21 آگوست سال 441 ميلادي، يزدگرد دوم شاه وقت ايران از سلسله ساساني تصميم گرفت كه براي نزديك بودن به شمال خاوري كشور و جلوگيري از ورود باقيمانده هونها به فرارود (بخش شمال شرقي خراسان بزرگتر) موقتا پايتخت را از تيسفون (نزديك بغداد) به نيشابور (از شهرهاي خراسان) منتقل کند. شهرهاي بزرگ و معروف ديگر خراسان وقت عبارت بودند از سمرقند، بخارا، مرو، خجند، بلخ و هرات.
يزدگرد دوم كه 18 سال حكومت كرد در سال 438 ميلادي پس از مرگ پدرش، بهرام گور، شاه شده بود. همين هونهاي رانده شده به اروپا، كشور هونگري (هنگري – مجارستان) را به وجود آوردند كه "آتيلا" يكي از رهبرانشان بود.
رنگ پوست و قيافه هون ها بر حسب دوري و نزديكي شان از سرزمين مغولها با هم تفاوت داشت و آن دسته كه به درياي مازندران نزديكتر بودند پوستي سفيدتر داشتند و ايرانيان ايشان را هون سفيد خطاب مي كردند. ايرانيان همه هونها را "بدقيافه ها" مي خواندند و اين، براي هون ها عقده شده بود. به گونه اي كه پس از رسيدن به اروپا و فتوحات متعدد، بر هر نقطه اروپا، از روسيه امروز و سواحل دانوب تا آلمان و فرانسه كه استيلا مي يافتند زنان زيبا را به ازدواج خود در مي آوردند تا فرزندانشان تغيير قيافه بدهند و زيبا شوند و زيبايي نسبي مردم مجارستان به همين سبب است. هون ها پس از همسايه شدن با ايرانيان شيفته رعايت حق و قانون و نظام قضايي ايران شدند و به همين دليل در مناطق متصرفي خود، كمتر به كشتار مغلوبين و تسليم شدگان و تجاوز به عنف به زنان دست مي زدند.
پريسكوس Priscus مورخ نوشته است هون ها به هر تدبير و نقشه جنگي كه دست زدند تا وارد قلمرو ايران شوند موفق نشدند. يك بار به مدت 15 روز از كوهها عبور كردند تا از حاشيه درياي کاسپيان (درياي مازندران) وارد ايران شوند كه به محض سرازير شدن از كوه با سوار نظام ساساني كه در دنياي آن زمان نظير نداشت رو به رو شدند و همين وضعيت باعث شد كه روانه اروپا شوند و آنجا را مورد تاخت و تاز قرار دهند. از زماني كه هونها در ساحل دانوب استقرار يافتند، امپراتوري روم، ديگر روي آرامش نديد.
امپراتوران رومي پس از شكست هايي كه در دوران اردشير و پسرش شاپور يکم و نيز شاپور دوم از ايران خوردند به سياست تعرضي شان پايان دادند. اوگوستوس دكترين تازه اي ارايه داده بود و آن پايان يافتن سياست جهانگيري روميان و قناعت كردن به آن چه كه تا آن زمان داشتند بود و اين دكترين از زمان تيبريوس به صورت يك قانون نانوشته درآمد و از اين تاريخ، اين ايران بود كه روحيه تعرضي به خود گرفته بود به گونه اي كه رومي ها از ترس مجبور شدند، نخست يك پايتخت شرقي (قسطنطنيه) براي خود به وجود آورند و سپس به تجزيه امپراتوري تن دردهند و آن گاه در غرب تسليم مهاجران مهاجم شوند و از ميان بروند.
برتري ايرانيان در عهد ساسانيان عمدتا اين بود كه از دست يافتن به سلاحهاي تازه و تاكتيك جنگي جديد باز نمي ايستادند. نظام اداري و قضايي پيشرفته و خوبي داشتند. تلاش براي بهسازي تسليحات و تقويت روحيه سربازان امري روزانه بود كه متوقف نمي شد. ساسانيان به سواره نظام توجه كامل داشتند. دست سرباز در مصرف تير باز بود و مانند رومي ها و هون ها به 30 "تير" محدود نبود. هر سوار دو اسب ذخيره و يك يدك داشت و ارتش ايران داراي يك نيروي ضربتي هميشه آماده بود و روميان پس از استقرار در قسطنطنيه ابتكار نظامي ايران را تقليد كردند.
روميان پس از اين كه خود را زير فشار آتيلا ديدند او را هنگامي كه در ساحل درياي سياه سرگرم تاخت و تاز بود فريب دادند كه به قلمرو ايران وارد شد، ولي ايرانيان در مرز شمالي ارمنستان چنان گوشمالي به او دادند كه براي هميشه نام ايران را هم نبرد. تاخت و تاز هون ها در قلمرو روم با مرگ آتيلا در 453 ميلادي به تدريج پايان گرفت و سلطه ايشان تا مدتي محدود به قسمتي از مجارستان شد.