رویدادهای مهم 17 مرداد درگذرتاريخ

شهادت محمود صارمی؛ خبرنگار شهید (1377ش) و روز خبرنگار
اشاره:
به مناسبت شهادت محمد صارمي، خبرنگار اعزامي خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران در مزار شريف افغانستان توسط گروه افراطي طالبان، روز هفدهم مرداد در جمهوري اسلامي ايران به عنوان روز خبرنگار نام‏گذاري شده است.

شهادت شهيد حسن شيرانی (1360ش)
اشاره:
حسن در يکي از روزهاي زيباي سال 1334 در خانواده‌اي مذهبي در شهر رهنان از توابع استان اصفهان به دنيا آمد. کودکي 2 ساله بود که از نوازش دست پر مهر مادر محروم شد دوران کودکي را در زير سايه لطف و مهر پدر گذراند و وارد دبستان شد اما به علت فقر مادي از همان ابتداي ورود به مدرسه به شغل آشپزي مشغول شد و تنها توانست تا سال چهارم ابتدائي درس بخواند. 12 سال بيشتر نداشت که به کارگري پرداخت هرچه بزرگتر مي‌شد فشار فقر اجتماعي و بي‌عدالتي را بيشتر احساس مي‌کرد. تا اينکه با از دست دادن پدر مهربانش در 18 سالگي بار تأمين معاش خانواده را بر دوش گرفت و با عزمي راسخ قدم به عرصه‌ تلاش براي زيستن گذاشت شرکت در مجالس مذهبي به خصوص دعاي کميل و ندبه حسن را هرچه بيشتر با مفاهيم ديني آشنا نمود. به پيروي از آئين نکوي حضرت رسول در سن 22 سالگي با همسري مهربان ازدواج کرد با اوج‌گيري مبارزارت مردمي و شروع روزهاي پر التهاب انقلاب حسن نيز مشتاقانه به صف مبارزين راه حق پيوست او در طول انقلاب با تني چند از طلاب که عليه رژيم مشغول فعاليت بودند در رابطه بود و در فعاليت‌هاي انقلابي مانند پخش اعلاميه و نوار سخنراني امام (ره) شرکت در راهپيمائي‌ها حضور داشت. تقريباً يک سال قبل از پيروزي انقلاب بود که توسط ساواک شناسائي و مورد تعقيب قرار گرفت و حسن در اين مدت به شهرهاي آبادان و سپس مشهد متواري شد چند ماه قبل از پيروزي انقلاب به وطنش بازگشت که در يکي از تظاهراتها به دست عمال رژيم زخمي شد اما هنگام ورود امام به ميهن مشتاقانه به ديدار ايشان به تهران شتافت روز 22 بهمن يکي از مبارزان در صحنه بود و پس از پيروزي انقلاب او که عاشق امام بود با شنيدن فرمان تشکيل بسيج عاشقانه دوره آموزشي بسيج را گذراند و پس از شروع جنگ تحميلي در تاريخ 4/2/1360 به جبهه‌هاي نبرد حق شتافت او که در جبهه دارخوئين رشادتهاي فراواني ازحمله اسير کردن تعداد زيادي نيروي دشمن را از خود نشان داده بود سرانجام در روز هفدهم مردادماه سال 1360 در يک ضد حمله در سن 26 سالگي بر اثر اصابت ترکش خمپاره دعوت حق را لبيک گفت و خون پاکش بر خاک سرخ جبهه دارخوئين يادآور روئيدن شقايقهاي سرخ شد.

