل یاوران روح‌الله (ره) قرار گرفت و در سال ۱۳۵۶ش به ایران بازگشت. سیدمحسن در این زمان به استخدام رادیو و تلویزیون درآمد و بعد از پیروزی نهضت عظیم مردمی، به جرگه بسیجیان جان‌برکف پیوست. او در صدا و سیما به‌عنوان مکانیک مشغول کار بود، اما جنگ تحمیلی باعث شد همراه خیل کثیر سربازان سپاه خمینی (ره) به جبهه رود، سیدمحسن سرانجام در تاریخ شانزدهم مهرماه سال ۱۳۶۱ هجری شمسی در سن سی و پنج سالگی در منطقه سومار به شهادت رسید، اصابت ترکش او را به عروجی سرخ نوید داد.

روز جهانی کودک
اشاره:
اين روز به مناسبت روز کودکان به عنوان یک رویداد در روزهای مختلف در کشورها و در سراسر جهان به منظور احترام به کودکان جشن گرفته می‌شود. روز کودک اغلب در روزهای دیگر در کشورهای مختلف نیز وجود دارد. در ایران این روز 16 مهرماه می باشد.
دستگيري و تبعيد شبانه آيت‏اللَّه «سيد حسن مدرس» به خواف به دستور «رضاخان» (1307 ش)
اشاره:
در پي مخالفت‏هاي مكرر آيت‏اللَّه مدرس با ديكتاتوري رضاخان پهلوي، به دستور رضاخان، رييس شهرباني تهران به همراه تعدادي از نيروهاي نظامي به منزل آيت‏اللَّه مدرس هجوم بردند. پس از ضرب و شتم، ايشان را بدون عمامه، عبا و كفش، از خانه بيرون برده و به مأموران شهرباني مشهد تحويل دادند. آيت‏اللَّه مدرس، پس از آن به شهر خواف تبعيد شد، تا آنكه پس از نه سال تبعيد، در دهم آذر 1316، توسط دژخيمان رضاخاني به شهادت رسيد.

تصويب لايحه انجمن‏هاي ايالتي و ولايتي در دولت اسداللَّه علم (1341ش)
اشاره:
به موجب لايحه انجمن‏هاي ايالتي و ولايتي كه در 16 مهر 1341ش به تصويب هيئت دولت رسيد. شرط اسلام و سوگند به قرآن از شرايط انتخاب شوندگان حذف شده بود و به زنان حق رأي داده مي‏شد. هدف از تصويب اين لايحه آزادي زنان نبود بلكه توطئه آمريكا و اسراييل براي از بين بردن عفت عمومي و ترويج فساد و فحشا در ميان زنان بود. با آگاه شدن علما از اين مصوبه، مخالفت‏هاي صريحي از جانب آنان به ويژه حضرت امام خميني(ره) اعلام شد و خواهان الغاي سريع اين مصوبه شدند. رژيم در ابتدا قصد مقاومت در برابر جريان‏هاي مخالف داشت امّا زماني كه رژيم، استواري روحانيت و مردم را ديد و علائم قيام عمومي را مشاهده كرد، در دهم آذر همان سال، با تصويب هيأت دولت اعلام كرد كه تصويب‏نامه 1341/7/16 قابل اجرا نيست.

صدور بيانيه «امام خميني» به سران دول اسلامي براي بسيج عليه رژيم صهيونيستي (1352 ش)
اشاره:
در هشتمين روز از ماه رمضان 1393 ق برابر با 14 مهر 1352 ش، ارتش‏هاي مصر و سوريه با هماهنگي يكديگر به نيروهاي اسرائيلي مستقر در كانال سوئز و ارتفاعات جولان حمله كردند و اين دو منطقه اشغال شده توسط صهيونيست‏ها را باز پس گرفتند. در اين جنگ كه به نام «جنگ رمضان» موسوم شد شكستن خط بارلو در صحراي سينا به عنوان يكي از افتخارات ارتش مصر ثبت گرديد. دولت عراق با درخواست ايجاد رابطه با ايران، مسأله باز كردن جبهه جديدي عليه اسرائيل را مطرح نمود. دولت ايران در اولين عكس‏العمل خود از درگيري اعراب و اسرائيل صرفاً اعلام نگراني كرد. در اين موقعيت، امام خميني در اعلاميه‏اي به دول و ملل اسلامي، از همگان و خصوصاً دول عربي خواستند كه با توكل به خداي متعال و تكيه بر قدرت لايزال، همه قوا و نيروي خويش را بسيج سازند و در اين جهاد مقدس شركت كنند. امام خميني(ره) همچنين در اين پيام از دولت‏هاي نفت‏خيز اسلامي خواستند كه از نفت و ديگر امكاناتي كه در اختيار دارند به عنوان حربه عليه اسرائيل و استعمارگران استفاده كنند. از ديدگاه حضرت امام، ملت اسلام به حكم وظيفه انساني و اخوت و طبق موازين عقلي و اسلامي، موظف بودند همه نوع همكاري و فداكاري را در اين راه مبذول دارند.

