بني مصطلق، كه طايفه اي از قبيله خزاعه بودند، در ناحيه "فُرع" اقامت داشته و با طايفه "بني مُدلِج" هم پيمان بودند.

رئيس طايفه بني مصطلق، "حارث بن أبي ضرار" بود. وي پس از آن كه از اقامت رسول خدا(ص) در مدينه و تشكيل حكومت اسلامي در اين منطقه باخبر شد، بسان ساير بزرگان شرك و كفر، نسبت به رياست و حاكميت قبيله اي خويش، احساس خطر نمود و در صدد دشمني و مبارزه با اين دين جديد برآمد. وي علاوه بر مردان جنگجوي قبله خويش، مردان بسياري از طوايف هم پيمان و هم جوار خويش را گرد آورد و ساز و برگ جنگي آنان را فراهم كرد و قصد هجوم به مدينه را نمود.

اين خبر به اطلاع پيامبر(ص) رسيد و آن حضرت، يكي از ياران خود به نام "بريده اسلمي" را براي تحقيق و تفحص به سوي بني مصطلق روان كرد، تا اطلاع كافي و وافي از تعداد دشمن و ساز و كار آنان به دست آورد.

بريده اسلمي مأموريت خود را به نيكي انجام داد و تمام اطلاعات بدست آمده از بني مصطلق را در اختيار پيامبر(ص) گذاشت.

آن حضرت با سي نفر سواره نظام (كه بيست نفر از مسلمانان انصار و ده نفر از مهاجرين بودند) در دوم شعبان سال پنجم و به روايتي سال ششم قمري به سوي ناحيه محل سكونت بني مصطلق حركت كرد.

برخي از رزمندگان اسلام در اين غزوه عبارت بودند از: امام علي بن ابي طالب(ع)، عمار بن ياسر، مقداد بن عمرو، سعد بن معاذ، زبيربن عوام، ابوبكر بن ابي قحافه، عمربن خطاب، عثمان بن عفان، طلحه بن عبيدالله، اسيدبن حضير، ابوعبس بن جبر و …

واقدي، صاحب كتاب ارزشمند "المغازي" گفت: و خرج مع رسول الله صلي الله عليه و سلم بشر كثير من المنافقين لم يخرجوا في غزاه قطّ مثلها، ليس بهم رغبه في الجهاد الاّ أن يصيبوا من عرض الدّنيا و قرب عليهم السفر.

يعني: تعداد زيادي از منافقان به همراه رسول خدا(ص) در اين غزه شركت نمودند. در حالي كه آنان در هيچ غزوه اي به مانند اين غزوه با رسول خدا(ص) حركت نمي كردند. آنان هيچ رغبتي به جهاد نداشته و ندارند، مگر اين كه احساس كنند كه به مال دنيا و غنيمت جنگي در سفري كوتاه (و بدون مشكلات خاصي) دست يابند.

به هر روي پيامبر(ص) در مكاني به نام "مريسيع" كه چشمه آبي در آن حوالي بود، فرود آمد و از همسران آن حضرت، امّ سلمه و عايشه همراهش بودند. در آن جا پيامبر(ص) به مقدار كافي آب ذخيره كرد و سپاهيانش را در دو دسته رزمي صف بندي نمود و به سوي دشمن حركت كرد.

دشمنان اسلام كه از هيبت و شكوه سپاه اسلام، دچار ترس و وحشت شده بودند، معركه را ترك كرده و به بيابان ها گريختند و تنها قوم بني مصطلق باقي ماندند. 

ميان مسلمانان مبارز و قوم بني مصطلق، درگيري آغاز شد و طرفين به نبردي سنگين پرداختند. در اين غزوه، دليري و دلاور مردي امام علي بن ابي طالب(ع) ديدني و مثال زدني بود و پس از او مرداني چون عمار، مقداد و زبير.

اما ساعتي نگذشت كه دشمن زبون، متحمل شكست گرديد و با دادن ده كشته، از جمله كشته شدن حارث بن أبي ضرار، پرچم پيروزي اسلام برافراشته شد و دويست تن از مردان، زنان و كودكان اسير شده و اموال و دارايي هاي فراواني به غنيمت سپاه اسلام درآمد.

از مسلمانان، تنها يك نفر در اين غزوه به شهادت رسيد.

پس از پايان جنگ و تقسيم غنايم و اسيران، "جويريه بنت حارث بن ابي ضرار"، كه زني فهيم و خوش زبان بود، نصيب يكي از رزمندگان اسلام شد و بنا به درخواست خود وي، پيامبر اسلام(ص) وي را از آن مسلمان خريد و در راه خدا آزاد كرد و سپس با وي ازدواج نمود و به ميمنت اين ازدواج، تعداد يكصد تن از زنان و كودكان، آزاد شدند.

عايشه در اين باره گفت: فأعتق مأه اهل بيت بتزويج رسول الله صلي الله عليه و سلّم ايّاها، فلا أعلم امرأه أعظم بركه علي قومها منها.گفتني است كه در همين غزوه، داستان افك و تهمت ناروا به عايشه به وقوع پيوست و قرآن مجيد در آيه 11 سوره نور(24) آن را تكذيب نمود.