شهادت شهيد محمد انصاری دماوندی (1361ش)
اشاره:
شهيد محمد انصاري دماوندي در سال ۱۳۳۹ش در يک خانواده مذهبي و کشاورز چشم به جهان گشود. محمد از همان ابتداي کودکي نسبت به انجام فرائض ديني دقت خاصي به خرج مي‌داد. وي، دوران تحصيل را همراه با کار و تلاش فراوان و کمک به پدر و مادر در کارهاي کشاورزي به پايان رساند و پس از اخذ مدرک ديپلم وارد دانشگاه گرديد. محمد هم‌زمان با پيروزي شکوهمند انقلاب اسلامي در فعاليت‌هاي فرهنگي و جهاد سازندگي فعالانه حضور يافت؛ آن‌گاه در اداره آموزش و پرورش استخدام شد. او ابتدا کار خود را در امور تربيتي آغاز نمود. انصاري با شروع جنگ تحميلي رژيم بعثي عراق عليه جمهوري اسلامي ايران، دفعات بسياري به جبهه‌هاي حق عليه باطل شتافت تا اين‌که سرانجام در تاريخ هفدهم مردادماه سال ۱۳۶۱ هجري شمسي در جبهه‌هاي جنوب کشور درحالي‌که تنها ۲۲ سال سن داشت، به درجه رفيع شهادت نائل آمد. فرازی از وصيت‌نامه: لحظه‌لحظه باارزش و پرعظمت است. امشب هم‌چون شب عاشوراي حسيني است که مي‌بايست راه خويش را انتخاب کرد پس خدايا ياري‌ام کن تا امشب در صحنه کارزار حاضر شوم و هم‌چون ياران آقا اباعبدالله‌الحسين (ع) بجنگم و به شهادت نائل گردم. بارالها! خالصم کن تا هدف، عمل و تمامي اعضا و جوارحم براي تو باشد، و من به‌دنبال پيام رهبر قائدم و سرورم به‌پا خاستم تا او را ياري کنم و مستضعفين جهان را از بند مستکبران رها سازم.

درگذشت مرجع تقليد آيت ‏الله العظمي «سيدمحمدهادی ميلاني» در مشهد مقدس (1354 ش)
اشاره:
آيت‏الله العظمي سيد محمدهادي ميلاني در سال 1274 ش (1313 ق) در نجف اشرف متولد گرديد. ايشان پس از گذراندن مراحل مقدماتي علوم اسلامي، از محضر فقيهان نامداري چون ميرزاي نائيني، آقا ضياء عراقي، محمدحسين غروي اصفهاني و شيخ‏الشريعه اصفهاني بهره برد و پس از دريافت درجه اجتهاد، به تدريس روي آورد. جلسات درس ايشان در حوزه نجف، بسيار با شكوه بود و شاگردان فراواني در آن تربيت شدند. حضرات آيات: حسين وحيد خراساني، محمدتقي جعفري، سيدعباس صدر، مهدي نوقاني و كاظم مدير شانه‏چي و ده‏ها عالم فاضل، از محضر درس آيت‏الله ميلاني، استفاده كردند. وي پس از سال‏ها اقامت در عتبات، در سال 1334 ش وارد شهر مقدس مشهد گرديد و به حوزه علميه مشهد، رونقي دوباره داد. ايشان در كنار تدريس، تأليف و نيز ارشاد مردم، از همراهي نهضت اسلامي به رهبري امام خميني(ره) غافل نبود و حضوري مؤثر داشت. سرانجام اين فقيه جليل و مرجع عالي‏قدر در 17 مرداد سال 1354 ش مطابق با آخرين روز از ماه رجب سال 1395ق در 82 سالگي در مشهد مقدس درگذشت و در حرم مطهر رضوي به خاك سپرده شد.

ارتحال آيت ‏الله العظمي «سيدابوالقاسم خوئي» زعيم بزرگ حوزه علميه نجف اشرف (1371 ش)
اشاره:
آيت‏الله العظمي سيدابوالقاسم خوئي در سال 1278 ش (1317 ق) در شهرستان خوي به دنيا آمد. ايشان پس از تحصيل برخي مقدمات در زادگاه خود، راهي نجف اشرف گرديد و از محضر آيات عظام: شيخ الشريعه اصفهاني، ميرزاي نائيني، ضياءالدين عراقي، محمدحسين غروي اصفهاني، محمد جواد بلاغي و سيدمحمد حسين بادكوبه‏اي استفاده كرد. در حدود 30 سالگي آيت‏الله خوئي، بسياري از علماي زمان به اجتهاد ايشان گواهي دادند و از اين زمان بود كه حلقه درس خارج وي تشكيل شد و بيش از شصت سال ادامه يافت. در طول اين مدت طولاني هزاران شاگرد در محضر پرفيض اين عالم رباني پرورش يافتند كه هر يك به عنوان مرجعي در سراسر سرزمين‏هاي اسلامي منتشر شده‏اند كه حضرات آيات: حسين وحيد خراساني، ميرزا جواد تبريزي، سيد عباس خاتم يزدي، سيد محمدحسين فضل‏الله، سيد عبدالاعلي سبزواري، سيدعلي حسيني سيستاني، سيد محمد باقر صدر و محمد تقي جعفري از آن جمله‏اند. همچنين از اين عالم رباني آثار فراواني به يادگار مانده است كه مي‏توان به معجم رجال و الحديث در علم رجال در 23 جلد، مصباح الفقاهه و تكمله منهاج الصادقين اشاره كرد. آيت‏الله خوئي در اواخر عمر به علت رهبري مردم در مبارزه با رژيم خونخوار بعث عراق به كوفه تبعيد شد تا اينكه سرانجام در 17 مرداد 1371 ش برابر با 8 صفر 1413 ق در 94 سالگي درگذشت. پيكر پاك اين عالم بزرگ در مراسمي خَفَقان بار و بدون حضور مردم، در مسجد الخضراء، محل تدريس ايشان در نجف اشرف، به خاك سپرده شد.