صدور قطعنامه 588 شوراي امنيت درباره جنگ ايران و عراق (1365 ش)
اشاره:
با شكايت مكرر ايران مبني بر كاربرد سلاح شيميايي عراق در جنگ و اعزام كارشناسان سازمان ملل، گزارشي از اين بمباران به دبير كل رسيد كه ناگزير رييس شوراي امنيت، بيانيه قاطعي در محكوميت كاربرد اين سلاح‏ها توسط عراق صادر كرد، هر چند كه در اين بيانيه، «ادامه منازعه» نيز محكوم شده بود. شورا در 8 مهر 1365، بحث خود را در مورد جنگ آغاز كرد و دبير كل، گزارش مفصّلي به شورا ارائه نمود. اين بحث منجر به صدور قطعنامه 588 در تاريخ 16 مهر 1365 ش (8 اكتبر 1986 م) به اتفاق آراء شد. اين قعطنامه، با احساس خطر عميق نسبت به طولاني شدن و تشديد منازعه و با يادآوري تعهدات دول در خودداري از كاربرد زور و حل صلح‏آميز اختلافات، ايران و عراق را به اجراي كامل و بدون درنگ قطعنامه قبلي شورا مبني بر آتش‏بس بين طرفين فرا مي‏خواند. علت اصلي صدور اين قطعنامه، بيشتر به خاطر تهديد ايران به انجام حمله سرنوشت‏ساز به عراق است و مي‏توان ارزيابي كرد كه اين قطعنامه، آخرين اتمام حجت به طرفين و به ويژه ايران براي پذيرش توصيه‏هاي شوراست. اما ايران اين قطعنامه را در حالي كه ارتش بعث، تهاجم بي امان خود را به خاك ميهن اسلامي ادامه مي‏داد، نپذيرفت.

حمله چرخ ‏بال ‏هاي آمريكايي به قايق‏ هاي گشتي سپاه در خليج فارس (1366 ش)
اشاره:
نيروهاي ايراني كه در حال گشت زني عادي در منطقه شمالي خليج فارس در اطراف جزيره فارسي بودند با تهاجم وحشيانه هلي‏كوپترهاي آمريكايي روبرو شدند. در جريان حمله به اين قايق‏ها، 3 قايق به شدت آسيب ديده و قايق چهارم موفق به ترك محل درگيري شد. همچنين دو تن از رزمندگان سپاهي شهيد، يك تن به شدت زخمي و شش تن ديگر ربوده شدند. در جريان اين درگيري، يك هلي‏كوپتر آمريكايي هدف موشك استينگر شليك شده از قايق‏هاي ايراني قرار گرفت و سرنگون شد. وزير جنگ آمريكا اين عمل نيروهاي آمريكايي را دفاع از خود ناميد ولي در واقع آمريكا با اين عمل خود، رسماً اعلام جنگ نمود.

بمباران شيميايي شهر سومار توسط رژيم بعث عراق در جريان جنگ تحميلي (1366 ش)
اشاره:
درشانزدهم مهر ماه سال 1366 رژیم بعثی عراق شهر سومار را مورد هجوم شیمیایی خود قرار داد که طی آن بسیاری از هموطنان ایرانی به درجه رفیع شهادت نایل آمدند. « ... هنوز ناله هاى سوزناک و دردآور شهر مظلوم سومار از ارتفاعات مسلط بر شهر سومار به گوش مى رسد، هنوز پرندگان مهاجر از شمال غرب ایران که به جنوب سفر مى کنند زمانى که به شهر سومار مى رسند ضمن اداى احترام به نام شهر مظلوم، اشک از چشمانشان سرازیر مى شود، هنوز بزهاى کوهى و آهوهاى پوست پلنگى که بر بالاى ارتفاعات شهر سومار نگاه به خرابه هاى شهر مى کنند و درختان و نخل هاى سوخته سومار را مى بینند، اشک سوزان خود را بر سنگهاى سنگدل سومار سرازیر مى کنند ولى افسوس که از شهروندان سومار کسى در آنجا نیست تا ببیند مهاجران زنده دل شب و راهپیماى روز چگونه همدرد و همدل غمدیده خود هستند. آرى اى رهگذران سومار! اى حامیان سنگرنشین سومار و اى طالبان حق و عدالت! سومار حق از دست رفته خود را توسط شما بازپس گرفت...» مقدمه کتاب «سومار سخن مى گوید» نوشته سرهنگ زرهى ستاد عبدالله رفیعى.