گروگان‏گيري و شهادت ديپلمات‏هاي كشورمان در افغانستان توسط گروهك طالبان (1377 ش)
اشاره:
پس از درگيرهاي فراواني كه بين دولت افغانستان و گروه طالبان در مناطق گوناگون اين كشور روي داد، سرانجام كابل پايتخت اين كشور به اشغال طالبان درآمد. از اين‏رو دفتر سفارت جمهوري اسلامي ايران در كابل به مزار شريف منتقل گرديد و امور مربوط به سفارت در آن شهر ادامه يافت. با حمله نيروهاي طالبان به سمت شمال افغانستان، شهر مزار شريف نيز به اشغال اين گروه درآمد و آنان بدون توجه به مصونيت سياسي و قوانين بين المللي، نُه ديپلمات ايراني و خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي را به شهادت رساندند. تا يك ماه پس از اين فاجعه، گروه طالبان از اعلام خبر شهادت ايرانيان خودداري مي‏كرد تا اين كه در نوزدهم شهريور سال 77، اين خبر را اعلام نمود. اين عمل ضد انساني با محكوميت شديد جمهوري اسلامي و دولت‏ها و مجامع مختلف روبرو گرديد.

درگذشت استاد و دانشمند گرانقدر «شيخ مرتضي مدرس گيلاني» (1378 ش)
اشاره:
استاد شيخ مرتضي مدرس گيلاني در سال 1295ش در نجف اشرف به دنيا آمد. وي پس از فراگيري مقدمات، ادبيات و علوم مختلف را نزد استادان زمان فراگرفت و بر اثر ذكاوت و عشق به علوم و فنون ديگر به سرعت در آنها به استادي دست يافت. ايشان پس از مدتي در علم عروض و قافيه، رياضيات، حساب عالي، هيئت و نجوم، اخلاق و عرفان، طب قديم و علوم عقلي به مهارت رسيد و به تحقيق و پژوهش در اين زمينه پرداخت. وي با دانش و دانشمندان روابط نزديك و تنگاتنگي داشت و پس از درك محضرِ بسياري از فقها، اصولئين و زُهّاد عصر، به دريافت اجازات اجتهاد و روايت حديث نائل گرديد. استاد مدرس گيلاني از استادان نامي حوزه علميه نجف اشرف بود كه علوم ادبي، حكمت و نجوم تدريس مي‏كرد. وي در حدود سال 1335 ش در تهران اقامت گزيد و به تأليف و پژوهش و نشر آثار قلمي خود و تدريس در مدرسه مروي پرداخت. از كارهاي برجسته اين پژوهشگر، استخراج و نشر تقويم نجومي بود كه اين تقويم ساليان متمادي در ساير شهرهاي ايران منتشر مي‏گشت. از استاد مدرس يزدي بيش از يكصد و چهل اثر قلمي بر جاي مانده كه العروض و القافيه و البديع، لغتنامه هفت اورنگ، شرح جبرالخلاصه، اصول فقه و تصحيح اشارات ابن سينا از آن جمله‏اند. اين محقق نام‏آور سرانجام در 17 مرداد 1378 ش برابر با 25 ربيع‏الثاني 1420ق در 82 سالگي به ديار باقي شتافت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.

امضاي قرارداد 1919 م وثوق الدوله بين ايران و انگليس (1298 ش)
اشاره:
وثوق‌الدوله صدراعظم احمدشاه قاجار از نخستين روزهائي که زمام امور را در دست گرفت، به‌طور محرمانه مذاکراتي را براي انعقاد يک قرارداد با نمايندگان دولت انگليس آغاز کرد که اين مذاکرات، به‌صورت کاملاً سري، در حدود ۹ ماه به طول انجاميد. سرانجام در روز هجدهم مردادماه سال ۱۲۹۸ش يک روز پس از امضاي قرارداد ۱۹۱۹ درحالي‌که شاه قاجار عازم اروپا بود، ناگهان و بدون زمينه قبلي، اعلاميه وثوق‌الدوله به ضميمه متن قرارداد در ايران منتشر شد و اعلام گرديد که اين قرارداد مورد تصويب هيئت وزيران قرار گرفته است. اين قرارداد شامل شش ماده و يک مقدمه و خلاصه آن عبارت بود از تعهدات انگلستان درباره احترام مطلق به استقلال و تماميت ايران، تأمين مستشاران انگليسي براي ادارات ايران و همکاري با ايران در زمينه احداث خطوط آهن و شبکه ارتباطي به‌همراه اعطاي وام از طرف انگلستان. هم‌چنين به موجب اين قرارداد، انگليس، زمام امور مالي، اقتصادي و ارتش ايران را در دست مي‏گرفت و ارتش متحدالشکل زير نظر فرماندهان انگليسي تشکيل مي‏شد. تعرفه گمرکي نيز در ظاهر براي حفظ منافع ايران و درحقيقت به سود بريتانيا تغئير مي‏يافت. با انتشار اين بيانيه، موجي از مخالفت و موافقت در کشور برخاست و وثوق‏الدوله براي آرام کردن اوضاع، به مخالفان خود، مقادير زيادي رشوه داد. هم‌چنين اين قرارداد در خارج از کشور، مورد مخالفت آمريکا و فرانسه که منافع خود را در خطر مي‏ديدند قرار گرفت و سرانجام اين معاهده، به‌علت فشار شديد افکار عمومي، عملي نشد و پس از برکناري وثوق الدوله، لغو گرديد.

رویدادهای مهم 18 رمضان در گذرتاريخ

* نخستين شب قدر

نزول كتاب مقدس زبور بر حضرت داود(ع)
اشاره:
زبور نام کتابی ‌است که بر اساس قرآن و روایات اسلامی، بر داوود از پیامبران بنی‌اسرائیل نازل شده‌است. زبور به زبان عبری است و سراسر اندرز و دعا و مناجات با ایزد متعال و تجلیل مقام ربوبی است و پس از تورات نزول یافته‌است.

وفات بانو «بدريه» ملقب به «ام‏كلثوم» دختر «ملاصدرا» از زنان فاضل و اديب(1090 ق)
اشاره:
بانو بدريه مادر ميرزاحسن لاهيجي و دختر ملاصدراي شيرازي ملقب به ام‏كلثوم از زنان فاضل، فيلسوف، اديب و پرهيزگار سده يازدهم هجري به‏شمار مي‏رفت. وي در سال ۱۰۱۹ق چشم به جهان گشود؛ علوم و فلسفه را نزد پدرش ملاصدرا فرا گرفت و در حدود سال ۱۰۳۴ق به ازدواج ملاعبدالرزاق لاهيجى مشهور به فياض درآمد. بانو بدريه سپس نزد همسرش به ادامه تحصيل مشغول گرديد تا آن‏كه در اغلب علوم زمانه خود به مرتبه استادي رسيد. مى‏گويند كه وى با علما جلسات علمى برگزار مى‏كرده و با فصاحت و بلاغت با آن‏ها به بحث مى‏پرداخته است. او خواهر صدريه و زبيده و مادر ميرزاحسن معروف به كاشفى (۱۱۲۱ق، صاحب كتاب‏هاى «شمع‏اليقين» و «زواهرالحكم») است. بانو بدريه سرانجام در هجدهمين روز از رمضان‏المبارک سال ۱۰۹۰ هجري قمري در سن ۷۱ سالگي روي در نقاب خاک کشيد.

درگذشت آيت ‏الله سيد مصطفي كاشاني(1337 ق)
اشاره:
آيت‏الله سيدمصطفي كاشاني فرزند حاج سيدحسين، در كاشان ديده به جهان گشود و در اصفهان و نجف اشرف به مدارج علمي و مرجعيت شيعيان دست يافت. وي از اكابر قرن چهاردهم هجري است كه سال‏ها در تهران عهده دار رياست علميه و داراي مرجعيت عمومي بود. تمامي اوقات آيت‏الله كاشاني در تأئيد دين مبين اسلام و دادرسي مسلمين و اِعمال وظايف امر به معروف و نهي ازمنكر و اعلاي كلمه حق و انجام وظايف علمي از قبيل تدريس و تأليف صرف گرديد. او علوم مختلف را ابتدا نزد پدر خود آموخت و پس از وفات وي به اصفهان رفت. سپس به نجف اشرف مهاجرت نمود و در آن‏جا، حوزه‏ي درس او، مرجع استفاده‏ي افاضل گرديد. اين عالم فرزانه علاوه بر علم، در محاسن اخلاق بي‏نظير و داراي قريحه‏ي شعري بود و ديواني در مناقب و مراثي حضرات معصومين دارد. همچنين كتبي از قبيل تفسير مختصر قرآن مجيد، حاشيه‏ي ارشاد علامه، حاشيه‏ي شرايع و قاعده‏ي لاضرر و... از ايشان برجاي مانده است. ايشان در شب نوزدهم ماه مبارك رمضان 1337 ق در كاظمين وفات يافت و در جوار حضرت امام موسي بن جعفر(ع) مدفون شد.