رویدادهای مهم 20 ذي القعده در گذر تاريخ
درگذشت «ابوعلي قيرواني» شاعر و اديب(456 ق)
اشاره:
ابوعلي قيرواني شاعر،اديب و منتقد مراكشي در سال390 ق در مراكش به دنيا آمد. از كودكي به فراگيري شعر و ادب و ديگر علوم رايج زمان خود پرداخت. پس از آن به منظور شركت در مجالس درس دانشمندان برجسته، به قيروان، واقع در جنوب تونس كه در آن زمان مهد تمدن اسلامي در شمال آفريقا و اندلس به حساب مي‏آمد، رفت و مهارت خاصي در عرصه‏ي شعر و ادب به دست آورد. اشعار قيرواني كه بيشتر در معاني، مدح، وصف و غزل است، تصويري از مراحل مختلف زندگي اجتماعي و ادبي او را ترسيم مي‏كند. او شيوه‏ي تازه‏اي در نقد آثار ادبي به وجود آورد به طوري كه نقد را كه تا پيش از آن در حد مقدمه و توضيح بود تا حد مكتبي معتبر و قابل توجه اعتبار بخشيد. از قيرواني آثاري به صورت خطي و چاپي بر جاي مانده است كه از آن ميان مي‏توان به كتبي درباره‏ي شناخت صنايع شعري و شاعران قيروان اشاره كرد. ابوعلي قيرواني به هنگام مرگ 66 سال داشت.

به وجود آمدن اولين وزارت امور خارجه در ايران در زمان «فتحعلي شاه قاجار» (1237 ق)
اشاره:
سابقه فعاليت وزارت امور خارجه ايران به دو قرن مي‌رسد. تا پايان قرن 18 ميلادي، امور مربوط به روابط خارجي ايران توسط رجالي اداره مي‌شدكه عمدتاً در دربار مستقر بودند و كشور، چيزي به نام وزارت خارجه نداشت. اما از ابتداي قرن نوزدهم كه انتصاب سفراي ايران در كشورهاي خارجي و يا پذيرش سفيران خارجي در ايران آغاز شد، كثرت امور مربوط به سياست خارجي و نمايندگان سياسي متعددي كه از سوي دولتهاي بيگانه وارد ايران مي‌شدند، سبب شد كه دولت ايران به فكر تأسيس وزارتخانه جديد «امور خارجه» بيافتد. از اين رو فتحعلي شاه قاجار در 1809 ميلادي / 1224 ه‍ . ق فرمان تأسيس دفتري را صادر كرد كه با عنوان «امور خارجي» كار مراوده با نمايندگان دولتهاي خارجي در ايران، دريافت نامه‌‌ها، مرسولات سلاطين خارجي و قرائت آنها در حضور شا ه و تهيه پاسخ آنها و يا ترتيب اعزام نمايندگان ايراني به كشورهاي خارجي را بر عهده گرفت. متعاقب تشكيل اين دفتر «ميرزارضاقلي‌خان نوائي» موسوم به «منشي‌الممالك» به دستور فتحعلي شاه سرپرست اين دفتر شد. منشي‌الممالك كه در آن زمان وزارت داخله را اداره مي‌كرد، با حفظ سمت، مدت 12 سال در دربار ايران تصدي «دفتر امور خارجي» را نيز بر عهده داشت. اما روابط خارجي ايران تنها در اعزام نمايندگان ايراني به خارج و يا پذيرفتن نمايندگان خارجي در ايران خلاصه نمي‌شد و حضور ايران در صحنه روابط بين‌‌المللي و ضرورت مواجهه با تحولات جهان ايجاب مي‌كرد كانون تصميم‌گيري‌هاي ايران در عرصه سياست خارجي فراتر از يك دفتر تحت پوشش دربار باشد. از اين رو در اكتبر 1821 م / 1237 ه‍ . ق فتحعلي‌شاه رسماً دستور تأسيس وزارت امور خارجه ايران را صادر كرد. اين وزارتخانه تأسيس شد و «ميرزا عبدالوهاب خان نشاط اصفهاني» به عنوان اولين وزير خارجه ايران منصوب گرديد.

رویدادهای مهم 7 اكتبر در گذر تاريخ
* مرگ «توماس ريد» فيلسوف اسكاتلندي (1796م)
* درگذشت «جان كيتْسْ» شاعر و اديب برجسته انگليسي (1821م)
* تولد «نيلْزْ بور» دانشمند و فيزيك‏دان معروف دانماركي (1885م)
* تهاجم نيروهاي آلمان نازي به سمت شرق در جريان جنگ جهاني دوم (1940م)
* تشكيل جمهوري دموكراتيك آلمان شرقي در پي بحران بين شوروي و غرب (1949م)
* به قدرت رسيدن «حُسني مبارك» در مصر پس از ترور «محمدانور سادات» (1981م