درخواست حكومت جمهوري توسط نهضت جنگل (1338 ق)
اشاره:
يونس معروف به ميرزاکوچک، فرزند ميرزابزرگ به سال ۱۲۹۸ق در شهرستان رشت محله استادسرا - به نقلي در حوالي روستاي کسماء - در خانواده‏اي متوسط چشم به جهان گشود. وي سنين اول عمر را در مدرسه حاجي‏حسن واقع در صالح‏آباد رشت و مدرسه جامع به آموختن صرف و نحو و تحصيلات ديني گذرانيد؛ چندي هم در مدرسه محموديه تهران به‏همين منظور اقامت گزيد. نهضت جنگل - به رهبري ميرزاکوچک‌خان - از جمله مبارزات پرافتخار مردم مسلمان ايران بر ضد استعمار بيگانگان است که به مدت هفت سال و از شوال ۱۳۳۳ق تا دوم ربيع‌الثاني ۱۳۴۰ق به طول انجاميد. • ميرزا در مراحل مختلف انقلاب مشروطيت فعالانه حضور داشت و در فتح قزوين شرکت نمود؛ اما پس از استقرار مشروطيت و به‏وجود آمدن حوادثي که ايران را دست‏خوش تغئير قرار دادند؛ نظير قرارداد ۱۹۰۷م و تقسيم ايران به دو منطقه نفوذ روس و انگليس، کشيده شدن ايران به جنگ جهاني اول، حضور نيروهاي روسي در گيلان و ساير نقاط کشور... زمينه‌هاي پيدايش نهضت جنگل به رهبري ميرزاکوچک‌خان فراهم گرديد. • جنگلي‏ها هدف خود را «اتحاد اسلامي، اخراج نيروهاي بيگانه، رفع بي‏عدالتي، مبارزه با خودکامگي و استبداد و برقراري دولتي مردمي» اعلام مي‏کردند. اين امر را در «روزنامه جنگل» نيز منعکس کردند. در همين راستا در روز يک‏شنبه ۱۶ خرداد ۱۲۹۹ش قواي جنگل با انتشار بيانيه‌اي تشکيل کميته انقلاب سرخ ايران و الغاء اصول سلطنت و تأسيس حکومت جمهوري را اعلام نمودند و يک روز بعد کميته انقلاب، هيئت دولت جمهوري (هيأت‌ اتحاد اسلامي) را معرفي کرد، که ميرزا عنوان سرکميسر و کميسر جنگ را داشت.

رویدادهای مهم 7 آگوست در گذرتاريخ

* مرگ «بنجامين جانْسون» شاعر و نويسنده انگليسي (1637م)
* درگذشت «دانْيِل فارِنْهايْتْ» رياضي دان و فيزيك دان آلماني و مخترع دماسنج (1736م)(ر.ك: 27 مارس)
* تولد «كارْلْ ويلْهِلْمْ شِل» شيمي‏دان معروف سوئدي و كاشف كلر، منگنز و گليسيرين (1742م)
* روز ملي و استقلال «بوليوي» از استعمار اسپانيا (1825م)
* اعلام وجود آثار حيات در كره مريخ (1877م)
* تولد «الكساندر فلمينگ» طبيب برجسته اسكاتلندي و كاشف پني‏سيلين (1881م) (ر.ك: 11 مارس)
* مرگ «فرديناند شيلِّر» فيلسوف برجسته انگليسي (1937م)
* مباران هسته‏اي شهر هيروشيماي ژاپن توسط امريكا در جريان جنگ جهاني دوم (1945م)
* روز ملي و استقلال «جامائيكا» از استعمار انگلستان (1962م)
* امضاي «قانون داماتو» جهت تشديد تحريم اقتصادي امريكا عليه ايران توسط «كلينتون» (1996م)